Είκοσι ένα ντοκιμαντέρ θα προβληθούν στη διάρκεια του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού, το οποίο σηκώνει αυλαία την 1η Αυγούστου στο Κέντρο Ευαγόρα Λανίτη.

Αναδεικνύοντας αθέατες πτυχές της πραγματικότητας σε οκτώ μέρες, το σημαντικό φεστιβάλ καλεί το κοινό να ανοίξει τα μάτια και να παρακολουθήσει αληθινές ιστορίες από κάθε γωνιά του πλανήτη μας.

Ανάμεσα σε άλλα, θα δούμε το νέο ντοκιμαντέρ του Κύπριου σκηνοθέτη Χρίστου Γεωργίου με τίτλο «Ύστερα μένει η θάλασσα», για τη Γιαλούσα. Το ντοκιμαντέρ αφηγείται μέσα από τις ιστορίες ζωής δέκα ανθρώπων, την ιστορία της Γιαλούσας από το 1960 και τις μέρες αγροτικής ζωής, την τουρκική εισβολή του 1974 και τον εγκλωβισμό, μέχρι σήμερα.

Το πρόγραμμα

Κρίσιμα ζητήματα

Εστιάζοντας στην επικαιρότητα, το φεστιβάλ δεν θα μπορούσε να αγνοήσει την προσφυγική κρίση που σημάδεψε την προηγούμενη χρονιά και συνεχίζεται λαμβάνοντας εφιαλτικές διαστάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο θα προβληθούν τρία ντοκιμαντέρ που παρουσιάζουν την οδύσσεια των προσφύγων η οποία φαντάζει αδιανόητη.

Από το φεστιβάλ που δεν ντρέπεται να δείξει τις ευαισθησίες του, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν θέματα για τη διαφορετικότητα, το περιβάλλον, τη διαφάνεια, την LGBT κοινότητα και την ίδια την τέχνη.

Ως τοπικό, ευρωπαϊκό και διεθνές, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Λεμεσού «στρέφει το βλέμμα σε επίκαιρα και επείγοντα θέματα του σύγχρονου κόσμου, των τοπικών κοινωνιών μα και της ίδιας της Ευρώπης, προσκαλώντας τον θεατή να συμμετέχει σε ένα οπτικοακουστικό πανόραμα», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Οι ταινίες

Το ζήτημα της προσφυγικής κρίσης θα δούμε μέσα από τρία σημαντικά ντοκιμαντέρ:

 «Το σπίτι μας είναι ο κόσμος», δηλώνει το ντοκιμαντέρ του Andreas Koefoed με τίτλο «At Home in the World», από τη Δανία, το οποίο ακολουθεί για ένα χρόνο πέντε παιδιά πρόσφυγες που φοιτούν σε ένα σχολείο του Ερυθρού Σταυρού, στη Δανία.

Από την Ελλάδα, θα δούμε το ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Οικονόμου με τίτλο «Τhe Longest Run», που εκθέτει το φαινόμενο των επαγγελματιών λαθρεμπόρων οι οποίοι αναγκάζουν ανήλικους μετανάστες να γίνουν οι ίδιοι λαθρέμποροι. Μπαίνοντας στα άδυτα των ελληνικών φυλακών ανηλίκων, η Οικονόμου ακολουθεί την ιστορία του Yasim και του Alsaleh, δύο εφήβων που κατηγορούνται για παράνομη διακίνηση μεταναστών.

Το νησί Λαμπεντούζα, στην Κάτω Ιταλία, είναι από τις βασικές πύλες εισόδου μεταναστών από την Αφρική στην Ευρώπη. Εδώ εκτυλίσσεται το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ «Fuocoammare» (Fire at Sea), του Τζιανφράνκο Ρόσι, που κατέκτησε τη Χρυσή Άρκτο στο 66ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, και το οποίο εστιάζει στην ιστορία του 12χρονου Σαμουέλε. Τα πάντα γύρω του αναφέρονται στη θάλασσα και σε όσους επιχειρούν να τη διασχίσουν για να φτάσουν στο νησί του, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο.

