Συνέντευξη στη Χρύστα Ντζάνη

Ο εκδότης του οίκου Διόπτρα πέρασε στην άλλη όχθη και έγραψε το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο "Δαχτυλίδι": σ' αυτό το βιβλίο παρουσιάζει ιστορίες πίσω από την Ιστορία, που γράφουν καθημερινά οι "αφανείς ήρωες"

Από την "εκρηκτική" Κύπρο του '50 ώς τη δοκιμαζόμενη Αθήνα του 2013, η διαδρομή του Γιώργου Παπαδόπουλου - Κυπραίου, με ενδιάμεση στάση στο Τορόντο, είναι μεγάλη. Δοκίμασε και δοκιμάστηκε σε διάφορα επαγγέλματα και, αφού καταστάλαξε για τρεις δεκαετίες ως εκδότης [εκδ. Διόπτρα], πέρασε στην άλλη όχθη και έγραψε ο ίδιος το πρώτο του βιβλίο. Το "Δαχτυλίδι" ξεκίνησε ως ένα αυτοβιογραφικό εγχείρημα και εξελίχθηκε στην ιστορία έξι γενιών Ελλήνων και ενάμιση αιώνα, με αληθινές ιστορίες και ελάχιστες τελικά αναφορές στα προσωπικά του βιώματα. Ο Γιώργος Παπαδόπουλος μιλά στο "Π" για την Ιστορία που δεν ξέρουμε, αυτήν που γράφουν καθημερινά οι "αφανείς ήρωες" και την ανακάλυψή της μέσα από σελίδες και προφορικές αφηγήσεις.

Έχετε υπάρξει ηλεκτρονικός στη CYTA, καθηγητής στο Τορόντο, δικηγόρος στην Αθήνα, εκδότης και τώρα συγγραφέας. Τι σας ωθούσε κάθε φορά να αλλάξετε τη ζωή σας;
Συγκεκριμένα δεν έχω κάποιο ερέθισμα να εγκαταλείψω το ένα και να αρχίσω το άλλο. Απλώς οι καταστάσεις στη ζωή τα φέρνουν έτσι που ομαλά γίνονται αυτές οι διαδοχές. Στο Τορόντο είχα κάνει και ένα μάθημα εκπαιδευτικής ψυχολογίας και έμαθα ότι είναι και πάρα πολύ υγιές το να αλλάζεις επαγγέλματα. Κάθε φορά που άλλαζα επάγγελμα δεν γινόταν επειδή είχα μια αποτυχία, αλλά ήμουν απόλυτα επιτυχημένος στο συγκεκριμένο επάγγελμα. Τώρα, γιατί μου έρχονται έτσι τα πράματα και σ' αυτή την κατάσταση της επιτυχίας αρχίζω κάτι καινούριο, δεν μπορώ να σας δώσω απάντηση.

Χορταίνετε ίσως;
Μπορεί. Μπορεί να είναι κορεσμός. Αλλά η ζωή είναι που καθοδηγεί τα βήματά μου και όχι εγώ που κάνω βήματα προς τη ζωή.

Τώρα μπήκατε στη συγγραφή.Γιατί γράφετε;
Καλά, εντάξει, μην το πάρουμε και πάνω μας τώρα ότι είμαστε συγγραφέας. Εν πάση περιπτώσει, έγραψα αυτό το βιβλίο. Για μένα είναι κάτι καινούριο. Ίσως να είναι αυτό που λέγαμε και πριν: λόγω και του γεγονότος ότι συνταξιοδοτήθηκα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πηγαίνω στη δουλειά, όταν βρίσκομαι στην Ελλάδα, ίσως αυτό είναι το επόμενο βήμα. Κάτι άλλο, κάτι καινούριο. Γιατί ξέρετε, το τέλος με την αρχή του επόμενου χωρίζονται με μια λεπτή γραμμή.

