6.11.2011

Συνέντευξη στη Χριστίνα Λάμπρου

Μπορεί ο κινηματογράφος να μετατοπίσει θέσεις και αντιλήψεις; Απαντά στο "Π" η Δανάη Στυλιανού, σκηνοθέτιδα του Sharing An Island και καλλιτεχνική επιμελήτρια του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ και ταινιών μικρού μήκους που πραγματοποιείται στη νεκρή ζώνη και ολοκληρώνεται σήμερα.

Στη δεύτερη έκδοσή του, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Ταινιών Μικρού Μήκους With Brand New Eyes / Screenings for an Island συνεχίζει να έχει έναν στόχο που διατυπώνεται εύκολα και πραγματοποιείται δύσκολα: σύμφωνα με την Culture in Action, τη μη κυβερνητική οργάνωση, υπεύθυνη για τη διοργάνωση, "κύριος στόχος του φεστιβάλ είναι η αναζωογόνηση του ιστορικού κέντρου της Λευκωσίας μέσω της συνάντησης και προώθησης καλλιτεχνών που δημιουργούν με σημείο αναφοράς την Κύπρο".

Με την έμφαση να πέφτει στην εκδήλωση, ως κοινή εμπειρία και ευκαιρία επαγγελματικών επαφών για τους νέους κινηματογραφιστές παρά εξολοκλήρου στο περιεχόμενο, η διοργάνωση προτείνεται -αν το δούμε πολύ αισιόδοξα- ως ένας θετικός πρόλογος ενός κυπριακού κινηματογράφου του μέλλοντος. Φέτος, οι διοργανωτές ανέθεσαν την καλλιτεχνική επιμέλεια στη Δανάη Στυλιανού, τη νεαρή κινηματογραφίστρια της οποίας η ταινία "Sharing an Island" [που έκανε πρεμιέρα καλοκαίρι σε ένα κατάμεστο Ριάλτο] επαναπροσδιόρισε την αντίληψη για μια ταινία "δικοινοτική" και μίλησε σε ένα ευρύ και ποικιλόμορφο κοινό.

Η σκηνοθέτις είδε το θέμα πρακτικά και οραματίστηκε το τριήμερο φεστιβάλ που ολοκληρώνεται σήμερα στο Σπίτι της Συνεργασίας στη Λευκωσία σαν "μια γιορτή που θα φέρει κοντά τους κινηματογραφιστές του νησιού μας, αλλά και το κινηματογραφόφιλο κοινό και από τις δύο κοινότητες".

Μιλήσαμε με τη Δ. Στυλιανού λίγο πριν αρχίσει το φεστιβάλ του οποίου φέρει την καλλιτεχνική ευθύνη και το οποίο παρουσιάζει 23 μικρού μήκους ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και animation, 12 από τις οποίες προβάλλονται για πρώτη φορά.

Διατηρώντας έναν μη διαγωνιστικό χαρακτήρα, ποιο είναι το σκεπτικό της κινηματογραφικής διοργάνωσης With Brand New Eyes / Screenings for an Island;

Στόχος του φεστιβάλ είναι να αναδείξει τη δουλειά Κυπρίων και ξένων δημιουργών που έχουν ασχοληθεί κινηματογραφικά με την Κύπρο ή που ζουν και εργάζονται στο νησί. Ταυτόχρονα, το φεστιβάλ θα αποτελέσει μια πλατφόρμα επαφής μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων παραγωγών και σκηνοθετών, ενώ ευελπιστούμε ότι θα αποτελέσει και μια γέφυρα επικοινωνίας και πιθανής μελλοντικής συνεργασίας μεταξύ των κινηματογραφιστών. Αξιόλογοι επαγγελματίες κινηματογραφιστές καθώς και σπουδαστές κινηματογράφου μάς έχουν εμπιστευτεί τις ταινίες τους για να τις προβάλουμε στο φεστιβάλ. Μέσα από το σινεμά, θέλουμε να δώσουμε ξανά ζωή και φωνή στη νεκρή ζώνη, για τρεις συνεχόμενες μέρες. Είναι μια γιορτή που θα φέρει κοντά τους κινηματογραφιστές του νησιού μας αλλά και το κινηματογραφόφιλο κοινό και από τις δύο κοινότητες.