Στροφή στην τέχνη

Από το φετινό πρόγραμμα ξεχωρίζουν ντοκιμαντέρ που αφορούν τη ζωή και το έργο σημαντικών καλλιτεχνών που σημάδεψαν τον τομέα της τέχνης τους.

«Thru You Princess», σε σκηνοθεσία Ido Haar: Στον ελεύθερό της χρόνο, η νεαρή φροντίστρια ηλικιωμένων Princess Shaw, ή κατά κόσμον Samantha Montgomery, γράφει τραγούδια και τα ανεβάζει στο youtube. Τι θα συμβεί όταν την ανακαλύψει ένας συνθέτης από το Ισραήλ και της δώσει φτερά για να πετάξει;

O Ohad Naharin,  φημισμένος χορογράφος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Batsheva Dance Company, είναι ο πρωταγωνιστής της ταινίας «Mr Gaga», του Tomer Heymann, που παρουσιάζει τη συναρπαστική ιστορία της καλλιτεχνικής ιδιοφυίας που επαναπροσδιόρισε τη γλώσσα του σύγχρονου χορού.

Συνδυάζοντας υλικό από διάσημα ντοκιμαντέρ της [«Citizenfour», «Happy Valley», «Fahrenheit 9/11», «The Oath», «The Invisible War»], η καταξιωμένη διευθύντρια φωτογραφίας Kirsten Johnson δημιουργεί ένα ποιητικό ντοκιμαντέρ για το έργο της, επαναπροσδιορίζοντας τις σκηνές και τη σημασία τους με μία άκρως ενδιαφέρουσα τεχνική στο «Cameraperson».

«Janis: Little Girl Blue» είναι ο τίτλος του βιογραφικού ντοκιμαντέρ της Amy Berg για την Janis Joplin, μια από τις πιο αξιοσημείωτες τραγουδίστριες της ροκ όλων των εποχών.

Η 18χρονη Αφγανή πρόσφυγας Sonita ονειρεύεται να γίνει ράπερ αλλά οι γονείς της έχουν άλλα σχέδια, στο ομώνυμο ντοκιμαντέρ της Rokhsareh Ghaem Maghami.

Το «Mapplethorpe: Look at the Pictures», των Fenton Bailey και Randy Barbato, είναι ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ για τον διάσημο, εκκεντρικό φωτογράφο Rοbert Mapplethorpe, γνωστό για τις τολμηρές φωτογραφίες του που απεικόνιζαν μορφές σεξουαλικής έκφρασης.

Πολιτική και διαφθορά

Μπορούν τα πολιτικά ντοκιμαντέρ να αλλάξουν τον κόσμο; Οι δημιουργοί τους απαντούν καταφατικά και παρουσιάζουν με θάρρος τη δουλειά τους, μέσα από την οποία αμφισβητούν τα πολιτικά σκηνικά που στήνονται γύρω μας.

Από τους διασημότερους ντοκιμαντερίστες (και δη αμφισβητίες του συστήματος) είναι ο Αμερικανός Μάικλ Μουρ («Bowling for Columbine», «Sicko», «Fahrenheit 9/11») ο οποίος επιστρέφει με την προβοκατόρικη και σπαρακτική κωμωδία «Where to Invade Next», στην οποία συνεχίζει ακάθεκτος να εξερευνά πώς μπορεί να γίνει και πάλι μεγάλη η Αμερική.

Θα μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου 2001; Ναι, υποστηρίζει ο ευφυέστατος κρυπτολόγος Μπιλ Μπίνεϊ, που επινόησε ένα πρωτοποριακό σύστημα παρακολούθησης βασισμένο σε νόμιμους τρόπους συλλογής στοιχείων, προβλέποντας επικείμενες τρομοκρατικές επιθέσεις. Το αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ «A Good American», του Friedrich Moser, εκθέτει στελέχη της NSA, που διέκοψαν απότομα το πρόγραμμα μόλις τρεις βδομάδες πριν το τρομοκρατικό χτύπημα που άλλαξε τον κόσμο.

