Συνέντευξη στη Μερόπη Μωυσέως
Η ιδιαίτερη περίπτωση της Νέτα Ελκαγιάμ και του συγκροτήματός της σε τρεις συναυλίες - Η μπάντα που επανασυστήνει την παραδοσιακή μαροκινή μουσική συναντά τους τόπακες Monsieur Doumani που κάνουν το ίδιο με την παραδοσιακή κυπριακή
Σε μια πολύ κακή χρονική συγκυρία -ή και αναγκαία- η Νέτα Ελκαγιάμ και το συγκρότημά της φτάνουν στην Κύπρο από την Ιερουσαλήμ για να "μοιραστούν" -μια λέξη που χρησιμοποιεί κατά κόρον η ίδια- τη μουσική τους μαζί μας.
"Είναι και μια δήλωση πως μπορούμε να συνυπάρξουμε, και προσπαθούμε για αυτό, μέσα από τη μουσική".
Τότε και τώρα
Η Νέτα Ελκαγιάμ είναι μια νεαρή καλλιτέχνης των εικαστικών τεχνών η οποία μεγάλωσε στα νότια του Ισραήλ, σε μια περιθωριακή περιοχή όπου ζουν οι Εβραίοι με καταγωγή από το Μαρόκο, όπως η οικογένειά της. "Οι γονείς μου σήμερα βομβαρδίζονται. Το σπίτι τους απέχει μόλις πέντε λεπτά από τα παλαιστινιακά εδάφη. Είναι μια πολύ δύσκολη συνθήκη", σημείωσε η Νέτα από την άλλη άκρη του τηλεφώνου, τη μέρα που ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές άφησαν δεκάδες νεκρούς στη Λωρίδα της Γάζας και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ έδωσε εντολή να ενταθούν οι επιθέσεις κατά της Χαμάς δηλώνοντας ότι "θα πληρώσει βαρύ αντίτιμο για το γεγονός ότι επιτέθηκε σε Ισραηλινούς πολίτες".
Ο πολιτισμός είναι συχνά α-πολιτικός, προερχόμενος όμως από τόπους όπως το Ισραήλ και η Παλαιστίνη, δεν μπορεί παρά να καταλήγει έντονα πολιτικός. Και βεβαίως σε χρονικές στιγμές όπως η παρούσα, μας φέρνει όλους σε πολύ δύσκολη θέση. Ωστόσο η φράση της "συνύπαρξης με τους γείτονές μας" τονίζεται και επαναλαμβάνεται σε κάθε δεύτερη κουβέντα κι αυτό είναι τουλάχιστον ανακουφιστικό.
Μια φρέσκια και σχετικά νέα προσπάθεια "συνύπαρξης" μέσα από τη μουσική επιχειρούν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η Νέτα Ελκαγιάμ και το συγκρότημά της, με το πρότζεκτ "Howa Jani". Εμπνευσμένο από αρχειακό υλικό και παλιούς δίσκους, το εν λόγω πρότζεκτ αποτελείται από ενορχηστρώσεις παλιών τραγουδιών της μαροκινής μουσικής αλλά και καινούρια μουσική βασισμένη στην παραδοσιακή, γραμμένη από την ίδια και τον σύντροφό της, Αμίτ.
Ηχώ από το παρελθόν
"Τόσο εγώ όσο και τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματός μας προερχόμαστε από καταγωγή εβραϊκή μαροκινή: μεγαλώσαμε τρώγοντας το ίδιο φαγητό, ακούγοντας και μιλώντας την ίδια γλώσσα, την ίδια μουσική. Ακούγαμε αυτή την μουσική στους γάμους για χρόνια και φυσικά δεν μας άρεσε όταν ήμασταν μικρά παιδιά. Έπειτα ακούγαμε τη λεγόμενη "δυτική μουσική". Μεγαλώνοντας, θελήσαμε να επιστρέψουμε στις ρίζες μας: ακούσαμε ξανά την παραδοσιακή αυτή μουσική και θελήσαμε να τη διευρύνουμε και να τη φέρουμε στο σήμερα με καινούριες ενορχηστρώσεις" εξηγεί η Νέτα, η οποία εκτελεί ρόλο ερμηνεύτριας στο συγκρότημα, συνοδευόμενη από τους Amit Hai Cohen στο πιάνο, Elad Levi στο βιολί, Netanel Ben Shitrit στο νταρμπούκα, Moshe Bakhar στο ούτι, Gal Maestro στο κοντραμπάσο και Meir Amar στα κρουστά.
