Στον χαιρετισμό του, ο Καθηγητής Τάσος Χριστοφίδης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, ανέφερε ότι «δεν μπορούμε παρά να θαυμάσουμε τους Ουκρανούς για την αντίσταση, την αφοσίωση, τον αγώνα τους» να προστατεύσουν τις ζωές τους, την πατρίδα τους και τον πολιτισμό τους». Σημείωσε ότι «ως Κύπριοι είμαστε πολύ ευαίσθητοι στις ανάγκες και τα βάσανα του λαού της Ουκρανίας».

«Ως πανεπιστήμιο, έχουμε πολύ ισχυρούς δεσμούς με τα ουκρανικά πανεπιστήμια και συγκεκριμένα με το Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης», είπε ο κ. Χριστοφίδης, προσθέτοντας ότι λίγες μέρες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το Πανεπιστήμιο Κύπρου προσέφερε δεκαεπτά υποτροφίες σε Ουκρανούς φοιτητές. Εξέφρασε επίσης τον θαυμασμό του γιατί οι Ουκρανοί εν μέσω πολέμου θεωρούν την τέχνη και τον πολιτισμό πολύ σημαντικά.

Από την πλευρά της, η Ανδρούλα Βασιλείου, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου και Αντιπρόεδρος της Europa Nostra, δήλωσε ότι η Europa Nostra είναι «ιδιαίτερα ευαίσθητη με την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιόδους σύγκρουσης και πολέμου», η οποία «δεν είναι νέο φαινόμενο». Πρόσθεσε επίσης ότι «σήμερα οι σκηνές καταστροφής μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς γεμίζουν όπως ποτέ άλλοτε τις εφημερίδες, τις οθόνες της τηλεόρασης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης».

Η κ. Βασιλείου επεσήμανε ότι η απώλεια πολιτιστικών πρακτικών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη κοινωνική συνοχή και σε κοινωνικές προκλήσεις ψυχικής υγείας, επειδή η κουλτούρα ενός ατόμου είναι στενά συνδεδεμένη με την αίσθηση της ταυτότητας και του ανήκειν στην κοινότητα.

Σημείωσε επίσης ότι η συστηματική, συνειδητή και σκόπιμη καταστροφή χώρων και μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μέρος των στρατηγικών του πολέμου. «Γι’ αυτό η Ουκρανία υποφέρει και θα υποφέρει από την ίδια εμπειρία με κάθε άλλη χώρα σε περιόδους πολέμου, όπως πράγματι η χώρα μας, η Κύπρος έχει υποφέρει και υποφέρει», συνέχισε.

Ακόμη, η κ. Βασιλείου επικαλέστηκε την Ιρένα Μπόκοβα, πρώην Γ.Δ. της UNESCO, η οποία είπε ότι «η πολιτιστική κληρονομιά είναι μέρος του συναισθηματικού τοπίου των ανθρώπων. Μπορείς πραγματικά να προκαλέσεις πολύ συναισθηματικές αντιδράσεις από την καταστροφή της και, επομένως, μπορούμε να το ονομάσουμε έγκλημα πολέμου».

«Η καταστροφή του παρελθόντος σημαίνει άρνηση του παρόντος και κυρίως του μέλλοντος. Είναι ένας τρόπος καταστροφής των ριζών των ανθρώπων», κατέληξε.

Η Δρ Ναταλία Μουσιένκο, Επικεφαλής Ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Έρευνας Σύγχρονης Τέχνης της Εθνικής Ακαδημίας Τεχνών της Ουκρανίας (Κίεβο) και μέλος του Συμβουλίου της Europa Nostra, παρουσίασε έργα τέχνης που σχετίζονται με τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Είπε ότι χρειαζόμαστε καλλιτέχνες να μας δίνουν απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα. Περιέγραψε επίσης εν συντομία τις φάσεις του ρωσο-ουκρανικού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2014.

