Η Art Seen Projects έχει τη χαρά να φιλοξενήσει την ομαδική έκθεση «Λεπτομέρειες μιας περιπέτειας». Πρόκειται για το πρώτο αφιέρωμα στην ιστορική αθηναϊκή γκαλερί «Δεσμός» (1971-1993) που πραγματοποιείται στην Κύπρο.

 



Η έκθεση, σε επιμέλεια του ιστορικού τέχνης Χριστόφορου Μαρίνου, παρουσιάζει ένα απάνθισμα έργων από καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν με τον «Δεσμό» κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Όλα τα έργα, ανήκουν στη συλλογή της Έπης Πρωτονοταρίου η οποία, μαζί με τον σύζυγό της Μάνο Παυλίδη, διηύθυνε υποδειγματικά έναν χώρο ανοιχτό σε πρωτοποριακές ιδέες. 

Κρίνοντας από τις εκθέσεις που φιλοξένησε και τους καλλιτέχνες που ανέδειξε, ο «Δεσμός» αποτελεί σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Τα έργα της έκθεσης δεν φανερώνουν μόνο την εκλεκτική αισθητική των ιδιοκτητών της γκαλερί και την ποιότητα των επιλογών τους: σκιαγραφούν επιγραμματικά την «περιπέτεια» ενός εγχειρήματος που συνέβαλε στην άνθηση των εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα.

Τα έργα, κυρίως μικρών διαστάσεων, δεν φανερώνουν μόνο την εκλεκτική αισθητική των ιδιοκτητών της γκαλερί και την ποιότητα των επιλογών τους: σκιαγραφούν επιγραμματικά την «περιπέτεια» ενός εγχειρήματος που συνέβαλε στην άνθηση των εικαστικών τεχνών στην Ελλάδα. 

Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα 25 καλλιτεχνών του «Δεσμού». Ενδεικτικά, η Σπουδή γραφής στον χώρο (1978) του Δημήτρη Αληθεινού, η «ανθοδέσμη» από σπασμένα γυαλιά του Κώστα Βαρώτσου, η ηθελημένα «διακοσμητική» ζωγραφιά-γλυπτό (1970) της Νίκης Καναγκίνη, το μαύρο πλεξιγκλάς τρίγωνο που συγκεράζεται με πολύχρωμους μίτους, από τη σειρά Λαβύρινθος (1976) του Νίκου Κουρούση, το αυτοβιογραφικό κολάζ με τις επάλληλες γραφές του Γιώργου Λαζόγκα, το Κίτρινο ανάγλυφο και το Μαύρο και κόκκινο ανάγλυφο (1995) του Μιχάλη Μιχαηλίδη, τα σχέδια-κολάζ από την ενότητα Στήλες και σύννεφα, υποθετική επέμβαση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός (1983) της Μπίας Ντάβου και η αποτοιχισμένη Γεωγραφία (1981) της Ρένας Παπασπύρου αναδεικνύουν την διευρυμένη τους αντίληψη για την έννοια του χώρου, ο οποίος αποτυπώνεται κυρίως ως πεδίο ποιητικής δυνατότητας. Η Μatrac (1974) του γλύπτη Θόδωρου έχει μια παιχνιδιάρικη διάσταση, που μας παραπέμπει στην σχεδιασμένη γραβάτα του Γιώργου Τούγια, αλλά και στο ειρωνικό, ντανταϊστικής αισθητικής «βουκολικό τοπίο» του Γιώργου Τουζένη. Το τελευταίο έρχεται να συμπληρώσει με αντιστικτικό τρόπο το μινιμαλιστικό τοπίο της Άννας Κωνσταντίνου, την Ανασύσταση βουνού (1974) του Βαλέριου Καλούτση και τα σχέδια (φλεγόμενων) δέντρων του Κώστα Τσόκλη. Ο προσευχόμενος Άγγελος του Stephen Antonakos συνδιαλέγεται με τη Γοργόνα (1987) της Μαρίας Λοϊζίδου, ένα έργο το οποίο μας ταξιδεύει «μέσα στο χρόνο, μεταξύ της μνήμης και του ονείρου, του μέσα και του έξω, του εγώ και του άλλου», όπως και τα γλυπτά της έκθεσης «Ενθυμητικό σημείωμα». Από την άλλη, ο Δημήτρης Κωνσταντίνου, ο Γιάννης Μίχας, ο Παντελής Ξαγοράρης και η Ναυσικά Πάστρα εκπροσωπούν την γεωμετρική αφαίρεση, που ήταν μια κυρίαρχη τάση μεταξύ των καλλιτεχνών της γκαλερί. Τα δύο μοναδικά κοσμήματα του Βασίλη Σκυλάκου, φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά όπως καπάκια αναψυκτικών, και το «μαγνητικό» περιδέραιο του Takis έχουν αναφορά στην ομαδική έκθεση «Κόσμημα - Αντικόσμημα» που επιμελήθηκε η Μαρία Κοτζαμάνη στον «Δεσμό» το 1978. Τέλος, η έκθεση στην Art Seen Projects επιχειρεί να αναδείξει τη βαθύτερη συγγένεια μεταξύ τριών καλλιτεχνών που δεν έχει επισημανθεί μέχρι σήμερα: έτσι, για πρώτη φορά έρχονται σε διάλογο μια αιωρούμενη Χειρονομία (1961) του Νίκου Κεσσανλή, η φωτογραφία της πτύχωσης ενός αρχαίου γλυπτού που τράβηξε ο Άρης Κωνσταντινίδης στη Δήλο το 1962 και η σειρά με τα «χαρτάκια» (1982) του Νίκου Αλεξίου.

Εφαρμόζοντας στην πράξη τη συμβολική ονομασία της γκαλερί τους, η Έπη Πρωτονοταρίου και ο Μάνος Παυλίδης συνέδεσαν το προσωπικό τους όραμα με τις δημιουργικές αναζητήσεις μιας πλειάδας ταλαντούχων καλλιτεχνών. Η έκθεση «Λεπτομέρειες μιας περιπέτειας» είναι μια αφορμή να επανεκτιμήσουμε τη σημασία αυτού του δυνατού και εξαιρετικά γόνιμου Δεσμού.

 

Η Έπη Πρωτονοταρίου