Συνέντευξη στη Χριστίνα Λάμπρου

Καμία ζωή δεν είναι ανέπαφη, όπως και καμία πραγματικότητα δεν προκύπτει από το πουθενά, επισημαίνει η γλύπτρια Μαρία Λοϊζίδου, η οποία, μετά την έκθεση έργου της στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας, επιστρέφει στη Λευκωσία για την παρουσίαση της μονογραφίας της

"Το όνειρο απαιτεί την ίδια σημασία κατανόησης όπως και η πραγματικότητα", λέει η Μαρία Λοϊζίδου στη συνέντευξη που ακολουθεί. Στρέφοντας το βλέμμα πίσω στο χρόνο, η γλύπτρια -και ο θεατής κατ' επέκταση- παρατηρεί την πορεία των έργων της από το 1981 μέχρι σήμερα, μέσα από ένα έργο - εγκατάσταση και μια έκδοση υπό τον τίτλο "Συλλογική Αυτοβιογραφία".

Η περιγραφή του έργου - εγκατάστασης το οποίο παρουσιάζεται στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης [ΕΜΣΤ] και το οποίο εξελίχθηκε παράλληλα με την έκδοση αρχίζει από ένα συγκεκριμένο σημείο: "Πρόκειται για την ανακατασκευή μιας ντουλάπας των αρχών του 20ού αιώνα [κατασκευασμένη από ξύλο κυπαρισσιού], για να εξυπηρετεί τις ανάγκες μιας αγροτικής οικογένειας, σε μια μικρή επαρχία". Ποια είναι η θέση της μυθοπλασίας σε αυτή την αυτοβιογραφική προσέγγιση της καλλιτεχνικής σας πορείας;
Πρόκειται για μια ακριβή περιγραφή, της προέλευσης της ανακατασκευασμένης ντουλάπας. Ο αρχειακός χαρακτήρας της εγκατάστασης, όπως άλλωστε και κάθε αρχειοθέτησης, απαιτούν την ακρίβεια, την καθαρότητα και πάνω από όλα τη συνέπεια απέναντι στο είδος της αφήγησης. Είναι το περιβάλλον που ετοιμάζεις προκειμένου να προκύψουν νέες προτάσεις και προβληματισμοί. Μια συνθήκη που σου επιτρέπει μια νέα προσωπική στάση επεξεργασίας και κατανόησης.

Στην περιγραφή υπογραμμίζεται επίσης η σημασία που έχει η επιλογή του υλικού [ξύλο κυπαρισσιού]. Ποια είναι για σας η σημασία του υλικού, της επιλογής και της ανασύνθεσής του στα έργα σας;
Μέσω του υλικού, προσδιορίζεται στον αναγνώστη - θεατή - ερευνητή η σχέση τού χρήστη με το τοπίο γύρω του. Μεταξύ του χρήστη κι εμένα μεσολαβεί ένας αιώνας. Διανύω την πορεία τρίτης γενιάς. Παρ' ότι το ξύλο αυτό ανήκει σε ένα τοπίο που αναγνωρίζω σήμερα και συγχρόνως που προηγείται της δημιουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, καταφέρνει μέσα από μια συμπυκνωμένη ενέργεια να διανέμει την αφήγηση μιας πορείας.

Αναφέρεστε σε μια αγροτική οικογένεια στις αρχές του 20ού αιώνα [στην Κύπρο φαντάζεται κανείς]. Τοποθετείτε λοιπόν το σημείο εκκίνησης σε μια εποχή και έναν τόπο μακριά από την αστική εκμοντερνισμένη ζωή. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτήν την ένταση ανάμεσα στην "ανέπαφη" αγροτική ζωή και τη δική σας πραγματικότητα;
Καμία ζωή δεν είναι ανέπαφη, όπως και καμία πραγματικότητα δεν προκύπτει από το πουθενά, ιδιαίτερα μετά τη βιομηχανική επανάσταση. Το όνειρο απαιτεί την ίδια σημασία κατανόησης όπως και η πραγματικότητα. Η διαφορά μεταξύ τους εντοπίζεται στην περίπτωση της πραγματικότητας, στην άνιση καθημερινότητα, με τις τεράστιες διαφορές δυσκολίας μεταξύ των ανθρώπων. Η ένταση προκύπτει τη στιγμή της συνάντησης, της αποδοχής και της διαπίστωσης ότι ο κόσμος όλος αλληλοεξαρτάται και αλληλοδιασταυρώνεται.