"Θέλουμε να προσδώσουμε ξανά στη χώρα τον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα. Είναι κι ένα χρέος απέναντι στους πρώτους μουσικούς που έφτασαν στο Ισραήλ από το Μαρόκο και την Αφρική και αγνοήθηκαν. Κανένας δεν άκουγε τη μουσική τους γιατί ήταν αραβική. Μα, στο τέλος της ημέρας, η μουσική ενώνει. Η μουσική έχει απόκριση στο σώμα και στην ψυχή".
Το σχήμα της Νέτα και του Αμίτ έχει μεγάλη απήχηση ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους. Παίζουν σε φεστιβάλ, ενώ μέσα σε ενάμιση μόλις χρόνο έχουν ταξιδέψει για να παρουσιάσουν τη μουσική τους στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη. "Αντιλαμβανόμαστε πως οι νέοι διψούν για διαφορετικά, φρέσκα ακούσματα. Υπάρχει αναβίωση των παραδοσιακών ακουσμάτων σε όλο τον κόσμο. Και στη χώρα μας, οι νέοι άνθρωποι δεν θέλουν να υποκύψουν σ' αυτό το χωνευτήρι των πολιτισμών που για χρόνια επιδιώκεται ώστε να δημιουργηθεί ο νέος Ισραηλινός. Ναι, μοιραζόμαστε μια κοινή θρησκεία, αλλά είναι κρίμα να αρνούμαστε τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της χώρας και ότι έφτασαν εδώ άνθρωποι απ' όλο τον κόσμο: ότι εδώ ζουν και μουσουλμάνοι και άνθρωποι με διαφορετικά ήθη και έθιμα".
"Πατρίδα" η Ιερουσαλήμ
Η Νέτα έζησε σε τρεις διαφορετικές γειτονιές του νότιου Ισραήλ, ταξίδεψε στην Αμερική, το Παρίσι και το Μαρόκο, για να επιλέξει ως "σπίτι" της την Ιερουσαλήμ.
"Για μένα είναι ο μόνος τόπος στο Ισραήλ όπου μπορείς να νιώσεις τη Μέση Ανατολή. Εκεί συναντιούνται όλοι οι πολιτισμοί, το νέο και το παλιό, οι επισκέπτες. Λατρεύω να ακούω τους γείτονές μου να μιλούν διαφορετικές γλώσσες. Χάρη στην Ιερουσαλήμ, γνώρισα Παλαιστίνιους. Αν έμενα εκεί όπου μεγάλωσα, δεν θα ερχόμουν ποτέ σε επαφή μαζί τους, κι ας ζούσαμε μερικά λεπτά ο ένας μακριά από τον άλλο. Μάλιστα, παίξαμε με έναν Παλαιστίνιο μουσικό... Προσπαθούμε μέσα από τον πολιτισμό... Η μουσική είναι επικοινωνία. Πάνω στη σκηνή, καταργούμε τα σύνορα κι αυτή για μένα είναι μια σπουδαία πρόκληση".
+ Η συναυλία στην πλατεία Ηρώων θα δοθεί στις 22 Ιουλίου στις 21:00 και η είσοδος είναι ελεύθερη. Το ίδιο σχήμα θα δώσει τη συναυλία λήξης του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Κινουμένων Σχεδίων Υπαίθρου (Animafest) στην Αγρέπαυλη της Παλαίπαφου, στα Κούκλια, στις 22:30.
Επί σκηνής με τους Monsieur Doumani
Ραδιόφωνο χωρίς σύνορα
"Τα τραγούδια που τραγουδάμε δεν είναι δημοφιλή έξω από τη δική μας κοινότητα. Άλλωστε ακούγονται αραβικά και δεν είναι δυνατό να έχουν ευρεία αποδοχή στο Ισραήλ. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν θα ακούσετε τα τραγούδια μας στο ισραηλινό ραδιόφωνο", σημειώνει η Νέτα.
