Το Πάφος2017, εκτός από έργα πολιτισμού, άφησε πίσω του και ανθρώπους. Ένας από αυτούς είναι και ο Πάρης Χριστοδούλου, μέλος της κολεκτίβας Birmingham printmakers, τον οποίο γνωρίσαμε τελευταίως στην ομαδική έκθεση «Το μεγάλο μωσαϊκό» που έγινε στο πλαίσιο της ΠΠΕ Πάφος2017, στο Χάνι του Ιμπραήμ, στην Πάφο. Μετά από τη συμμετοχή του σε εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στην Πάφο και βρήκε τη θέση του στην ομάδα καλλιτεχνών του Κέντρου Τεχνών Κίμωνος, στην οποία μετέφερε τη συστηματική δημιουργία και διδασκαλία έργων καλλιτεχνικής μεταξοτυπίας. Σημαντικό είναι ότι την κάθοδό του στην Κύπρο ακολούθησε και η πρέσα, εξ Αγγλίας κι αυτή ορμώμενη, η οποία είναι από τις ελάχιστες που μπορούμε να βρούμε στην Κύπρο, μιας και η καλλιτεχνική μεταξοτυπία δεν είναι τόσο ευρέως διαδεδομένη όπως στην Ελλάδα, την υπόλοιπη Ευρώπη και την Αμερική.

Χημικά και πρέσα

Παρακολουθούμε τον Πάρη Χριστοδούλου που δουλεύει. Τα έργα του ατενίζουν το φιλοσοφικό κίνημα του Γερμανικού Ιδεαλισμού, με κύριο σημείο αναφοράς την κοσμολογία του πειραματικού ψυχολόγου Gustav Theodor Fechrer (1801-1887) και ειδικότερα την αρχή της ευχαρίστησης - δυσαρέσκειας.

Στο σκοτεινό δωμάτιο έχει απλώσει τη φωτοευαίσθητη αλοιφή πάνω στο πλέγμα του μεταλλικού τελάρου -το βασικό εργαλείο της μεταξοτυπίας- και τώρα τοποθετεί από πάνω τη διάφανη επιφάνεια με το θέμα του, την αφηρημένη γεωμετρική τέχνη, θέμα το οποίο συναντά κανείς συχνά στα έργα του. Από πάνω ακολούθως θα πέσει ισχυρό φως: στα σημεία που υπάρχει το θέμα το φως δεν φτάνει στη φωτοευαίσθητη αλοιφή, ενώ στα σημεία που δεν υπάρχει, η αλοιφή σκληραίνει. Ακολούθως, ο Πάρης Χριστοδούλου πλένει το πλαίσιο και η αλοιφή που δεν πολυμερίστηκε και δεν έχει σκληρύνει ξεπλένεται αφήνοντας πάνω στο πλέγμα ένα αντίγραφο του θέματός του.



 Ενώ εργάζεται, αρχίζει να υφαίνει με λέξεις την ιστορία της μεταξοτυπίας. Από τις ρίζες της, στις αρχές του 10ου αιώνα στην Κίνα, μέχρι τον ερχομό της στην Ευρώπη για βιομηχανική εφαρμογή στα τέλη του 18ου αιώνα. Το κίνημα της Ποπ Αρτ τη δεκαετία του '60 έκανε ευρύτερα γνωστή την τεχνική. Μάλιστα, πολλές από τις πιο γνωστές δουλειές του Άντι Γουόρχολ δημιουργήθηκαν με τη χρήση της.

Στη συνέχεια περνάμε στο δωμάτιο της πρέσας. Πάνω της ο Πάρης προσαρμόζει το τελάρο και από κάτω τοποθετεί την επιφάνεια όπου θέλει να εκτυπώσει, στη συγκεκριμένη περίπτωση χαρτί. Κατεβαίνει το τελάρο για να έρθει σε επαφή με το χαρτί. Με μια σπάτουλα το μελάνι πιέζεται πάνω στο πλέγμα για να περάσει μέσα από τα τμήματα του πλέγματος που είναι ανοιχτά.