Με ποιο σκεπτικό έγινε η επιλογή των ταινιών; Υπάρχει κάποιος κοινός παρονομαστής;
Κριτήριο και συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις ταινίες είναι η Κύπρος: Θέλαμε οι δημιουργοί να είναι Κύπριοι ή να ζουν στην Κύπρο. Διαλέξαμε ταινίες μυθοπλασίας και τεκμηρίωσης, ταινίες με ποικίλα θέματα, όπως ιστορίες της κυπριακής διασποράς, ντοκιμαντέρ για την περιβαλλοντική καταστροφή, για τη φτώχεια στη σύγχρονη εποχή, για τον εθνικισμό και την επίδρασή του στην κοινωνία, ιστορίες αγάπης, ταινίες εποχής, φιλμ νουάρ ακόμα και μικρού μήκους μιούζικαλ.
Πολλές από τις ταινίες φέτος δίνουν ένα δυνατό αντιπολεμικό μήνυμα, άλλες με μυθοπλαστικά μέσα κι άλλες μέσα από πραγματικές ιστορίες. Είναι, νομίζω, σημαντικό το γεγονός ότι οι Κύπριοι κινηματογραφιστές επέλεξαν να ασχοληθούν τόσο έντονα με το θέμα του πολέμου, της αντιπαράθεσης και του στρατού, όχι μόνο μέσα από το κυπριακό πρόβλημα, που εμφανίζεται σε μικρότερο βαθμό μέσα στο φεστιβάλ, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο και σαν γενικότερη έννοια.

Οι καλλιτεχνικές προσπάθειες με "δικοινοτικό" θέμα ελκύουν συνήθως συγκεκριμένο και συχνά περιορισμένο αριθμό κοινού. Η ταινία σου κατάφερε να ξεπεράσει τα όρια αυτού του συγκεκριμένου κοινού και να έχει μια πολύ ευρεία απήχηση. Σε τι νομίζεις ότι οφείλεται αυτό;
Έγινε μια καλή "διαφήμιση" της ταινίας αρχικά... Για παράδειγμα, το γεγονός ότι δεν μπορούσε κανείς να διακρίνει καλά τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών δημιούργησε μια ίντριγκα που οδήγησε σε μια αναμονή και ένα ενδιαφέρον για την ταινία. Πώς αυτά τα άτομα θα συνυπάρξουν; Τι θα γίνει, θα τα βρουν; Θα υπάρξουν εντάσεις; Καταφέραμε έτσι να τραβήξουμε το ενδιαφέρον του θεατή. Μετά, δούλεψε πολύ και το "από στόμα με στόμα", ο κόσμος είχε ανάγκη να συζητήσει την ταινία, να συζητήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα που του δημιούργησε, και αυτό δούλεψε πολύ. Νομίζω, επίσης, ότι ο κόσμος εκτίμησε το ότι είναι μια ανεξάρτητη παραγωγή που δεν υποκινείται από κανένα κόμμα και που δεν προσπαθεί να περάσει κάποια συγκεκριμένη μορφή λύσης, ή να προτείνει πολιτικές απόψεις, αλλά να προτείνει στοιχεία τα οποία θα συνθέσουν ένα σύστημα μέσα στο οποίο θα μπορούμε να νιώθουμε ασφαλείς για να συμβιώσουμε. Επίσης, επιλέξαμε νεαρά άτομα τα οποία δεν είναι κομματικοποιημένα, αν και είναι πολιτικοποιημένα. Νομίζω ότι ο νεαρόκοσμος εκτιμά ιδιαίτερα το ότι δίνουμε βήμα και φωνή στους νέους οι οποίοι είναι λίγο στο περιθώριο. Υπάρχει μια αίσθηση ότι δεν είναι ανάγκη να είμαστε τόσο ενεργοί...

