Με μια δίκη που συντάραξε την Ιταλία στα μέσα της δεκαετίας του ’60 καταπιάνεται η ιταλική ταινία «Ο άρχοντας των μυρμηγκιών» του Τζιάνι Αμέλιο. Δίκη που αναφερόταν στην ομοφυλοφιλία αλλά που την περίοδο που εκτυλίσσεται η ιστορία, το ιταλικό νομικό σύστημα δεν την αναγνώριζε, αποκαλώντας την κατηγορία, «plagio», κατηγορία δηλαδή ότι υπέβαλλε ένα άτομο, σωματικά και ψυχολογικά, στη θέληση ενός άλλου, στη συγκεκριμένη περίπτωση ενός 18χρονου νεαρού στη θέληση ενός ποιητή και καθηγητή, ειδικού στη μελέτη των μυρμηγκιών. Με την οικογένεια του νεαρού να τον κλείνει σε ψυχιατρική κλινική όπου υποβαλλόταν σε φρικτή θεραπεία ηλεκτροσόκ, για να θεραπευτεί, όπως πίστευαν, από τη «διαβολική» αυτή επίδραση. Μια δίκη που θα συμβάλει στην κατάργηση, μερικά χρόνια μετά, αυτού του υποτιθέμενου εγκλήματος.

Εκείνο που ενδιέφερε τον Αμέλιο ήταν, όπως ανάφερε ο ίδιος, «να φτιάξει μια ταινία «πάνω στη βία και την ηλιθιότητα των προκαταλήψεων…πάνω στην αγάπη που υποβάλλεται στον κομφορμισμό και την υποκρισία. Μια διατομή πάνω στην ιταλική ζωή της επαρχίας στην κομβική περίοδο της δεκαετίας του ’60, όταν η οικονομική ευημερία δεν αναπτυσσόταν με την ίδια ταχύτητα που αναπτυσσόταν η επίγνωση των πραγμάτων, όταν μέσα στην οικογένεια οι διαφωνίες ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές παρέμεναν έντονες και συγκρουόμενες».

Ο Αμέλιο, με ένα καλογραμμένο σενάριο και χρησιμοποιώντας ένα βασικά κλασικό στιλ, χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις, καταγράφει με ειλικρίνεια και δύναμη τόσο τη σχέση ανάμεσα στον νεαρό και τον καθηγητή, στο πρώτο μέρος της ταινίας, όσο και τη διεξαγωγή της δίκης, στο δεύτερο, μαζί και τις προσπάθειες ενός αριστερού δημοσιογράφου (όταν ακόμη και η δική του εφημερίδα προσπαθούσε να αποφύγει την πλειοψηφία των αναγνωστών της) να βοηθήσει τον κατηγορούμενο καθηγητή, καλύπτοντας δίκαια την όλη πορεία της δίκης και αποσπώντας πολύ καλές ερμηνείες από τους ηθοποιούς του, ιδιαίτερα τον Λεονάρντο Μαλτέζε, που υποδύεται τον νεαρό. Με τις καλύτερες σκηνές του να είναι εκείνες στη δίκη, δίκη που θυμίζει περίοδο φασισμού και Ιεράς Εξέτασης, με τους μάρτυρες κατηγορίας να παρουσιάζουν τους ομοφυλόφιλους ως διαβόλους που κατέχουν τη ψυχή των νέων, με μια μάλιστα μάρτυρα να καταθέτει πως όλη η λογοτεχνία, γραμμένη πριν από 100 χρόνια, είναι επικίνδυνη και οδηγεί τους νέους στη διαφθορά και την καταστροφή τους!

Στο σημερινό πρόγραμμα και το εκτός διαγωνισμού γουέστερν «Νεκρός για ένα δολάριο» του Γουόλτερ Χιλ, με πρωταγωνιστές τους Κρίστοφερ Γουόλτς, Γουίλεμ Νταφόε, Ρέιτσελ Μπρόσναχαν και Μπέντζαμιν Πρατ. Γνωστός για μια σειρά ταινιών δράσης, ο Χιλ («Οι μαχητές», «Οι καβαλάρηδες με τη μεγάλη σκιά», «48 ώρες», «Ο τελευταίος επιζών»), επιστρέφει σε μια περιπέτεια της Άγριας Δύσης που εκτυλίσσεται στα Μεξικό στα τέλη του 19ου αιώνα. Πρωταγωνιστής ένας κυνηγός επικηρυγμένων, ο Μαξ Μπόρλουντ (Γουόλτς) που αναλαμβάνει, για λογαριασμό ενός ισχυρού επιχειρηματία του Σάντα Φε, να διεισδύσει στο Μεξικό και να ανακαλύψει και να σώσει τη γυναίκα του (Μπρόσναχαν), που την έχει απαγάγει ένας μαύρος, πρώην στρατιωτικός – αν και σύντομα μαθαίνουμε πως η γυναίκα ακολούθησε οικειοθελώς τον «απαγωγέα» της για να γλιτώσει από ένα καταπιεστικό γάμο. Στην περιπέτεια εμπλέκονται ένας χαρτοπαίκτης, ο Τζο Κρίμπενς (Νταφόε), που έχει ορκιστεί να σκοτώσει τον Μαξ, που τον είχε παλιότερα συλλάβει και κλείσει στη φυλακή, καθώς και δυο άκομη άτομα: ο απαγωγέας και ένας στρατιωτικός που συνοδεύει τον Μαξ στο ταξίδι του.

