Η συνεργασία του φεστιβάλ Buffer Fringe με τη Λεμεσό και την Αμμόχωστο ξεκίνησε το 2020 με την Έλενα Αγαθοκλέους (κέντρο παραστατικών τεχνών MITOS) και την καλλιτέχνιδα Νουρτανέ Καραγκίλ στην Αμμόχωστο (με χρήση γειτονικού κοινοτικού χώρου Mağusa Kale Pasajı) και πηγάζει από μια άμεση ανάθεση στις δύο καλλιτέχνες, που αντιπροσωπεύουν τους πιο πάνω χώρους, ώστε να επιμεληθούν η κάθε μία μια δράση για το Φεστιβάλ του 2020-2021. Η έννοια της μετατόπισης στοχεύει στο να αντιστραφεί από αρνητική χροιά σε θετική και ως εκ τούτου αντιμετωπίζεται ως η ικανότητα των ανθρώπων να επικοινωνούν τις ιδέες τους που είναι απομακρυσμένες στον χρόνο και/ή στον χώρο, ως τη νέα ευκαιρία να ανακαλύψουν μια νέα δυναμική και ως τη δυνατότητα να αισθάνονται συνδεδεμένοι και οικείοι.

Εμπνευσμένη από το διάστημα μεταξύ των δύο πόλεων που είναι 95 χιλιόμετρα, το 2020 η Έλενα δημιούργησε έναν συμπληρωματικό εικονικό χάρτη με 95 στάσεις, που αξίζει κανείς να σταματήσει, να ακούσει, να μάθει. Ένα roadtrip που λόγω των περιορισμών της πανδημίας έγινε διαδικτυακά, σε ένα μαραθώνιο πέντε ωρών. «Δεν ήμουν σίγουρη αν θα έμπαινε κάποιος στη διαδικασία να το παρακολουθήσει αλλά, εν τέλη, υπήρξε καλή ανταπόκριση. Έπρεπε η ιδέα να προσαρμοστεί για την οθόνη, διατηρώντας τη ζωντανότητά του. Έγινε ξαφνικά μια πολυφωνική διαδρομή, ένας πολυσυλλεκτικός συμπληρωματικός χάρτης, που αφορούσε πολλά μέρη της Κύπρου, πόλεις, χωριά, παραλίες, ανθρώπους και έδειχνε τη σχέση μας με τον τόπο. Πολλοί είπαν ότι η δράση ήταν η συντροφιά για το βράδυ τους, ότι έμαθαν νέα μέρη που θα ήθελαν να επισκεφτούν. Ο τελευταίος σταθμός ήταν η Αμμόχωστος, με τον χώρο Mağusa Kale Pasajı και τη Νουρτανέ. Φέτος ήταν η σειρά της Νουρτανέ να συζητήσει -σε συνεργασία με τον Γιάννη Τουμαζή- με το Νέο Μουσείο Αμμοχώστου [FNM]».

Το Νέο Μουσείο Αμμοχώστου [FNM] που ξεκίνησε από τον Γιάννη Τουμαζή το 2016 είναι μια ενεργή πλατφόρμα, η οποία μέσω των διαφόρων προγραμμάτων και δραστηριοτήτων της επιδιώκει να προτείνει μια ολική επανεκκίνηση της πόλης-φάντασμα των Βαρωσίων, μια αναπαράσταση και μια ενεργοποίηση σε κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο. Η αποστολή του FNM είναι να προωθήσει τη ζωή και όχι τον θάνατο, δείχνοντας τη ματαιότητα κάθε ανθρώπινης αγριότητας. Ενισχυμένος από το σύνθημά του: «Κατανοώ και συγχωρώ το παρελθόν, αγαπώ και δημιουργώ το μέλλον», το FNM στοχεύει σε μια πιθανή αφύπνιση των πολιτών, επιτρέποντας τον δημόσιο λόγο και δημιουργώντας καλλιτεχνικές συμμετοχικές δράσεις και αλληλεπιδράσεις ακτιβιστών σε όλους τους τομείς.

