Γράφει η Ελένη Παπαδοπούλου

Δύο διαφορετικές νοοτροπίες συναντήθηκαν στη Φωτοδό τον περασμένο μήνα και συγκρούστηκαν με αφορμή τις φωτογραφίες που βγάζει κανείς με κινητό και τις αναρτά αμέσως στο διαδίκτυο

Τι συμβαίνει σε μια φωτογραφία τη στιγμή που ανεβαίνει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Αποκτά μια δική της ζωή; Πώς αλλάζει τον τρόπο που τη διαβάζει αυτός/ή που τη βλέπει; Τι σημαίνει αυτό για την τέχνη της φωτογραφίας; Αυτά ήταν μερικά από τα ερωτήματα που ήθελε να θέσει προς συζήτηση ο Παναγιώτης Μηνά στη συνάντηση "Instaphotography: New Media and Photography", που έγινε με πρόσκληση της Φωτοδού στις αρχές του περασμένου μήνα.
Στον χώρο συναντήθηκαν μέλη της Φωτοδού, φωτογράφοι και μη, καλλιτέχνες και φίλοι. Ο Παναγιώτης ξεκίνησε με μια παρουσίαση 30 φωτογραφιών που έβγαλε ο ίδιος με το κινητό και "πόσταρε" ήδη σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης [ΜΚΔ].
Οι φωτογραφίες ήταν τυχαία επιλεγμένες, "ήθελα πρώτα να δείξω δική μου δουλειά, τι επιλέγω να φωτογραφίζω εγώ με αυτό το μέσο και μετά να συζητήσουμε τη σημασία της 'ζωής' τους στο διαδίκτυο", λέει ο ίδιος στο "Π". Για αυτόν είναι ακόμα ένας τρόπος να κάνει ένα οπτικό σχόλιο για οτιδήποτε τον ενδιαφέρει.

"Είναι τόσο εύκολο, απλώς ποστάρεις τη φωτογραφία και αυτόματα τη βλέπουν 100 άτομα. Για παράδειγμα, θέλω να σχολιάσω τους δρόμους της Λευκωσίας μέσω της φωτογραφίας. Μήπως θα ήταν πιο εύκολο και θα είχε περισσότερο αντίκτυπο να βγάλω τις φωτογραφίες με το κινητό και να τις ανεβάσω στα ΜΚΔ παρά να κάνω ένα πρότζεκτ και να εκθέσω τη δουλειά σε γκαλερί; Πόσος κόσμος θα το δει στην προκειμένη περίπτωση; Όσοι κι αν το δουν, πάντως, καμία από τις δύο μεθόδους δεν μπορεί να εγγυηθεί κάποιο συγκεκριμένο 'αποτέλεσμα'". Στη συνάντηση στη Φωτοδό, κάποιοι που ίσως να μην είναι τόσο εξοικειωμένοι με το μέσο, σχολίασαν θετικά τη δουλειά έστω και αν οι φωτογραφίες δεν πληρούσαν τα παραδοσιακά κριτήρια μιας "καλής" φωτογραφίας, ακόμα και αν ο Παναγιώτης εξήγησε ότι τα πάντα σε μια φωτογραφία είναι συνειδητή του απόφαση.
"Είναι θετικό να βλέπεις τέτοιες φωτογραφίες σε αυτά τα Μέσα στα οποία βλέπεις μόνο σέλφις", ήταν ένα σχόλιο. Ναι, αλλά και οι σέλφις δεν είναι και αυτές φωτογραφικό υλικό; Ασχέτως αν δεν είναι επαγγελματικές ή καλλιτεχνικές ή οτιδήποτε άλλο μπορούν να χαρακτηριστούν. Το πιο δημοφιλές προφίλ στο ίνσταγκραμ είναι ενός έφηβου που βγάζει σέλφις με τους φίλους του. Τι σημαίνει αυτό; Μήπως και αυτός δεν μπορεί να θεωρηθεί "επαγγελματίας" αφού ασχολείται καθημερινά και επίπονα με το να βγάζει φωτογραφίες;
Η μεγάλη έκρηξη έγινε όταν ρωτήθηκε: "Αυτό το πράγμα τι είναι;", αναφερόμενος στο φλας που αντανακλούσε σε έναν καθρέφτη, σε μια φωτογραφία που έβγαλε στην μπιραρία "Ο τροχός". "Το είδες και ήθελες να το βγάλεις;", ρωτήθηκε ο Παναγιώτης.
Αυτός που υπέβαλλε την ερώτηση επικεντρώθηκε στην τεχνική πτυχή της φωτογραφίας, στο ότι δεν είναι άρτια τεχνικά, άρα δεν έπρεπε να παρουσιαστεί.