Άρα σκέφτεστε να γράψετε κάτι άλλο, ή μόνος στόχος σας ήταν αυτό το βιβλίο;
Κατ'αρχήν υπάρχει μια λαϊκή παροιμία που λέει "τρώγοντας έρχεται η όρεξη". Δεύτερον, να σας πω ότι αυτή τη στιγμή δεν έχω αποφασίσει τι να γράψω, αλλά σίγουρα μέσα στους επόμενους μήνες θα αποφασίσω. Και μπορεί να μην είναι καν στο ιστορικό μυθιστόρημα ή τη λογοτεχνία.

Το βιβλίο σας διατρέχει τη σύγχρονη Ιστορία της Κύπρου και μάλιστα μέσα από αληθινά περιστατικά, όπως λέτε. Τι ήταν αυτό που σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με την Ιστορία της Κύπρου, η οποία ως θέμα ίσως να είναι και κορεσμένο;
Ένας από τους σκοπούς ήταν γιατί ήθελα να δώσω μια απάντηση στις συχνές ερωτήσεις που μου κάνουν στην Ελλάδα, όταν κουβεντιάζουμε με φίλους και γνωστούς για το Κυπριακό, "και τι έκαναν οι Κύπριοι για την Ελλάδα;". Όμως, δεν ήταν ο αποκλειστικός σκοπός. Ήρθε η ώρα να γράψω ένα βιβλίο και έπρεπε να γράψω πάνω σε κάτι. Και αυτό, λόγω και της λατρείας που έχω για την Ελλάδα, με ώθησε να επιλέξω αυτό το θέμα. Και δεν ήταν συνειδητή επιλογή. Ξεκίνησα να γράφω και το ένα κεφάλαιο έφερνε το άλλο, τα οποία έπρεπε να μπουν μεταξύ τους για να δώσουν και μια κατεύθυνση κι έτσι βγήκε το βιβλίο.

Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα δεν έχουν πολλή γνώση για την Ιστορία της Κύπρου;
Θα σας απογοητεύσω ίσως, αλλά θα σας πω, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Κύπρο. Και δεν μιλώ για συγκεκριμένες ιστορικές εποχές, για παράδειγμα η Επανάσταση, το ένα το άλλο, αλλά γενικότερα. Ξέρουμε αυτά τα "συνήθως λεγόμενα" που μαθαίνουμε στα σχολεία. "Ο Κολοκοτρώνης έτσι, ο Κολοκοτρώνης αλλιώς". Αλλά πίσω από κάθε Κολοκοτρώνη κρύβονται διάφορες παραστάσεις και πράγματα. Κι εγώ εκεί εστίασα. Και μια και λέμε για τον Κολοκοτρώνη, στο βιβλίο αναφέρομαι και στο γιατί πήρε το όνομα Κολοκοτρώνης. Και ότι γεννήθηκε κάτω από ένα δέντρο - πόσοι το ξέρουν αυτό;

Άρα δείχνετε τις ιστορίες πίσω από την Ιστορία.
Κάπως έτσι. Δεν μπαίνω σε λεπτομέρειες για μάχες κτλ.

