O πρόσφατος θάνατος της Carmen Herrera, που πέθανε ήσυχα στον ύπνο της σε ηλικία 106 ετών, πέρα από θλίψη, μας γεμίζει με πίστη και αισιοδοξία ότι ποτέ δεν είναι αργά για να αναγνωριστεί το έργο ενός σημαντικού δημιουργού.

Γεννημένη στην Κούβα το 1915, μεγάλωσε στην Αβάνα στον απόηχο της ισπανικής γρίπης του 1918. Σε νεαρή ηλικία ταξίδεψε στο Παρίσι, τη Ρώμη και το Βερολίνο και επέστρεψε στην Κούβα για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας. Τότε, γνώρισε τον έρωτα στο πρόσωπο του Αμερικανού Jesse Lowenthal που έγινε ο σύντροφος της ζωής της. Το 1939 μετακόμισαν στην Νέα Υόρκη, ενώ τα χρόνια από το 1948 έως το 1954, μετακόμισαν στο Παρίσι, το οποίο είχε καθοριστική επίδραση στη δουλειά της καλλιτέχνιδας, αφού εγκατέλειψε την αναπαράσταση και προσχώρησε στη γεωμετρική αφαίρεση, σε μια περίοδο που η αφηρημένη τέχνη ήταν κυρίαρχη στα δύο μεγάλα κέντρα της τέχνης, το Παρίσι και τη Νέα Υόρκη. Επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη το 1954, βρέθηκε στον κύκλο καλλιτεχνών όπως ο Barnett Newman, ο Mark Rothko και ο Αd Reinhardt.

Οι πρώτες οργανικές συνθέσεις της έδωσαν θέση σε πιο επαναστατικά ζωγραφικά πειράματα όσον αφορά στο χώρο μέσα στον πίνακα, δημιουργώντας πολλές φορές δίπτυχα ή τρίπτυχα, κάνοντας πάντοτε χρήση όχι πάνω από 2 χρωμάτων. Χαρακτηριστικό είναι πως το Τμήμα Συντήρησης του Metropolitan Museum θεωρεί την καλλιτέχνιδα από τις πρώτες που χρησιμοποίησαν διαλυτά ακρυλικά στη μεταπολεμική τέχνη. Τα χρώματα αυτά δίνουν στους πίνακες μια πολύ συγκεκριμένη και αναγνωρίσιμη παλέτα.

Είναι γνωστό πως η αναγνώριση ήρθε για την Herrera αργά, στα τέλη της όγδοης δεκαετίας της ζωής της, όταν και πούλησε τον πρώτο της πίνακα. Το γεγονός ότι η ίδια έβλεπε τη δουλειά της στο πλαίσιο του δυτικού μοντερνισμού και όχι στις παρυφές του, σε συνέχεια και σε διάλογο με τις εξελίξεις στην αφαίρεση, δεν βοήθησε στο να γίνει νωρίτερα γνωστή αφού σθεναρά απέρριπτε το αφήγημα της Λατίνας καλλιτέχνιδας στη σκηνή της Νέας Υόρκης, με όλα τα κλισέ που αυτό επισείει.

Η Lisson Gallery, μια ιστορική γκαλερί που για δεκαετίες εστιάζει στην αφαίρεση και την εννοιολογική τέχνη, επανασύστησε τη δουλειά της στον κόσμο της τέχνης το 2010, που όντας πλέον πιο ανοιχτός σε ζητήματα ορατότητας και συμπερίληψης, ήταν σε θέση να αντιληφθεί τη σημασία της. To 2016 η Lisson εγκαινίασε το χώρο της στη Νέα Υόρκη με ατομική έκθεση της Herrera. Σημαντικές ατομικές εκθέσεις της καλλιτέχνιδας περιλαμβάνουν την Ikon Gallery στη Βρετανία και το Whitney Museum το 2016 ανάμεσα σε πολλές άλλες σε αμερικανικά κυρίως μουσεία, ενώ τα τελευταία χρόνια είχε μεγάλες αναθέσεις για δημόσια έργα.

«Δεν υπάρχει τίποτα που αγαπώ περισσότερο από μια ευθεία γραμμή. Πώς να το εξηγήσω; Είναι η αρχή όλων των δομών», είχε πει η ίδια.

Φωτογραφία: Carmen Herrera, Photo by Jason Schmidt, Courtesy Lisson Gallery.

ΤΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ GREECE / Βασίλης Ντούπας