Την πολιτική κατάσταση στην υπό στρατιωτικό καθεστώς Βραζιλία του 1977 παρουσιάζει μέσα από την ιστορία ενός άντρα που επιστρέφει στη γενέτειρά του για να επανενωθεί με τον μικρό του γιο, στη γενέτειρά του το Ρέσιφε, το πολιτικό θρίλερ «Μυστικός πράκτορας» του Κλέμπερ Μεντόζα Φίλιος («Εικόνες φαντασμάτων», «Τα γεράκια της νύχτας») στο Φεστιβάλ Καννών.
Η ταινία αρχίζει με τον Μαρτσέλο (Βάγκνέρ Μούρα) να σταματά σ’ ένα βενζινάδικο, όπου βλέπει ένα πτώμα σκεπασμένο με χαρτόνια, πτώμα που δεν εντυπωσιάζει τους αστυνομικούς που καταφθάνουν και ζητάνε, αντίθετα, από τον Μαρτέλο, παρόλο που τα χαρτιά του είναι εντάξει, να τους αφήσει να ερευνήσουν το αυτοκίνητό του για όπλα ή ναρκωτικά, για να του ζητήσουν τελικά για συνεισφορά στο ταμείο των αστυνομικών.
Πρώτη εικόνα της διαφθοράς που κυριαρχεί στη χώρα και στην οποία οι επικεφαλής αστυνομικοί παίζουν, όπως θ’ ανακαλύψουμε, τον δικό τους ρόλο. Ο Μαρτσέλο, ο οποίος φτάνει στο Ρέσιφε την περίοδο του καρναβαλιού (οι νεκροί έφτασαν ήδη στους 91 θα του πει ο αστυνομικός διευθυντής, ενώ στη συνέχεια αυξάνονται), θα συναντήσει μια ηλικιωμένη γυναίκα, την Έλζα, που θα του βρει δουλειά στο τμήμα ταυτοποίησης της Αστυνομίας και θα τον φέρει σ’ επαφή με άλλα πρόσωπα (έγχρωμες γυναίκες και weird φυγόδικους), με στόχο ν’ αποκαλύψουν τι γίνεται στη διεφθαρμένη Αστυνομία και όχι μόνο.
Αντίθετα με το στιλ του Βάλτερ Σάλες στην ταινία του «Είμαι ακόμη εδώ», από τις απαγωγές και εξαφανίσεις των αντιφρονούντων, ο Μεντόζα Φίλιος εστιάζει το ενδιαφέρον στη διαφθορά του στρατιωτικού καθεστώτος. Χρησιμοποιεί εικαστικά εικόνες που θυμίζουν το στιλ του Τζον Κάρπεντερ και του Μάρτιν Σκορσέζ (δημιουργούς που θαυμάζει ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης) αλλά κι ένα στιλ συγγενικό με το θρίλερ στις ταινίες του Χίτσκοκ, ακολουθώντας τις προσπάθειες του Μαρτέλο να συνδεθεί με το γιο του και, ταυτόχρονα, να μάθει και να μεταφέρει σε ανώτερο του, τι ακριβώς συμβαίνει στο Ρέσιφε, και ποιος ο ρόλος ενός συστήματος που υποστηρίζει εκείνους που έχουν το χρήμα και τη δύναμη σε βάρος των απλών εργαζομενων, χωρίς ο ίδιος ο Μαρτσέλο να γνωρίζει αρχικά πως διευθυντής σε μεγάλη επιχείρηση, σε συνεργασία με πολιτικά πρόσωπα, έχει πληρώσει εκτελεστές να τον ξεφορτωθούν.
Με διάφορα δευτερεύοντα πρόσωπα, ανάμεσά τους κι έναν σημαδεμένο από σφαίρες Εβραίο ράφτη (που τον ερμηνεύει ο Ούντο Κίερ) και την ιστορία ενός ασώματου ποδιού που περιφέρεται τα βράδια σκοτώνοντας διάφορα πρόσωπα και τρομοκρατώντας τους κατοίκους - αλληγορία πάνω στις δολοφονικές δράσεις του καθεστώτος - ιστορία που εκμεταλλεύονται τα μίντια με το πόδι που βρέθηκε στο στόμα νεκρού καρχαρία, οδηγώντας στην επαναπροβολή της ταινίας «Τα σαγόνια του καρχαρία» στον κινηματογράφο που διευθύνει ο παππούς του Μαρτέλο - αυξάνουν το ενδιαφέρον της 160 λεπτών διάρκειας ταινίας του Μεντόζα Φίλιος, ταινίας με κύριο στόχο την αποκατάσταση της αλήθειας σε μια εποχή καταπίεσης και τρόμου, με έναν έξυπνα προσαρμοσμένο επίλογο, με τις κασέτες που καταφέρνει να σώσει ο Μαρτσέλο να φέρνουν στο φως την αλήθεια εκείνη που όλοι αναζητούν.