Σε μια Ευρώπη που μαστίζεται από κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, το ντοκιμαντέρ του Jan Gassmann «Europe, She Loves» ρίχνει μια διεισδυτική ματιά στην πολιτική της αγάπης, μέσα από την κλονισμένη πραγματικότητα τεσσάρων ζευγαριών.

Στο «The Island and the Whales», του Mike Day, oι κάτοικοι στα απομονωμένα νησιά Φερόες του Β. Ατλαντικού ψάρευαν παραδοσιακά φάλαινες και θαλασσοπούλια. Τι συμβαίνει όμως όταν λόγω της περιβαλλοντικής μόλυνσης, οι παραδοσιακές μέθοδοι ψαρέματος στρέφονται ενάντια στην υγεία τους και η διεθνής κοινότητα τους πιέζει να σταματήσουν;

Η ταινία του Pieter-Jan De Pue «The Land of the Enlightened» συνδυάζει το ντοκιμαντέρ με την αναπαράσταση αποτυπώνοντας με εντυπωσιακή φωτογραφία τον κόσμο των παιδικών συμμοριών που περιπλανιούνται στο διαλυμένο από τον πόλεμο Αφγανιστάν, κλέβουν, εμπορεύονται και επιβιώνουν.

Για τη διαφορετικότητα

Με δύο ταινίες για τον αυτισμό και δύο για την LGBT κουλτούρα, το φετινό Φεστιβάλ δίνει βάση στη διαφορετικότητα και μια απάντηση στα ταμπού, την παραπληροφόρηση, τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα.

Το «Life, Animated» του βραβευμένου με Όσκαρ Roger Ross Williams, ακολουθεί την ιστορία του νεαρού Owen Suskind που πάσχει από αυτισμό. Σαν παιδί δεν μπορούσε να μιλήσει, μέχρι που μαζί με την οικογένειά του ανακάλυψε ένα μοναδικό τρόπο επικοινωνίας, μέσα από τα κινούμενα σχέδια του Disney.

Στο «Don Juan» του Πολωνού Jerzy Sladkowski, ο 22χρονος Όλεγκ, που πάσχει από αυτισμό, αδυνατεί να βρει τη θεραπεία σε συμβατικές μεθόδους και καταφεύγει στο παιχνίδι και την τέχνη.

«Και τώρα ποιος θα μ’ αγαπήσει;», αναρωτιέται ο ήρωας του ντοκιμαντέρ «Who is Going to Love Me Now», των αδερφών Heymann από το Ισραήλ. Μια χιουμοριστική και βαθιά ευαίσθητη ταινία στην οποία ένας 40χρονος ομοφυλόφιλος, φορέας του Aids, παλεύει να αντιμετωπίσει τους γονείς του, τις διαφωνίες και τους φόβους τους στη γενέτειρά του, το Ισραήλ.

Για τον άνθρωπο

Όλα τα ντοκιμαντέρ έχουν στο επίκεντρό τους την ανθρώπινη παρουσία, με την πολυπλοκότητα και την ομορφιά της.

Το «A Strange Love Affair with Egο», της Ester Gould, είναι ένα αλλιώτικο ντοκιμαντέρ που εξερευνά τη ναρκισσιστική φύση του ανθρώπου.

Βεγγαλικά, πρώιμα σκίτσα, έργα τέχνης και νεανικές εμπειρίες στριμώχνονται στα καρέ του «All These Sleepless Nights», του Michal Marczak, σε μια ονειρική αποτύπωση της ζωής δυο νεαρών φοιτητών καλών τεχνών, στο κατώφλι μιας νέας εποχής που βρίσκει τη Βαρσοβία στα άκρα.

+ Από την 1η μέχρι τις 8 Αυγούστου στο Κέντρο Ευαγόρας Λανίτης (πίσω από το Μεσαιωνικό Κάστρο Λεμεσού). Πληροφορίες www.filmfestival.com.cy.