Γράφει ο Πάρις Ερωτοκρίτου | Σκηνοθέτης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής Fresh Target Theatre Ensemble

• Καλέσαμε ανθρώπους του πολιτιστικού τομέα να τοποθετηθούν απέναντι στα κυβερνητικά μέτρα στήριξης του πολιτισμού, που ανακοινώθηκαν στις 7 Απριλίου

Βρήκα την εξαγγελία αλλά και τα «μέτρα» του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού άκρως απογοητευτικά για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, η παραδοχή –ή δικαιολογία– του αρμόδιου υπουργού ότι το χαρτοφυλάκιο του Πολιτισμού με το οποίο είναι επιφορτισμένος δεν είναι τόσο σημαντικό όσα τα άλλα του καθήκοντα εξ ου και η καθυστέρηση στην ανακοίνωση μέτρων. Δεύτερον, η βιασύνη –και ας μου επιτραπεί ο όρος «τσαπατσουλιά»– των εξαγγελθέντων μέτρων κάτι που δεικνύει ότι αυτά εξαγγέλθηκαν «όπως-όπως» και χωρίς καμία ουσιαστική έγνοια για τους εργαζομένους στον χώρο του πολιτισμού και κατ’ επέκταση τους καλλιτέχνες.

Το βασικό μέλημα είναι η αξιοπρεπής διαβίωση των επαγγελματιών στον χώρο του πολιτισμού, η επιβίωση των Πολιτιστικών Οργανισμών αλλά και όσων καλλιτεχνών έχουν ως βασική πηγή εσόδων την τέχνη τους

Κατ’ εμέ τα μέτρα εκκινούν από λάθος αφετηρία. Το μέλημα αυτή τη στιγμή δεν είναι η μετάθεση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων για αργότερα ή η στήριξη για αποζημίωση μη ανακτήσιμων δαπανών. Αυτά είναι δευτερεύοντα. Το βασικό μέλημα είναι η αξιοπρεπής διαβίωση των επαγγελματιών στον χώρο του πολιτισμού, η επιβίωση των Πολιτιστικών Οργανισμών αλλά και όσων καλλιτεχνών έχουν ως βασική πηγή εσόδων την τέχνη τους. Όχι επ’ άπειρον βέβαια, αλλά τουλάχιστον για τους πρώτους μήνες της πρωτοφανούς αυτής κρίσης.

Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι οι πολιτιστικές εκδηλώσεις (Θεατρικές Παραστάσεις, Συναυλίες, Κινηματογραφικές Προβολές, Κινηματογραφικές Ταινίες, Πολιτιστικά Φεστιβάλ κ.ο.κ) θα επηρεαστούν ανεπανόρθωτα από αυτή την κρίση. Όταν –και εφόσον– επανέλθουν σε μιας μορφής «κανονικότητα», αυτό θα γίνει πολύ αργότερα από την οποιαδήποτε χαλάρωση των υφιστάμενων μέτρων περιορισμού. Θεωρώ ότι όσον αφορά τις πολιτιστικές εκδηλώσεις το status quo θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι του 2021, γιατί έστω και εάν οι χώροι πολιτισμού ανοίξουν, δύσκολα θα πειστεί κάποιος να προσέλθει σε πολιτιστική εκδήλωση, ιδιαίτερα αν είναι ακόμα υπαρκτός ο κίνδυνος μόλυνσης. Επομένως, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μείωση κύκλου εργασιών πέραν του 25% αλλά με κίνδυνο ολικής κατάρρευσης του κλάδου και κατ’ επέκταση όσων ζουν από αυτόν. Μακάρι βέβαια να διαψευσθώ, όμως θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για ένα τέτοιο ενδεχόμενο και για τις αλυσιδωτές του επιπτώσεις για έναν μεγάλο αριθμό ατόμων.