Στιγμές «Ζen»

Τώρα μιλάει για την απόλαυση που αντλεί μέσα από τη συγκεκριμένη τέχνη. «Εκτός από τη διαδικασία, την οποία βρίσκω πολύ ευχάριστη, είναι και η συγκέντρωση που πρέπει να έχεις όλη την ώρα, ενώ συγχρόνως χαλαρώνεις βρισκόμενος με κάπως έντονο τρόπο σε μια φάση «Zen», μπορείς και χαλαρώνεις γιατί είσαι στο παρόν και μόνο στο παρόν. Μου αρέσει αυτή η τέχνη γιατί βγάζει ένα πολύ καθαρό αποτέλεσμα και αυτό το βρίσκω πολύ εντυπωσιακό. Και η ποιότητα φυσικά είναι πιο υψηλή, συγκριτικά με τις περισσότερες μεθόδους ψηφιακής εκτύπωσης. Άλλη η αξία του χειροποίητου».

Γεωμετρικά σχήματα και συναισθήματα

Αναφερόμενος σε διάφορες εκθέσεις του στo Ηνωμένο Βασίλειο, στέκεται στην ταπετσαρία από μεταξοτυπίες του, η οποία αποτελούσε μέρος μιας οπτικοακουστικής παράστασης, στις 7 Ιουλίου του 2017, στην γκαλερί Centrala στην Digbeth, την καλλιτεχνική περιοχή του Μπέρμιχαμ. Τη συγκεκριμένη έκθεση, με την ονομασία «Είσοδος» (Eisodos: A Live Audiovisual Immersive Experience), ο Πάρης Χριστοδούλου τη θεωρεί ως την πιο αντιπροσωπευτική από τις μέχρι τώρα δουλειές του.

Η κυρίως κατασκευή, δημιουργημένη από πλάκες MDF επενδυμένες με χειροποίητη ταπετσαρία μεταξοτυπίας αφηρημένης γεωμετρικής τέχνης, αποτελούσε ένα φαινομενικά τέλειο κύβο (άδειο εσωτερικά, χωρητικότητας 6 περίπου ατόμων) τοποθετημένο στο κέντρο ακριβώς του εκθεσιακού χώρου με 4 ορθογώνιους κίονες περιμετρικά του, σε προέκταση 45° από την κάθε πλευρά.

Όπως μας περιγράφει, η όλη εγκατάσταση μαζί με τα γεωμετρικά μοτίβα της ταπετσαρίας, που εξερευνούσαν το οπτικό εφέ, προσέδιδαν ένα μυστικιστικό και μυσταγωγικό χαρακτήρα στο όλο εγχείρημα. «Ο φωτισμός ήταν σχεδιασμένος με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι υπήρχαν περισσότερα χρώματα απ' ό,τι στην πραγματικότητα. Το εσωτερικό του κύβου, επενδυμένο με μεταξοτυπία σε σχεδιασμό Op Art, αποτελούσε δυνητικά έναν χαώδη χώρο, ο οποίος προκαλούσε αισθήματα ανασφάλειας και αστάθειας».



Κι εδώ ο Πάρης Χριστοδούλου ανοίγει μια παρένθεση για να αναφερθεί στις έρευνές του για το φιλοσοφικό κίνημα του Γερμανικού Ιδεαλισμού, με κύριο σημείο αναφοράς την κοσμολογία του πειραματικού ψυχολόγου Gustav Theodor Fechrer (1801-1887) και ειδικότερα την αρχή της ευχαρίστησης - δυσαρέσκειας (lustprinzip).