"Αυτή η παρατήρηση έσπρωξε τη συζήτηση σε μια κατεύθυνση, αλλά πιστεύω έχασε το νόημα. Τα conventions έχουν πλέον διαλυθεί, η δική μας γενιά τα έχει ξεπεράσει, δεν σημαίνει ότι επειδή κάποιος βγάζει φωτογραφίες με βάση κάποιους κανόνες όλοι πρέπει να κάνουν το ίδιο. Θεωρώ ότι ως φωτογράφος πρέπει να μπορείς να χρησιμοποιείς όλα τα μέσα που είναι διαθέσιμα", σημειώνει ο Παναγιώτης.

Έντονα αντέδρασε μερίδα του κοινού που πήρε το σχόλιο κάπως πιο προσωπικά: "Αυτό με προσβάλλει ως εικαστικό. Είναι σαν να μην καταλαβαίνεις ότι συνειδητά ο άλλος επέλεξε να σου δείξει αυτή τη δουλειά και με αυτό τον τρόπο!" ή "δεν σημαίνει ότι επειδή εσένα δεν σου αρέσει σαν φωτογραφία, δεν είναι άξια για να εξεταστεί".
Η αντιπαράθεση ήταν σε πλήρη εξέλιξη, δύο παράλληλα σύμπαντα αναγκάστηκαν να συναντηθούν.
"Ήταν σημαντικό το ότι κατά κάποιο τρόπο προσβλήθηκε ο άλλος ως καλλιτέχνης. Αυτό πρέπει να γίνεται, για να μπαίνει ο άλλος στη διαδικασία να δουλέψει ο νους του και να μπορέσει να εξηγήσει τη δουλειά του σε κάποιον με διαφορετική νοοτροπία και αντίληψη. Θέλω να γίνονται αυτές οι συζητήσεις. Να αμφισβητούνται κάποια πράγματα. Για μένα ήταν απόλυτα σεβαστό το ότι κάποιος εξέφρασε μια έντονη άποψη και το ότι βλέπει τη φωτογραφική τέχνη διαφορετικά από το πώς τη βλέπω εγώ. Σίγουρα δεν θα αλλάξεις τον τρόπο σκέψης του άλλου, αλλά αν τον βγάλεις έστω και λίγο από το 'comfort zone' του, έκανες κάτι σημαντικό".

Το ιδανικό θα ήταν η δουλειά να μιλά σε πολλούς, για παράδειγμα ο Ρότζερ Μπάλεν, που ξεκίνησε με τοπία, έβγαζε μετέπειτα πορτρέτα κατοίκων χωριών στη Νότιο Αφρική και ύστερα προχώρησε σε πιο εικαστικό επίπεδο και έσμιξε τη φωτογραφία με το σχέδιο και τη γλυπτική. Με αυτό τον τρόπο η δουλειά του "κατάφερε να διαβάζεται από διαφόρων γενιών και ειδών φωτογράφους, και όχι μόνο".

"Καταλαβαίνω γιατί όταν κάποιος αγαπά τη φωτογραφία θέλει οι φωτογραφίες του να μοιάζουν σαν να τις έβγαλε ο Καρτιέ -Μπρεσόν, αν και θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν ζούσε σήμερα ο Μπρεσόν θα ήταν ινσταγκραμιστής. Πιστεύω ότι πρώτα έβγαινε για να καταγράψει τον κόσμο και μετά για να βγάλει μια καλή φωτογραφία καθ' εαυτή".

Η ανάγκη για μπίρα έφερε τη συζήτηση στο τέλος.
"Ήταν τέλεια, ήταν η καλύτερη νύχτα της ζωής μου", είπε η Ναταλί.
Συναντήθηκαν δύο εντελώς διαφορετικές νοοτροπίες, κάτι που δεν γίνεται συχνά στα εικαστικά της Κύπρου. Οι καλλιτέχνες χρειάζονται την τριβή, να δημιουργήσουν κύματα, να αμφισβητήσουν και να αμφισβητηθούν.
"Όλοι τσακώνονται για τη μάππα, γιατί να μην τσακωθούμε για τη φωτογραφία;".

+ Ο Παναγιώτης Μηνά θα παρουσιάσει ατομική έκθεση φωτογραφίας τον ερχόμενο Σεπτέμβρη στον χώρο Θκιό Ππαλιές. Λεπτομέρειες θα δοθούν αργότερα.