Συνέντευξη στον Παύλο Νεοφύτου/Φωτογραφία Νικόλας Ιορδάνους

"Το Κέντρο Τεχνών Κίμωνος δεν προσκομίζει τίποτα νέο, προσφέρει το αυτονόητο". Ο χαράκτης - animator και ιδρυτής ενός νέου πολιτιστικού χώρου στην Πάφο Χαράλαμπος Μαργαρίτης μιλά στο "Π"

Το παλιό σπίτι των παππούδων του Χαράλαμπου όταν κτίστηκε το 1957 βρήκε εκεί, όπου άρχιζε μια μεγάλη έκταση από καφκάλλες, τα οικιστικά όρια της Πάφου. Σήμερα ως νεοσύστατο Κέντρο Τεχνών Κίμωνος αναζητά σε ένα κληρονομημένο τοπίο πολιτιστικής ερήμωσης, όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, τα όρια της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η αίθουσα μαθημάτων ζωγραφικής, το σκοτεινό δωματιάκι του animation, δίπλα το δωμάτιο με την πρέσα χαρακτικής, η βιβλιοθήκη, και στην πίσω αυλή, δίπλα από τις λεμονιές, ο χώρος της τσιμεντογραφίας στεγάζουν την καλλιτεχνική εργασία του Χαράλαμπου, η οποία, όπως λέει στο "Π", είναι μια προσπάθεια να περιλάβει όλα όσα τον αφορούν και που είναι όλη η πραγματικότητά του. "Για να γίνεις περιεκτικός πρέπει να μεγαλώσεις, να διευρυνθείς, να ανοίξεις. Πρέπει να ωριμάσεις και αυτό κάποιοι μόνο παίζοντας μπορούν να το κάνουν".

Στο πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Πάφου από την ταινία σου "Ντοκιμαντέρ για μια πρέσα που δε βρέθηκε ποτέ" μάθαμε ότι έχει πεταχτεί για ανακύκλωση σιδήρων μια από τις τέσσερις πρέσες χαρακτικής της Κύπρου, η οποία μέχρι τελευταίως φιλοξενείτο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στην Πάφο.

Είναι μια από τις πολλές απογοητεύσεις που προσφέρει η ζωή στην Κύπρο (γέλια). Είχα μάθει ότι υπήρχε μια πρέσα χαρακτικής στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στην Πάφο. Την αναζήτησα κι έμαθα ότι είχε μεταφερθεί σε μια αποθήκη του δήμου γιατί "έπιανε τόπο". Ο φίλος και συνάδελφος Γιάννης Σακέλλης ανακάλυψε ότι η πρέσα δεν βρισκόταν πια ούτε στην αποθήκη. Έτσι πήραμε σβάρνα τα γραφεία και τις υπηρεσίες για να συμπεράνουμε ότι, κατά πάσα πιθανότητα, σε μια εκκαθάριση της αποθήκης η πρέσα πετάχτηκε στα παλιοσίδερα. Καταγράψαμε την έρευνά μας και φτιάξαμε ένα μικρό φιλμ που προβλήθηκε στο πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Πάφου. Ένα μικρό μνημείο του πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η βλακεία κόντρα στην οποία προσπαθούμε να κτίσουμε τις ζωές μας.

Το Κέντρο Τεχνών Κίμωνος προσκομίζει κάτι το νέο;