«Το γεγονός ότι αρκετός κόσμος μετά από την αρχική δυσαρέσκεια δήλωσε πως είχε αισθήματα ανάτασης και ευχαρίστησης, μας παραπέμπει στο κατά τον Καντ αίσθημα για το υψηλό, το οποίο αποτελεί στην ουσία τη μείξη συναισθημάτων εκμηδένισης και εξύψωσης», προσθέτει. «Ο εσωτερικός χώρος είχε ουσιαστικά δημιουργηθεί για να εξυπηρετεί την αρχή της δυσαρέσκειας, ενώ ο εξωτερικός χώρος την αρχή της ευχαρίστησης. Στον εξωτερικό χώρο γίνονταν επίσης προβολές animation του καλλιτέχνη Στέλιου Ιλτσούκ, για τις οποίες χρησιμοποίησε έξυπνα την αφηρημένη, γεωμετρική τέχνη των μεταξοτυπιών σε συνδυασμό με δικά του στοιχεία. Οι μουσικοί είχαν γι' αυτόν τον σκοπό συνθέσει διαφορετικά κομμάτια μουσικής (τα οποία ακούστηκαν σε ζωντανή εκτέλεση κατά τη διάρκεια των εγκαινίων) ώστε να εξυπηρετούνται οι δύο αυτές αρχές».

Επόμενες δουλειές

- Πειραματική, διαδραστική, οπτικοακουστική εγκατάσταση στον χώρο του Κέντρου Τεχνών Κίμωνος στις αρχές Μαρτίου. Σε συνεργασία με τον μουσικό παραγωγό Δημήτρη Καλασίδη και τον καλλιτέχνη Σόλομον Μπερτ θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν μια σουρεαλιστική καθηλωτική εμπειρία παρόμοια με αυτήν που επιχειρήθηκε στο «Εisodos». Η εγκατάσταση θα αποτελείται από πλάκες MDF ντυμένες με ταπετσαρία μεταξοτυπίας, προβολές animation, σχεδιασμό φωτισμού και ήχου που αντιδρούν με το παρευρισκόμενο κοινό με αναλογικό τρόπο. Οι ενεργειακές ανάγκες της εγκατάστασης θα καλύπτονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη ανανεώσιμη πηγή ενέργειας του ηλίου.

- Θα λάβει μέρος στα μέσα του Απρίλη σε μια ομαδική έκθεση στην γκαλερί «Centrala» στο Birmingham του Ηνωμένου Βασιλείου, την οποία διοργανώνουν μέλη της μουσικής κολεκτίβας «Modulate» ως φόρο τιμής στο club πειραματικής ηλεκτρονικής μουσικής «Oscillate Sound System», το οποίο ήκμασε τη δεκαετία του '90. Για τη συγκεκριμένη έκθεση έχει δημιουργήσει την αφίσα, το λογότυπο και 3 καλλιτεχνικές εκτυπώσεις μεταξοτυπίας. Στους υπόλοιπους εκθέτες περιλαμβάνεται και ο Tim Watkins (aka Tim Rockins), illustrator και graphic designer του cartoon music - group Gorillaz.

- Σχεδιασμός εξώφυλλου του καινούργιου άλμπουμ του πειραματικού ηλεκτρονικού duo EIF (Εarth Is Flat).

Έρημο κυπριακό τοπίο

Στην Κύπρο σήμερα η καλλιτεχνική μεταξοτυπία δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο στην Ελλάδα, την υπόλοιπη Ευρώπη και την Αμερική. Σύμφωνα με Πάρη Χριστοδούλου, θα ακούσεις συχνά καλλιτέχνες να αναφέρουν ότι έχουν γνώσεις για την τεχνική αυτή, την οποία απέκτησαν στις σχολές που σπούδασαν, αλλά δεν την ασκούν διότι επιστρέφοντας στην Κύπρο δεν έχουν πρόσβαση σε πρέσα και υλικά. Ως γνωστόν, εδραιωμένη στην Κύπρο είναι η βιομηχανική μορφή της μεταξοτυπίας. Αυτό το έρημο τοπίο στον καλλιτεχνικό χώρο της Κύπρου αποτελεί μια πρόκληση για τον Πάρη Χριστοδούλου. Όπως λέει, είναι κι αυτός ακόμη ένας λόγος που επέστρεψε μόνιμα από το Μπέρμιγχαμ προκειμένου να δημιουργήσει αλλά και να διδάξει. Ο Πάρης πιστεύει πως το μέλλον στην Κύπρο ανήκει είτε στη σύγχρονη τέχνη, είτε στο εντελώς παραδοσιακό. Εκτιμά πως δεν μπορεί να υπάρξει κάτι το ενδιάμεσο.

Συνέντευξη στον Πάυλο Νεοφύτου