Το ενδιαφέρον του κοινού παρέμενε θερμό και μετά την προβολή της ταινίας. Στις πρώτες προβολές είχες οργανώσει συζητήσεις. Πώς αντιλήφθηκες εσύ την πρόσληψη της ταινίας από το κοινό;
Εγώ γενικά βλέπω ένα κοινό πολύ θετικό. Βλέπω ανθρώπους που έρχονται με κάποια επιφύλαξη -όπως και ο μέσος άνθρωπος σε ό,τι αφορά την άλλη κοινότητα- που κάνουν ένα πρώτο βήμα να έρθουν να δουν την ταινία και μετά δημιουργείται η ανάγκη να συζητήσουν αυτά που ένιωσαν παρακολουθώντας τους έξι πρωταγωνιστές του "Sharing an Island". Η ταινία δεν έχει μόνο να κάνει με "το νησί που μοιραζόμαστε", αλλά και με τις εμπειρίες που μοιραζόμαστε, το σπίτι που μοιραζόμαστε... Δηλαδή, έξι άνθρωποι ξένοι μεταξύ τους, μοιράζονται ένα σπίτι. Αυτό από μόνο του, πριν περάσουμε στην πολιτική μεταφορά του θέματος, είναι πάρα πολύ δύσκολο να το κάνεις. Νομίζω ότι δούλεψε πολύ η επιλογή των συμμετεχόντων οι οποίοι, πέρα από το ότι ήταν νέοι, δεν ένιωθαν άβολα που τους κινηματογραφούσαμε, ήταν πολύ φυσικοί και έτσι είναι εύκολο για το θεατή να ταυτιστεί μαζί τους. Ο κόσμος γενικά ταυτίζεται με στοιχεία από τον κάθε χαρακτήρα, βρίσκει στοιχεία με τα οποία συμφωνεί ή τα οποία δεν είχε ποτέ σκεφτεί με αυτόν τον τρόπο, ή ακόμη ταράζεται, ή ενοχλείται... κι αυτό δεν είναι κακό.

Θεωρείς ότι το κοινό ανταποκρίθηκε στο θέμα της ταινίας ή πιο πολύ τους άγγιξε ο τρόπος με τον οποίο εσύ χειρίστηκες το θέμα ως σκηνοθέτις;
Νομίζω ότι είναι συναισθηματικό το ταξίδι που περνά πιο έντονα ο θεατής περισσότερο παρά αυτό που βλέπει στην οθόνη. Σίγουρα εγώ είχα από πριν υπόψη μου το "κτίσιμο", την εξέλιξη της πορείας των έξι πρωταγωνιστών. Η ταινία δεν εξελίσσεται καθόλου τυχαία, ακριβώς για να έχει ένα τέτοιο αντίκτυπο στον θεατή. Ναι μεν η ταινία είναι ντοκιμαντέρ με φυσικές καταστάσεις και είναι αληθινά τα πρόσωπα, αλλά ήταν καταστάσεις τις οποίες μεθοδικά δημιουργήσαμε και διαλέξαμε αυτά τα άτομα μαζί με τον ψυχολόγο Αλέξανδρο Λόρδο και την κοινωνιολόγο Rahme Veziroglu. Περιμέναμε ότι [οι έξι πρωταγωνιστές] θα αντιδρούσαν με συγκεκριμένες συμπεριφορές, αλλά η αλήθεια είναι ότι μας εξέπληξαν με κάθε τρόπο.

Σε ποιο βαθμό θεωρείς ότι μπορούν ρεαλιστικά να εκπληρωθούν οι στόχοι του φεστιβάλ With Brand New Eyes / Screenings for an Island; Μπορούν τελικά τέτοιες διοργανώσεις να αλλάξουν κάποιες αντιλήψεις;
Δεν θεωρώ ότι με μια ταινία ή με ένα φεστιβάλ ή με μια έκθεση ή με μια τηλεοπτική εκπομπή μπορεί να γίνει τεράστια διαφορά, όμως, σίγουρα, όσα περισσότερα ερεθίσματα δίνονται και με όσο περισσότερους διαφορετικούς τρόπους προσεγγίζονται αυτά τα θέματα, ο κόσμος θα αρχίσει να σκέφτεται και μόνος του πέρα από αυτό που ίσως συνήθισε να σκέφτεται.

+ Το Φεστιβάλ With Brand New Eyes / Screenings for an Island κλείνει σήμερα με προβολές από τις 20:00 στο Σπίτι της Συνεργασίας [Home for Cooperation] ένανατι του Λήδρα Πάλας.
+ Η ταινία της Δανάης Στυλιακού Sharing an Island θα προβληθεί στις 23 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του Soapbox, που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας στις 19:00 στο Σινέ Στούντιο. Θα ακολουθήσει συζήτηση.