Οι καμπάνες χτυπούν από το μικρό εκκλησάκι της παλιάς πόλης, ο ήχος τους περνά με τον αέρα στο παράθυρό μου. Είκοσι λεπτά αργότερα, ο χότζας ψάλλει για ένα άλλο ακροατήριο, στην απέναντι πλευρά του τείχους. Δύο κόσμοι, χωρισμένοι από λίγα μέτρα συρματοπλέγματος και πενήντα ένα χρόνια αναμονής.
Για μια Λεμεσιανή, αυτή η εγγύτητα στη νεκρή ζώνη μοιάζει σχεδόν εξωπραγματική. Μεγάλωσα σε μια πόλη όπου η Πράσινη Γραμμή ήταν μια φράση στο μάθημα ιστορίας ή μια υπόσχεση σε πολιτική ομιλία. Δεν την έβλεπα. Δεν την ένιωθα να σχίζει δρόμους και οικογένειες. Δεν ζούσα με τη σημαία του άλλου να φέγγει πάνω στον ορίζοντά μου.
Μα εδώ, στη Λευκωσία, δεν μπορείς να την αποφύγεις. Η γραμμή είναι εκεί. Βουίζει αθόρυβα κάτω από την κίνηση των αυτοκινήτων, ένα μόνιμο κουμπί παύσης πατημένο πάνω στην ιστορία της Κύπρου. Απέναντι, στρατιώτες του ΟΗΕ διασχίζουν συνεχώς, φρουροί μιας συμφωνίας που ποτέ δεν προοριζόταν να κρατήσει τόσο.
Τα γραφεία του «Πολίτη» βρίσκονται ακριβώς πάνω στην Πράσινη Γραμμή κι όπως τα 'φερε η μοίρα, το δικό μου γραφείο βλέπει τη νεκρή ζώνη απ' το παράθυρο του δευτέρου ορόφου, σαν να είναι ο εξώστης σε μια παράσταση που πρώτη φορά κάθισα να δω. Σηκώνω τα μάτια απ' την οθόνη και καρφώνονται πάνω στα σημάδια από τις σφαίρες στον πύργο απέναντι, εκείνον που έμεινε παγιδευμένος στο φρικτό καλοκαίρι του '74.
Κι όμως, η ζωή συνεχίζεται. Μια Λεμεσιανή δουλεύει πάνω από την Πράσινη Γραμμή, ένας καλλιτέχνης ζωγραφίζει τον τοίχο έξω απ' το φυλάκιο, τα πουλιά διασχίζουν τον ουρανό χωρίς διαβατήρια. Ακόμα κι η φοινικιά μέσα στη νεκρή ζώνη στέκει εκεί, μάρτυρας βουβή, γιατί κανείς δεν επιτρέπεται να τη φροντίσει. Μεγαλώνει μέσα στην εγκατάλειψη, κι έτσι, με τον δικό της σιωπηλό τρόπο, αντιστέκεται.
Καθώς οι Τουρκοκύπριοι εξέλεξαν έναν ηγέτη υπέρ της επανένωσης, αναθάρρεψε κάτι σπάνιο. Η ελπίδα. Για πολλούς Κύπριους, είναι μια επιφυλακτική, σχεδόν επώδυνη ελπίδα. Την έχουν δει να έρχεται και να φεύγει αμέτρητες φορές. Μα για κάποιον από τη Λεμεσό, όπου η γραμμή είναι αόρατη, η ιδέα μοιάζει μακρινή, σχεδόν εφικτή. Φανταζόμαστε το νησί ξανά ολόκληρο, όχι γιατί το βλέπουμε έτσι, αλλά γιατί ποτέ δεν αναγκαστήκαμε να κοιτάζουμε τον χωρισμό του κάθε μέρα.
Ίσως γι' αυτό η νεκρή ζώνη να μου φαίνεται τόσο παράλογη. Μια στιγμή ειρήνης, αιωρούμενη ανάμεσα σε δύο κομμάτια χάους. Ένας τόπος όπου ο χρόνος έχει σταματήσει. Κι όμως, πού και πού, είναι κάποιες στιγμές βόρεια της γραμμής που σε κάνουν να πιστεύεις πως ίσως, απλώς ίσως, δεν έχει σταματήσει για πάντα.
Φωτογραφία: Μια φωτογραφία της δημοσιογράφου και αρθρογράφου του κειμένου, Νίκης Λαού, από τη θέα του 2ου ορόφου του κτηρίου του «Πολίτη», στην εντός των τειχών Λευκωσία. 1η Μαΐου 2025.
