Όσοι και όσες από εσάς γεννήθηκαν πριν από τη δεκαετία του ’90, σίγουρα θα θυμάστε με πόση ανυπομονησία περιμέναμε να έρθει το 2000. Και να που διανύσαμε κιόλας σχεδόν το πρώτο τέταρτο του 21^ου αιώνα, αφού μόλις πριν λίγες μέρες καλωσορίσαμε το 2023!

Η ζωή στον 21^ο αιώνα έχει γίνει πολύ πιο εύκολη από πολλές απόψεις, αλλά παράλληλα έχει γίνει και πιο πολύπλοκη και απαιτητική. Ο κόσμος αλλάζει και εξελίσσεται συνεχώς. Η πραγματικότητα είναι ότι εάν υπάρχει κάτι το οποίο είναι πάντα σταθερό, αυτό είναι η αλλαγή. Συνεπώς, οι άνθρωποι πρέπει να μάθουμε να ζούμε και να προσαρμοζόμαστε σ’ έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει. Και έτσι αναπόφευκτα γεννιέται το ερώτημα: ποιος είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης σε όλο αυτό;

Όπως επισημαίνει ο Numan (2020, σελ. 3), «ένα παιδί το οποίο γεννιέται σήμερα θα ενταχθεί στο εργατικό δυναμικό μιας χώρας ή θα ξεκινήσει τις σπουδές του σε δεκαοκτώ χρόνια από τώρα. Εμείς δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πώς θα είναι ο κόσμος σε έναν χρόνο. Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία θα προετοιμάσουν αυτά τα παιδιά έτσι ώστε να επιβιώσουν, αλλά και να θριαμβεύσουν στον κόσμο του μέλλοντος, όταν αυτός ο κόσμος μάς είναι αυτή τη δεδομένη στιγμή άγνωστος;» Η απάντηση στο παραπάνω πρόβλημα δόθηκε πριν καλά-καλά ξεκινήσει ο 21^ος αιώνας, όταν άρχισε να γίνεται λόγος για τις λεγόμενες «δεξιότητες του 21^ου αιώνα». Με άλλα λόγια, ο στόχος ενός εκπαιδευτικού συστήματος δεν θα πρέπει να είναι μόνο η μεταλαμπάδευση γνώσεων, αλλά η καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα καθιστούν τον σημερινό άνθρωπο έτοιμο για οτιδήποτε μας επιφυλάσσει το μέλλον.

Δεν υπάρχει ένας κοινώς αποδεκτός ορισμός αυτών των δεξιοτήτων, αλλά συχνά γίνεται λόγος για τις εξής δεξιότητες, ανάμεσα σε άλλες: επικοινωνία, συνεργασία, κριτική σκέψη, δημιουργικότητα και καινοτομία, προσαρμοστικότητα και ευελιξία, διαπολιτισμική επίγνωση (δηλαδή η κατανόηση τόσο της κουλτούρας στην οποία κάποιος/α ανήκει όσο και της κουλτούρας άλλων ανθρώπων και η ικανότητα επιτυχημένης επικοινωνίας με άτομα με διαφορετική κουλτούρα και πολιτισμικό υπόβαθρο από εμάς), η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, και ο πληροφοριακός γραμματισμός (δηλαδή η ικανότητα, όχι μόνο του να βρίσκει κανείς τις πληροφορίες που χρειάζεται, αλλά να μπορεί να τις αξιολογεί, να τις χρησιμοποιεί αποτελεσματικά και να δημιουργεί καινούργιές).

Έχει υποστηριχθεί στη βιβλιογραφία ότι το μάθημα των αγγλικών μπορεί να καταστεί «όχημα» για την καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων. Συγκεκριμένα, οι Mavridi & Xerri (2020, σελ. xii) υποστηρίζουν ότι ενώ η καλλιέργεια δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για τον 21^ο αιώνα είναι σημαντική σε όλα τα πεδία και μαθήματα, η επικοινωνιακή προσέγγιση που υιοθετείται στο μάθημα των αγγλικών τοποθετεί τους/τις εκπαιδευτικούς γλωσσικών μαθημάτων ένα βήμα μπροστά στην προσπάθεια ενσωμάτωσης αυτών των δεξιοτήτων στα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα. Κατ’ επέκταση, θα υποστηρίξουμε εμείς εδώ, το γλωσσικό μάθημα γενικά είτε αυτό ορίζεται ως η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των μαθητών/τριών είτε η διδασκαλία ξένων γλωσσών μπορεί και πρέπει να γίνει φορέας καλλιέργειας αυτών των δεξιοτήτων, και όχι μόνο το μάθημα των αγγλικών. Η εκμάθηση μίας γλώσσας προσφέρεται για δραστηριότητες που καλλιεργούν, για παράδειγμα, την επικοινωνία και τη διαπολιτισμική επίγνωση των μαθητών/τριών, ενώ η ανάλυση και αποδόμηση αυθεντικών κειμένων μπορούν να βοηθήσουν στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Τέλος, δραστηριότητες που έχουν ως στόχο την επίλυση κάποιου προβλήματος μπορούν παράλληλα με την καλλιέργεια των γλωσσικών δεξιοτήτων να καλλιεργήσουν τη συνεργασία και δημιουργικότητα.

Ωστόσο, όπως εξηγεί η Hockly (2020), πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί δεν ξέρουν πώς να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες, ούτε πώς να αξιολογήσουν την πρόοδο των μαθητών/τριών τους σε αυτές. Με άλλα λόγια, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι επιτακτική ανάγκη. Τέλος, το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να εναρμονιστεί με τις ανάγκες τις εποχής για να γίνει η διδασκαλία και η καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων επιτυχής· ο τρόπος διδασκαλίας και αξιολόγησης πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως (Hockly 2020, σελ.viii).

Κωνσταντίνα Φωτίου, γλωσσολόγος, μέλος του δ.σ. της Γλωσσολογικής Εταιρείας Κύπρου

Βιβλιογραφία

Hockly, N. (2020). Foreword. In S. Mavridi & D. Xerri (Eds.), English for the 21st century skills (pp. viii–ix). Express Publishing.

Mavridi, S., & Xerri, D. (2020). Introduction. In English for 21st century skills (pp. xii–xiii). Express Publishing.

Numan, D. (2020). Dilemmas, challenges and solutions. In English for 21st century skills (pp. 2–8). Express Publishing.

ΜΟΤΟ:Ο ΣΤΟΧΟΣ: Ένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα πρέπει να είναι μόνο η μεταλαμπάδευση γνώσεων, αλλά η καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα καθιστούν τον σημερινό άνθρωπο έτοιμο για οτιδήποτε μας επιφυλάσσει το μέλλον.