Παρόλο που το σενάριο περιέχει όλα τα γνωστά στοιχεία, μαζί και τις ανατροπές, των καλύτερων γουέστερν, ο Χιλ περιορίζεται στην απλή καταγραφή της εξέλιξης της ιστορίας, ακολουθώντας βασικά μια παραδοσιακή προσέγγιση, χωρίς να εκμεταλλευτεί με φαντασία τους φυσικούς χώρους (τις πεδιάδες και τα απέραντα τοπία της Δύσης), ενώ, ακόμη και στις σκηνές των αναμετρήσεων ανάμεσα σε καλούς και κακούς, περιορίζεται στη δημιουργία ενός γρήγορου ρυθμού χωρίς καν να νοιάζεται για την ορθότητα ή το ρεαλισμό των σκηνών του, προσφέροντας μας τελικά μια ακόμη συνηθισμένη περιπέτεια.

Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται και οι δυο πλευρές δεν δείχνουν πρόθυμες να συζητήσουν για κατάπαυσή του και να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις για την επίτευξη ειρήνης έρχεται η ταινία «Ταξιδεύοντας» (In Viaggio) του γνωστού Ιταλού ντοκιμαντερίστα Τζιανφράνκο Ρόζι, βραβευμένου με το Χρυσό Λιοντάρι της Βενετίας (Sacro Gra,2013) και τη Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο («Φωτιά στη θάλασσα», 2016) για να μας δώσει την άποψη (μαζί και έκκληση) του Πάπα Φραγκίσκου πάνω στον πόλεμο αλλά και σε άλλα επίκαιρα καυτά θέματα της εποχής.

Ο Ρόζι ακολουθεί τον Πάπα στα διάφορα ταξίδια του, από Ιταλία, Βραζιλία, Κούβα, Ρωσία, Φιλιππίνες και τη Μέση Ανατολή μέχρι τις διάφορες αφρικανικές χώρες για να μιλήσει στα πλήθη (και όχι μόνο σε Χριστιανούς) για την καταδίκη των πολέμων, τη φτώχεια, την καταπίεση, την κλιματική καταστροφή, τη μετανάστευση, τη γενοκτονία (με την ομιλία του μάλιστα αυτή να εξοργίζει τον «Σουλτάνο» της Τουρκίας Ερντογάν) και την αλληλεγγύη. Σε σκηνές από συναντήσεις του με απλούς ανθρώπους σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, ο πάπας Φραγκίσκος μιλάει με πάθος και ειλικρίνεια για όσα υποφέρει σήμερα ο απλός άνθρωπος. Σκηνές που ο Ρόζι διανθίζει με αποσπάσματα από τα διάφορα ντοκιμαντέρ που έχει γυρίσει και που μας δείχνουν τα πάμπολλα δεινά που υποφέρουν σήμερα οι άνθρωποι (από πείνα μέχρι πνιγμούς στη θάλασσα στην προσπάθειά τους να αναζητήσουν καλύτερη ζωή στην Ευρώπη) αλλά και τις καταστροφές που εμείς έχουμε κάνει στον ίδιο τον πλανήτη μας.

«Δεν υπάρχει καλός και κακός πόλεμος», λέει σε κάποια στιγμή. «Ολοι οι πόλεμοι είναι κακοί και όλοι γίνονται για το χρήμα, για να κερδίσουν αυτοί που φτιάχνουν τα όπλα και εκείνοι που την πληρώνουν είναι ο απλός λαός. Είτε αυτός είναι της της Συρίας, είτε του Αφγανιστάν, είτε αλλού». Ενώ σε μια άλλη σκηνή, ο Πάπας μιλάει σε φυλακισμένους που επισκέπτεται σε φυλακή. Για να τους πει πως μπορεί να είναι κλεισμένοι και να έχουν χάσει την ελευθερία τους, αλλά εκείνο που δεν πρέπει να χάσουν είναι την αξιοπρέπειά τους: «αυτή είναι που σας κάνει ανθρώπους», τονίζει. Ακόμη, σε μια από τις επισκέψεις του στους κατοίκους φτωχών περιοχών της Λατινικής Αμερικής, εξηγεί πως δεν πρέπει να θεωρούν τη μοίρα υπεύθυνη για τη φτώχια τους. «Όλα μπορούν να αλλάξουν», τους λέει. «Εσείς μπορείτε να τα αλλάξετε. Χρειάζεται να έχετε όνειρα. Έτσι θα μπορέσετε να αλλάξετε τη ζωή σας».

Ακόμη και να μην είσαι πιστός Χριστιανός δεν μπορείς παρά να συμφωνήσεις με όσα λέει ο εκπρόσωπος της Καθολικής Εκκλησίας και να προσθέσεις κι εσύ τη φωνή σου πλάι σ’ όσους παίρνουν μέρος και διαλαλούν την αντίθεσή τους σε όλες αυτές τις αδικίες και τις καταστροφές που προκαλούμε στους συνανθρώπους μας καθώς και στον ίδιο τον πλανήτη μας

Του Νίνο Φένεκ Μικελίδη/ΚΥΠΕ