Λόγω της ρευστής, αβέβαιης αλλά και περιστασιακής φύσης του επαγγέλματός τους, με μισθούς πολύ χαμηλότερους από τον ελάχιστο –για όσους δουλεύουν ως ελεύθεροι επαγγελματίες– και χωρίς να υπάρχει καμία νομοθεσία που να κατοχυρώνει την ιδιότητα (status) του καλλιτέχνη, πολλοί καλλιτέχνες βρίσκουν τους εαυτούς τους χωρίς κανένα δίχτυ προστασίας και χωρίς δικαίωμα πρόσβασης σε βασικές κοινωνικές παροχές (έκτακτες ή ακόμα και θεσμοθετημένες) και βοηθήματα.

Μια άμεση λύση, χωρίς επιπλέον κόστος για το κράτος –παρόλο που κράτη με πολύ χειρότερα δημοσιονομικά εξήγγειλαν έκτακτα κονδύλια για τους καλλιτέχνες αλλά και τους Πολιτιστικούς Οργανισμούς– είναι η δημιουργία ενός Έκτακτου Ταμείου Πολιτισμού το οποίο θα διασφαλίσει ένα έκτακτο Καθολικό Βασικό Εισόδημα ή Επίδομα (Universal Basic Income), το οποίο να δοθεί σε όλους του καλλιτέχνες για κάλυψη των βασικών τους αναγκών, όσο διαρκούν τα μέτρα έκτακτης ανάγκης. Τα πρώτα έσοδα του ταμείου αυτού μπορούν να προέλθουν από δαπάνες οι οποίες έχουν ήδη προϋπολογισθεί στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2020 και τα οποία δεν έχουν διατεθεί ή απορροφηθεί ακόμα. Ενδεικτικά αναφέρω:

- Το κονδύλι του σχεδίου ΘΥΜΕΛΗ του ΘΟΚ για το δεύτερο εξάμηνο του 2020 αλλά και το κονδύλι για τις παραγωγές του ΘΟΚ για το 2020 οι οποίες δεν θα πραγματοποιηθούν*

- Όλα τα κονδύλια από τις Πολιτιστικές Υπηρεσίες για τα διάφορα προγράμματα Χρηματοδότησης Πολιτιστικών Δράσεων που δεν έχουν διατεθεί ακόμα.

- Κονδύλια από Κρατικά ή/και Δημοτικά Πολιτιστικά Φεστιβάλ (π.χ. Φεστιβάλ Κύπρια, Διεθνές Φεστιβάλ Λευκωσίας, Πολιτιστικές Δαπάνες Δήμων και Κοινοτήτων κ.ά.)

Ένα τέτοιο έκτακτο ταμείο θα μπορέσει να ενισχυθεί περαιτέρω από το κράτος ή και από ιδιώτες. Επίσης μέσω αυτού του ταμείου το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού –με πλήρη διαφάνεια– μπορεί να καλύψει ή να επιδοτήσει βασικά λειτουργικά έξοδα πολιτιστικών χώρων, ομάδων ή εταιρειών οι οποίες δεν εμπίπτουν στα σχέδια για τις επιχειρήσεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Η διαφύλαξη και η συνέχεια του Πολιτισμού προϋποθέτει την προστασία και τη στήριξη των καλλιτεχνών αλλά κυρίως την έμπρακτη αναγνώριση του επαγγέλματός τους από την Πολιτεία. Καιρός ο διαβόητος εκσυγχρονισμός να φτάσει κι εδώ.

* Όσα ποσά έχουν διατεθεί για πολιτιστικές δράσεις οι οποίες έχουν ακυρωθεί να καταβληθούν στην ολότητά τους, νοουμένου ότι ο υπεύθυνος διαχείρισης του κονδυλίου/εργοδότης θα τα διανέμει στους εργαζομένους βάσει του κατατεθειμένου προϋπολογισμού της δράσης.

ΕΙΚΟΝΑ: Εργο του street artist Sean Yoro [Hula] στο Μαϊάμι / Kapu Collective