Στο έργο αυτό τοποθετείτε κεντρικά ένα θέμα που σας απασχολεί εδώ και καιρό: τη σχέση ανάμεσα στο μέσα και το έξω και το θόλωμα του ξεκάθαρου ορίου ανάμεσά τους. Ο κλειστός, προστατευμένος αλλά και μυστικός χώρος της ντουλάπας ανοίγεται και εκτίθεται στον έξω κόσμο. Πώς σας απασχόλησε αυτού του είδους η "έκθεση" σε αυτό το έργο, δεδομένου και του "αυτοβιογραφικού";
Η μεγαλύτερη ένταση ενός έργου, η σκληρότερη μεταχείριση του ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του, το αποπνικτικό κλείσιμο στη διάρκεια της ολοκλήρωσης μιας δουλειάς, βρίσκονται ακριβώς στο οριακό αυτό κομμάτι του μέσα - έξω. Είτε πρόκειται για έναν άνθρωπο είτε για έναν τόπο, σημασία έχει το πώς επιτρέπουμε το δικό μας πολύτιμο κομμάτι να μπορεί να αποτελεί μέρος του συνόλου. Αυτό είναι το δράμα στην τραγικότητα των ημερών. Το πώς μοιραζόμαστε τα πράγματα. Στο άνοιγμα προς τα έξω, αυτό αποτελεί προϋπόθεση. Πώς το πολυτιμότερο δικό μου υλικό μπορεί να αποτελεί εργαλείο για τον άλλο, σε μια οριζόντια διανομή πραγμάτων όπου το μέγεθος καταργείται [και ο πολιτισμός μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της κλίμακας], όλα κρίνονται από τον βαθμό διαθεσιμότητάς τους απέναντι στο σύνολο. Αυτό κατανοώ σαν γενναιοδωρία του ανθρώπου. Σαν υποχρέωσή του απέναντι στο δικό του αυτοβιογραφικό που έχει σημασία μόνο γιατί ανήκει στο έσωθεν του συνόλου.

Ποια είναι η σχέση του έργου με την ομώνυμη μονογραφία [εκδ. Peak Publishing]; Ποιες είναι οι ομοιότητες ανάμεσα στη "σύνταξη" του έργου - εγκατάσταση και τη "σύνταξη" της έκθεσης;
Καταθέτουν το ίδιο υλικό. Στην έκδοση, τα κείμενα του Χριστόφορου Μαρίνου και η σύνταξη του υλικού, επιτρέπουν στις εικόνες να αντικαταστήσουν τα έργα. Αυτά βρίσκονται αυτούσια, στην τρισδιάστατή τους μορφή, μέσα στις θήκες, νέες και παλαιές, της ανακατασκευασμένης ντουλάπας της εγκατάστασης.

Πώς έχει οργανωθεί το υλικό τεκμηρίωσης των έργων σας από το 1981 μέχρι 2012 σε αυτή την έκδοση;
Αντίθετα με την ντουλάπα, όπου καθοριστικό ρόλο έπαιξε το μέγεθος των έργων [μπήκε από κάθε σειρά αυτό που "χωρούσε" στις προκατασκευασμένες θήκες] και που η πολυτιμότητα του αντικειμένου ακύρωνε το μέγεθός του, στην έκδοση οι εικόνες των έργων από τις πιο πρόσφατες στις παλαιότερες παρατίθενται αυτόνομες, χωρίς λεζάντες, σαν κείμενα μιας ελεύθερης διήγησης του περιεχομένου τους. Χωρισμένες σε σειρές, με ένθετα αποσπάσματα παράλληλων αρχειοθετήσεων υλικού [διαφάνεια], είδους [έργα σε δημόσιους χώρους], κατηγορίας [λεπτομέρειες ραφής και βελονιάς] κ.ά., επιχειρούν να ανασυντάξουν την πορεία μιας δουλειάς σε μια νέα πρόταση.

Πώς θα θέλατε να ερμηνευθεί ο τίτλος "Συλλογική Αυτοβιογραφία";
Σαν μια επείγουσα κατανόηση της σημασίας της αλληλοεξάρτησης. Της κατανόησης της ζωής.

+ Η έκθεση / εγκατάσταση "Συλλογική Αυτοβιογραφία" της Μαρίας Λοϊζίδου διοργανώνεται από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αθήνας στο πλαίσιο της σειράς των Νέων Παραγωγών. Παρουσιάζεται στην Αίθουσα των Νέων Έργων μέχρι τις 10 Απριλίου 2013 / www.emst.gr

Η ομώνυμη μονογραφία η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Peak θα παρουσιαστεί στην Κύπρο στις 23 Απριλίου, στις 7 η ώρα, στο Φυτώριο Εικαστικής Καλλιέργειας [Νεχρού 2, Δημοτικός Κήπος Λευκωσίας] από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, Κώστα Χριστοφίδη. Θα ακολουθήσει η ανάπτυξη του σκεπτικού της έκδοσης από την Μαρία Λοϊζίδου. Πληροφορίες τηλ. 22681088.