Όχι, δεν προσκομίζει τίποτα νέο: προσφέρει το αυτονόητο. Απλώς, στην Κύπρο και στην Πάφο ειδικά, αυτό είναι κάτι πρωτάκουστο. Προσφέρουμε τη δυνατότητα δημιουργίας σε έναν χώρο που συγκεντρώνει ποικίλες μορφές τέχνης. Διδάσκουμε εις βάθος σχέδιο, ζωγραφική, χαρακτική, φωτογραφία, βίντεο, κινηματογράφο, animation, κόμικς και τσιμεντογραφία. Οργανώνουμε διαλέξεις και μαθήματα σχεδίου με μοντέλο ανοιχτά στο κοινό και δωρεάν. Έχουμε μια βιβλιοθήκη στη διάθεση του κοινού και η αυλή του Κέντρου λειτουργεί σαν ανοιχτή καφετέρια. Πέρα από αυτά, το Κέντρο έχει και δικές του παραγωγές: όπως το κονσέρτο κλασικής μουσικής Collapse / a visual concert, σε συνεργασία με τον Χρυσόστομο Νεοφύτου και το Trio Dell'Arte, το πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Πάφου και η δεύτερη έκδοση του StreetArt Square Festival σε συνεργασία με την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017.
Με τα μαθήματα δημιουργίας κόμικς εγκαινιάζουμε και μια εκδοτική δραστηριότητα, καθώς τα κόμικς των σπουδαστών θα συγκεντρώνονται σε μια έκδοση που θα αναλαμβάνουμε εμείς.

Μίλησες για την ομάδα καλλιτεχνών του Κέντρου. Πόσο σημαντική θεωρείς τη συνεργασία καλλιτεχνών στη σημερινή εποχή;

Εξαρτάται. Αν κάποιος νιώθει ότι μέσω μιας συνεργασίας θα έχει δημιουργικό κέρδος, τότε είναι σημαντική γι' αυτόν και πρέπει να την επιδιώξει. Αν όχι, τότε δεν τη χρειάζεται. Γνωρίζω πολλούς που μεγαλουργούν μόνοι τους, και άλλους που μόνο με συνεργασίες μπορούν να δουλεύουν.Πιο σημαντικό από τη συνεργασία είναι το να μην πέφτουμε σε παγίδες κόντρας και αντιζηλίας. Να μην γίνονται τα πράγματα με εγωκεντρικές προθέσεις. Να γίνονται με άξονα μόνο τη δημιουργία.

Τον περασμένο Ιούνιο είχατε φιλοξενήσει μια ομάδα φοιτητών και καθηγητών του Τμήματος Ψηφιακών Τεχνών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού. Μάλιστα, η έκθεση με τα έργα που δημιούργησαν στο εργαστήρι animation που διοργάνωσε η Κίμωνος εντάχθηκαν στο πρόγραμμα του Animafest. Τι ευελπιστείτε να προσφέρει αυτή η εξωστρέφεια;

Με τη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού έχουμε στενή συνεργασία. Αυτή ήταν η πρώτη από μια σειρά επισκέψεων που περιμένουμε από το εξωτερικό. Με τέτοιες κινήσεις θέλουμε αφενός να μείνουμε οι ίδιοι σε επαφή με το τι συμβαίνει στο εξωτερικό και αφετέρου να φέρουμε το κοινό σε επαφή με αυτό. Σκοπός είναι το αντάμωμα. Είπαμε για το λάθος που είναι η κόντρα ανάμεσα στους δημιουργούς και τους φορείς. Σκοπός μας είναι η ανοιχτότητα, όχι το κλείσιμο στον εαυτό μας. Να συναντιόμαστε με άλλους παρόμοιους πυρήνες και να βοηθούμε ο ένας τον άλλον. Από αυτό όλοι κερδίζουν - κι εμείς και το κοινό.

Θα πρέπει να είμαι περιληπτικός; (γέλια) Η δουλειά μου είναι ένα παιχνίδι με μια συγκεκριμένη ομάδα πιονιών, του οποίου τους κανόνες αλλάζω συνεχώς για να δω τι θα προκύψει. Τα πιόνια αυτά είναι το προσωπικό μου εικονολογικό "λεξιλόγιο", οι καθαρά δικές μου εμμονές. Το αποτέλεσμα δεν είναι ποτέ προκαθορισμένο, στόχος είναι η διαρκής επιβεβαίωση της ελευθερίας μου να αλλάξω τους κανόνες: της ελευθερίας μου από τις εμμονές μου. Έτσι οι εμμονές μετατρέπονται σε ευλογίες. Είναι μια απόπειρα συγχώρεσης με την πραγματική έννοια του όρου, αυτή της περιεκτικότητας. Προσπαθώ να περιλάβω όλα όσα με αφορούν. Για να γίνεις περιεκτικός πρέπει να μεγαλώσεις, να διευρυνθείς, να ανοίξεις. Πρέπει να ωριμάσεις και αυτό κάποιοι μόνο παίζοντας μπορούν να το κάνουν.