Ένα σατιρικό, σουρεαλιστικό πορτρέτο της αμέσως μετά τον Β´ παγκόσμιο πόλεμο Αμερικής, με τους δισεκατομμυριούχους βιομηχάνους και τους γκάνγκστερ που τους υπηρετούν, πλούσιο σε οπτικά και λεκτικά γκαγκ, δοσμένο με την ίδια τόλμη, εφευρετικότητα και εκκεντρικότητα, που συναντάμε στις προηγούμενες ταινίες, παρουσιάζει στην νέα του ταινία «The Phoenician Scheme» ο Γουές Άντερσον («Asteroid City», «Η γαλλική αποστολή», «Ξενοδοχείο Grand Budapest»).
Μεγιστάνας του χρήματος, στυγερός εκπρόσωπος ενός αδηφάγου καπιταλισμού, με δυναστείες που έχτισε παράνομα, και με τις οποίες κινεί τα πάντα, κάτι ανάμεσα στον Πολ Γκέτι, τον Ντόναλντ Τραμπ και τον πολίτη Κέιν, ο Ζα-Ζα Κόρντα (ένας απολαυστικός Μπενίσιο Ντελ Τόρο), πλουτοκράτης που θέλει να επεκτείνει την αυτοκρατορία του στη φανταστική του χώρα στη Μέση Ανατολή, καταφέρνει κάθε φορά να γλιτώνει από προσπάθειες ανταγωνιστών του να τον δολοφονήσουν, όπως παρακολουθούμε σε μια από αυτές, ενώ ταξιδεύει με το ιδιωτικό του αεροπλάνο. Ταξίδι που παρακολουθούμε στα πρώτα πλάνα της ταινίας, με το αεροπλάνο να ανατινάζεται και τα μεγαλόπνοα σχεδια του Κόρντα να σκορπούνται γύρω από τα καμμένο αεροπλάνο. Αν και ο ίδιος σώζεται για μια ακόμη φορά, για να σιγουρευτεί όμως πως σε τυχόν θάνατο του η αυτοκρατορία του θα συνεχιστεί, αποφασίζει να αφήσει τον έλεγχο της εταιρείας, από τα δέκα παιδιά (με εννιά απ’ αυτά αγόρια) στην αποξενωμένη κόρη του, τώρα καλόγρια, Λάιζλ (μια πρώτη, πολύ καλή παρουσία της Μία Θριάπελτον,κόρης της Κέιτ Γουίνσλετ),ν την οποία καλεί να τον βοηθήσει, αν και αυτή τον μισεί ως υπεύθυνο για το θάνατο, όπως πιστεύει, της μητέρας της.
Μέσα από μια σειρά κεφάλαια, που μας παρουσιάζονται μέσα από κουτιά παπουτσιών όπως τα έχει προσεκτικά και σε γεωμετρικό στιλ ετοιμάσει ο Γκόρντα, παρακολουθούμε τις περιπέτειες του Γκόρντα και της κόρης του, που με τη βοήθεια του παιδαγωγού και ειδικού στα έντομα, Σουηδού Μπγιορν (Μάικλ Σέρα) διασχίζουν τη φανταστική, εμπνευσμένη από την αραβική χερσόνησο, χώρα της Φοινικίας, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, αντιμετωπίζοντας διάφορους εχθρούς και νέες απόπειρες δολοφονίας, που δίνονται με τον γνωστό πρωτότυπο, σατιρικό, παράλογο, σουρεαλιστικό, τρόπο του σκηνοθέτη και με εξαιρετική μουσική υπόκρουση από τον Αλεξάντρ Ντεσπλά.
Ένα ταξίδι φανταστικό, κάπου- κάπου ποιητικό, φτάνει να θυμηθούμε τις ονειρικές σκηνές με τον Κόρντα σε ένα είδος μαυρόασπρης Κιβωτού, στο στιλ ευρωπαϊκών ταινιών, να αντιμετωπίζει διάφορες κατηγορίες από προσωπικότητες (μαζί κι ένα Θεό, ρόλους στους οποίους εμφανίζονται γνωστοί ηθοποιοί όπως ο Μπιλ Μάρεϊ, ο Γουίλιαμ Νταφόε και η Σάρλοτ Γκενσμπούργκ). Ακόμη, με τη βοήθεια άλλων γνωστών ηθοποιών, όπως οι Γομ Χανκς, Μπράιαν Κράνστον, Μάρεϊ Έιμπραχαμ, Τζέφεϊ Ράιτ, Ματιέ Αμαλρίκ και Μπενεντικτ Κάμπερμπατς, στους οποίους μοιράζει μικρούς ρόλους για να στήσει τα διάφορα απολαυστικά επεισόδια, με την ίδια πάντα προσωπική στιλιστική μέθοδο, που δίνουν στις ταινίες του το μοναδικό, υπέροχο χαρακτήρα τους. Μια μοναδική, απολαυστική κωμωδία που συνδυάζει το πνεύμα με μια παιδική αφέλεια, από έναν από τους καλύτερούς σκηνοθέτες του σύγχρονου αμερικανικού σινεμά.
(ΚΥΠΕ/ΝΦΜ/ΜΚ)