Είχατε κι εσείς μια προσωπική συμμετοχή στη σύγχρονη Ιστορία της Κύπρου, συμμετείχατε στον αγώνα της ΕΟΚΑ. Υπάρχουν κομμάτια και της δικής σας ιστορίας στο βιβλίο;
Κατ' αρχήν να σας πω ότι την Ιστορία δεν τη γράφουν μόνο συγκεκριμένα άτομα που ηγούνται κάποιων καταστάσεων, αλλά τη γράφει ο κόσμος. Και κάθε στιγμή ο καθένας από μας γράφει Ιστορία. Το "Δαχτυλίδι" δεν είναι η ιστορία της οικογένειάς μου ή η δική μου ιστορία. Θα μπορούσε να είναι έτσι όπως έχει γραφτεί. Θα μπορούσε να είναι όμως και η ιστορία της δικής σας οικογένειας και των δικών σας προγόνων, γιατί ήταν καταστάσεις που ακολουθούνταν, που υπήρχαν σε ένα ευρύτατο φάσμα του κόσμου. Κι όπως είπα νωρίτερα, επειδή ο καθένας από μας συμβάλλει στη δημιουργία των γεγονότων που τελικά καταγράφονται σαν Ιστορία, έτσι θα μπορούσε να ήταν το δικό μου βιβλίο, το δικό σας βιβλίο, το βιβλίο του οποιουδήποτε Κύπριου. Σ' ό,τι αφορά το συγκεκριμένο σας ερώτημα, ναι, από 15 ετών ορκίστηκα στην ΕΟΚΑ. Στο βιβλίο η μόνη αναφορά που γίνεται σε μένα, κι από κει μπορεί κανείς να φανταστεί και άλλα πράματα, είναι όταν η Ζήνα επισκέφθηκε ένα σπίτι στην οδό Αγίου Σπυρίδωνα στη Λεμεσό για να συναντήσει κάποιον, ο οποίος θα της έδινε εντολές για μεταφορά βομβών κτλ. Η αλήθεια είναι ότι όταν χτύπησε το κουδούνι και της άνοιξα την πόρτα, της είπα φυσικά "περάστε", και μου λέει "θέλω να δω τον κ. Γιώργο". Λέω "εγώ είμαι ο κ. Γιώργος". Με κοίταξε από πάνω μέχρι κάτω, ήμουνα και πολύ αδύνατος, πετσί και κόκαλο, νεαρός σε ηλικία τότε, 16 χρονών, και άρχισε να αμφιβάλλει. Φυσικά έπρεπε να πει και ένα σύνθημα και να ακούσει το παρασύνθημα για να προχωρήσει. Έγινε αυτό, μάλιστα στο βιβλίο λέει "μα αυτός ο μιτσής είναι ο αρχηγός των ομάδων που ήρθα εδώ για να κάνω δουλειά μαζί τους;". Κι εκεί αναπόλησε για λίγα δευτερόλεπτα την ιστορία του Παλληκαρίδη και σκέφτηκε γιατί όχι, αφού σύνθημα και παρασύνθημα ήταν εντάξει, κι ο Παλληκαρίδης 17 ετών ήταν όταν κρεμάστηκε. Και πάει λίγο πίσω στην ιστορία του Παλληκαρίδη και ξανάρχεται το βιβλίο. Γιατί αυτό κάνει το βιβλίο, πηγαίνει κι έρχεται, πηγαίνει κι έρχεται. Και φυσικά μετά κάνει μια αναφορά στην κατασκευή βομβών κτλ. Και αυτό είναι το κομμάτι της δικής μου συμμετοχής στο βιβλίο. Θα μπορούσα να γράψω πάρα πολλά, επειδή έζησα πάρα πολλά. Όμως στόχος μου δεν ήταν να γράψω ένα βιβλίο αυτοβιογραφικό ή να αυτοπροβληθώ αν θέλετε.

Θεωρείτε ότι αν οι μεγαλύτεροι μιλούσαν περισσότερο στους μικρότερους για αυτές τις ιστορίες θα ξέραμε καλύτερα την Ιστορία μας;
Ακριβώς εδώ είναι το "μυστικό" μου. Θυμούμαι τον πατέρα μου, ο οποίος γνώριζε την ελληνική Ιστορία και ιδιαίτερα την Επανάσταση και μας την έλεγε σαν ποίημα. Τότε δεν ήξερα, δεν του είπα "πατέρα κάτσε γράψε την Επανάσταση σε ποιητικό λόγο". Όταν μεγάλωσα, και ιδιαίτερα όταν μπήκα στον εκδοτικό χώρο, έκανα πολύ μεγάλες προσπάθειες για να βρω αν υπάρχει κάποιο κείμενο για την Ελληνική Επανάσταση σε λυρική μορφή. Δεν βρήκα. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι το μετέδιδαν διά ζώσης. Επίσης ο πατέρας μου μας τα διηγούταν μπροστά στην τσιμινιά, σε όλη την οικογένεια. Δυστυχώς, και ντρέπομαι που το λέω, εγώ δεν το έκανα αυτό για τα παιδιά μου. Γι' αυτό και τα παιδιά μου, μαθαίνοντας δεξιά κι αριστερά για μένα, μου ζητούσαν επανειλημμένα να γράψω ένα βιβλίο. Δυστυχώς όταν ξεκίνησα, άλλος ήταν ο δρόμος.