Η ομάδα του πρότζεκτ πραγματοποίησε τον Αύγουστο ένα οδοιπορικό από τη Λεμεσό στην Αμμόχωστο, μια ανταλλαγή στα πλαίσια του The Yard Residency, με σκοπό να ανιχνεύσουν τους κοινούς τόπους των δύο πόλεων. Ένας παραλληλισμός της Λεμεσού του σήμερα με την Αμμόχωστο του τότε. «Ξεκινήσαμε από την τουρκική συνοικία της Λεμεσού, μπήκαμε στο τουρκοκυπριακό σινεμά Ταξίμ που μετονομάστηκε σε Απόλλων και λειτουργούσε ως το 1980. Επισκεφτήκαμε τον δημόσιο κήπο της Λεμεσού, την ακτογραμμή με τους πύργους και την παραλία Lady’s Mile. Το ίδιο κάναμε και στην Αμμόχωστο, πήγαμε στην παλιά πόλη, στη νέα και καταλήξαμε στο Βαρώσι. Για μένα, η Αμμόχωστος του 1970 με τη Λεμεσό του 2020 είναι ένας καθρέφτης, δύο πόλεις με κοινή μοίρα κάπως. Για παράδειγμα, η ακτογραμμή της Αμμοχώστου είχε και τότε δεχθεί κριτική, ότι απέκοψε την πόλη από τη θάλασσα με τα ψηλά κτήρια, όπως και σήμερα η Λεμεσός με τους ουρανοξύστες και τη διάκρατη ανάπτυξη, η οποία παρατηρείται και στο Τρίκωμο που σχεδόν ενώθηκε με την Αμμόχωστο. Αυτή η άναρχη και απρογραμμάτιστη ανάπτυξη χωρίς σχεδιασμό που καταστρέφει στην ουσία και το περιβάλλον. Οι αγγλικές βάσεις στο Lady's Mile και του Αγίου Νικολάου στη Δεκέλεια είναι επίσης κοινά στοιχεία, το αποικιακό παρελθόν των δύο πόλεων», εξηγεί ο Γιάννης Τουμαζής.

«Όταν γίνεσαι τουρίστας στον τόπο σου, μπορείς να ανακαλύψεις πιο εύκολα νέες πληροφορίες για το τι συνέβαινε και τι συμβαίνει εκεί. Ανοίγεται ένα μεγάλο παράθυρο. Περπατώντας με τον Γιάννη στην Αμμόχωστο και το Βαρώσι, σκέφτηκα ότι ίσως υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαμε να ήμασταν γείτονες, αφού και για τους δυο μας η Αμμόχωστος είναι ο τόπος καταγωγής μας. Θα μπορούσαμε να ζούσαμε στην ίδια γειτονιά, αλλά ταυτόχρονα ίσως όχι.Ένιωσα ότι περπατούσα με τον γείτονά μου στην πόλη μας. Κατά κάποιο τρόπο πλησιάζοντας μια ζωή που θα μπορούσα να είχα», εξηγεί η Νουρτανέ σε σχέση με την περιπλάνηση στο Βαρώσι στο τέλος της διαδρομής.

«Μπαίνοντας στο Βαρώσι, ο Γιάννης ήθελε να μοιραστεί πολλά για την πόλη και είχα μια ανησυχία. Ότι όλα αυτά που άκουσα για αυτό θα τα βιώσω μέσα από τις μνήμες του Γιάννη. Θα μου αφαιρέσει αυτό κάτι από τη δική μου εμπειρία; Όμως, όταν ξεκίνησε να αφηγείται ιστορίες της πόλης όπου μεγάλωσε, ξαφνικά ζωντάνεψαν όλα. Μας έκανε να αντιληφθούμε πόσο σημαντική πόλη υπήρξε η Αμμόχωστος. Μας έδωσε ένα δώρο εκείνη τη μέρα που δεν θα το ξεχάσω», προσθέτει η Έλενα Αγαθοκλέους.

Αυτή η εμπειρία οδήγησε τη Νουρτανέ και τον Γιάννη στην ιδέα για τη φετινή πρόταση για δράση στα πλαίσια του φεστιβάλ Buffer Fringe. Μία πρόσκληση σε ένα διαδραστικό ηχητικό περίπατο στην κλειστή πόλη των Βαρωσίων. Μια αισθητηριακή εμπειρία μέσω ενός ηχητικού χάρτη όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να ακούσει για την ιστορία της πόλης, με έντονες αναφορές στη γιορτή του πορτοκαλιού, ανάμεσα σε άλλα. Καλώντας το κοινό να ξαναζήσει μια καθημερινότητα της πόλης, χωρίς νοσταλγία αλλά με μια αναγέννηση πραγμάτων που συνέβησαν.

+ Η δράση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 9 Οκτωβρίου 2021 στις 3μμ στο Βαρώσι. Στις 12μμ θα αναχωρήσει λεωφορείο από το Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία. Απαραίτητη η κράτηση θέσεων. Για κρατήσεις και πληροφορίες contact@home4cooperation.info.