Τι ετοιμάζεις για το προσεχές διάστημα;

Προς το παρόν ετοιμάζω δύο πρότζεκτ για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα του Πάφος 2017. Το ένα είναι δημιουργία του Γιάννου Οικονόμου - εγώ ανέλαβα την οργάνωσή του. Ονομάζεται "Το Μεγάλο Μωσαϊκό" κι είναι μια ομαδική έκθεση που έχει να κάνει με την Πάφο ως μωσαϊκό πολιτισμών. Το άλλο ονομάζεται Animattikon και είναι μια σειρά από εργαστήρια δημιουργίας animation, ανοιχτά σε όλο το κοινό (επαγγελματίες και μη). Θα λάβει χώρα σε έναν πολύ αγαπημένο μου χώρο, τον κινηματογράφο Αττικόν. Πέρα από αυτά, συμμετέχω με δημιουργία animation στο "Re-mains", ένα πρότζεκτ της συνθέτριας Χριστίνας Αθηνοδώρου, τον Νοέμβριο του 2017 στην Παλιά Ηλεκτρική στη Πάφο, και στο "Janus", ένα κονσέρτο του στενού συνεργάτη και φίλου Χρυσόστομου Νεοφύτου, το οποίο θα λάβει χώρα στο Χάνι του Ιμπραήμ, τον Σεπτέμβριο του 2017.

Σε ένα πρόσφατο ντοκιμαντέρ του γαλλογερμανικού καναλιού ARTE, το οποίο έστειλε συνεργείο στην Πάφο για το θέμα της πολιτιστικής πρωτεύουσας, ειπώθηκε ότι αυτό το γεγονός θα είναι η τελευταία ευκαιρία για την Πάφο. Το συμμερίζεσαι αυτό;

Μεγαλώσαμε σε μια πόλη όπου πρακτικά δεν υπήρξε ποτέ κινηματογράφος και κινηματογραφική κουλτούρα. Κουλτούρα θεάτρου δεν είχαμε ποτέ (και τώρα δεν έχουμε καν θέατρο, μέχρι να τελειώσει η ανοικοδόμηση του Μαρκιδείου). Σε μουσική και χορό ας μην αναφερθούμε καν. Από εικαστικά, αρκεί να πούμε ότι μεγαλώσαμε σε μια πόλη όπου αντί εκθεσιακών χώρων είχαμε ξενοδοχεία. Το Πάφος 2017 είναι η τελευταία ευκαιρία για να αλλάξει η Πάφος ως δήμος. Δεν είναι όμως η τελευταία ευκαιρία της Πάφου ως πόλης. Οι δημιουργοί είναι εδώ με ή χωρίς την πολιτιστική πρωτεύουσα, με ή χωρίς τον δήμο. Μέχρι τώρα, οι πολιτιστικές υπηρεσίες του δήμου, αν δεν ήταν απούσες, ήταν εμπόδιο. Έχουμε μάθει να λειτουργούμε χωρίς αυτές. Δεν θα μας εκπλήξει αν το 2018 επιστρέψουμε στα ίδια. Δεν θα σταματήσουμε να δουλεύουμε - το κόστος για εμάς, ηθικό και υλικό, ήταν και είναι το ίδιο. Ελπίζουμε να αλλάξει κάτι, αλλά δεν θα βασιστούμε πάνω σε αυτό, δεν είμαστε τόσο αφελείς.

Αφίσα της μικρού μήκους ταινίας animation με τίτλο Large Scale Absurdities, Vol. 2, 2016

Ηic, χαραγμένο ξύλο, περίπου 80 cm X 25 cm, 2012

Slapstick, χαραγμένο ξύλο, 2012