Κι όμως, ένας ραδιοφωνικός παραγωγός και μια εκπομπή στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ ήταν η αιτία για να βρίσκονται αυτή τη βδομάδα στην Κύπρο η Νέτα Ελκαγιάμ και το συγκρότημά της, αλλά και για τη συνεργασία τους με το τοπικό μουσικό σχήμα των Monsieur Doumani.
Ανήκοντας αμφότερα τα σχήματα στο είδος της world music, άκουσαν το ένα τη μουσική του άλλου εξαιτίας αυτού του ραδιοφωνικού παραγωγού, ο οποίος άκουσε και αγάπησε τον πρώτο δίσκο του κυπριακού σχήματος με τίτλο Grippy Grappa.
Η ακρόαση έφερε την επικοινωνία και την ανταλλαγή, με αποτέλεσμα οι Monsieur Doumani να προτείνουν την κάθοδο της Νέτα στο νησί μας. Και ποια καλύτερη διοργάνωση να την υποδεχθεί από το Έθνικ Φεστιβάλ του Θεάτρου Ριάλτο, το οποίο ξεκίνησε και συνεχίζεται στην πλατεία Ηρώων της Λεμεσού μέχρι το τέλος Ιουλίου.
Η Νέτα Ελκαγιάμ θα εμφανιστεί στο φεστιβάλ στις 22 Ιουλίου. Πριν απ' αυτό, όμως, θα δηλώσει παρούσα σε δύο ακόμη διοργανώσεις: στις 19 Ιουλίου θα δώσει με το συγκρότημά της τη συναυλία λήξης του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Κινουμένων Σχεδίων Υπαίθρου (Animafest) στην Αγρέπαυλη της Παλαίπαφου, ενώ στις 21 Ιουλίου θα παρουσιαστεί στο Πολιτιστικό Φεστιβάλ του Πανεπιστημίου Κύπρου στην Αξιοθέα, σε συνεργασία με τους Monsieur Doumani.
"Όπως εμείς, έτσι και οι Monsieur Doumani θέλουν να επανασυστήσουν την κυπριακή παραδοσιακή μουσική στο κοινό, φέρνοντάς την πιο κοντά στο σήμερα", σχολιάζει η Νέτα Ελκαγιάμ.
"Αυτή την επιθυμία έχουν πάρα πολλοί μουσικοί σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος ταξιδεύει, οι άνθρωποι σμίγουν. Εμείς πιστεύουμε πως ό,τι συμβαίνει είναι ένα κάλεσμα πως θέλουμε να μοιραστούμε αυτό που κάνουμε με τους γείτονές μας".
Από τη Λευκωσία, μιλώντας στο Π, ο Αντώνης Αντωνίου -μέλος του τρίο των Monsieur Doumani- ανέφερε με τη σειρά του σχετικά με τη συνεργασία τους:
"Είναι μια ευκαιρία να βγούμε προς τα έξω, να μάθουμε τι κάνουν οι γείτονές μας - και από περιέργεια και ενδιαφέρον αλλά και για να ανοιχτεί η Κύπρος προς τα έξω, να γνωριστούμε, να τους γνωρίσουμε και να μας γνωρίσουν". Αυτή είναι η πρώτη "διεθνής" συνεργασία του κυπριακού σχήματος, το αποτέλεσμα της οποίας θα δούμε στο Αρχοντικό της οδού Αξιοθέας στις 21 Ιουλίου: "Θα περάσουμε χρόνο μαζί και θα παρουσιάσουμε δυο-τρία κομμάτια. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί προεργασία και ελπίζουμε να δοθεί συνέχεια".
+ Η συναυλία στο Αρχοντικό της οδού Αξιοθέας (περιοχή Χρυσαλινιώτισσας, παλιά Λευκωσία) θα δοθεί στις 21 Ιουλίου στις 20:30. Εισιτήρια προς 10 και 5 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 22894531-2.