Επιπλέον, η Δρ Μουσιένκο μίλησε για την Τέχνη του Μαϊντάν, η οποία πήρε το όνομά της από την Επανάσταση του Μαϊντάν στο Κίεβο (2013-2014), επισημαίνοντας ότι η Τέχνη του Μαϊντάν «ήταν ο χώρος μιας περίπλοκης συλλογικής καλλιτεχνικής έκφρασης, γεμάτης από συναίσθημα και δημιουργικότητα». Είπε ότι ήταν μια έκρηξη όλων των μορφών και ειδών τέχνης, προσθέτοντας ότι καλλιτέχνες όλων των ηλικιών και σχολών συμμετείχαν σε αυτό το κίνημα και συνειδητοποίησαν ότι ο πόλεμος ερχόταν.

Με την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία το 2022, η τέχνη του δρόμου στο Κίεβο συνάντησε σοβαρά εμπόδια, όπως τους βομβαρδισμούς και την έλλειψη υλικών μεταξύ άλλων, ανέφερε η Δρ Μουσιένκο. Είπε επίσης ότι πολλοί καλλιτέχνες εντάχθηκαν στον στρατό, προσθέτοντας ότι ο πόλεμος γέννησε «τοιχογραφίες στο Κίεβο και τέχνη του δρόμου στα σημεία ελέγχου». Τοιχογραφίες και τέχνη του δρόμου που αντανακλούν τον πόλεμο στην Ουκρανία δημιουργήθηκαν επίσης σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και του κόσμου, επεσήμανε.

Επιπλέον, η Ναταλία Μουσιένκο επεσήμανε ότι η τέχνη εν καιρώ πολέμου απεικονίζει τους «ήρωες του πολέμου», όπως τον Ουκρανό Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον ουκρανικό στρατό, τις δυνάμεις άμυνας, καθώς και τον ουκρανικό λαός. Η πολεμική τέχνη απεικονίζει επίσης τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ως εχθρό και περιλαμβάνει τη συζήτηση για το αν ο ρωσικός πολιτισμός πρέπει να ακυρωθεί, συνέχισε. Η Μουσιένκο ανέφερε ότι η Ρωσία «κατέστρεψε περισσότερα από 500 πολιτιστικά μνημεία» στην Ουκρανία. Ο πόλεμος μπήκε σε όλα τα είδη της ουκρανικής τέχνης και γέννησε νέα αφηγήματα, όπως ήρωες εναντίον αντι-ηρώων, τοιχογραφίες και μιμίδια, κατέληξε.

Ο Ρουσλάν Νιμτσίνσκι, Πρέσβης της Ουκρανίας στην Κύπρο, που ήταν παρών, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στην Κύπρο για την αλληλεγγύη της προς την Ουκρανία. Είπε επίσης ότι ο πολιτισμός και η τέχνη λειτουργούν ταυτόχρονα ως όπλο και ασπίδα σε περιόδους πολέμου. Επιπλέον, έκανε λόγο για τις μακροχρόνιες πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ Ουκρανίας και Κύπρου.

Η Ιρένα Λιχνέροβιτς Ογκουστίν, Πρέσβειρα της Πολωνίας στην Κύπρο, είπε από την πλευρά της ότι πολλές τοιχογραφίες που απεικονίζουν τον πόλεμο στην Ουκρανία δημιουργήθηκαν στην Πολωνία. Επικεντρώθηκε στην καταστροφή ουκρανικών πολιτιστικών μνημείων από τα ρωσικά στρατεύματα και μίλησε για «τρομερή απώλεια».

Συντονίστρια της συζήτησης ήταν η καθηγήτρια Καλλιόπη Αγαπίου Ιωσηφίδη, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε και ο γνωστός Κύπριος καλλιτέχνης Χαμπής Τσαγγάρης.

(ΚΥΠΕ/ΠΧ/ΑΓΚ)