Το λεξιλόγιο (εννοιολόγιο), η γραμματική (νοητικές κατηγορίες) και η σύνταξη (νοηματικές συνάψεις), σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη, αποτελούν το «λογισμικό της γλώσσας», που δηλώνει το λογισμικό της νόησής μας. Δεν πρέπει, λοιπόν, να θεωρούμε τη γραμματική και τη σύνταξη ως κάτι τυποκρατικό και άχρηστο. Δεν πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη γλώσσα ως ξεκάρφωτες λέξεις και να μαθαίνουμε μόνο να κλίνουμε ρήματα, ονόματα ή κάτι για το υποκείμενο, το αντικείμενο και τους προσδιορισμούς, δηλαδή κάποιους γραμματικούς όρους. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι μαθαίνοντας τη γλώσσα, μαθαίνουμε για τη νόησή μας. Ως εκ τούτου, η ποιότητα στη σκέψη μας προϋποθέτει ποιότητα στη γλώσσα μας. Εάν, λοιπόν, υποβαθμίζουμε την ικανότητα της ορθής ομιλίας και γραφής, τότε υποβαθμίζουμε την ικανότητα της ποιοτικής σκέψης.

Ένα τρίτο χαρακτηριστικό της ελληνικής γλώσσας είναι ότι έχει ποτίσει, όπως επεσήμανε ο Κοραής, τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Για να υποστηρίξει τη θέση αυτή, ο Μπαμπινιώτης έφερε το παράδειγμα του λεξικού του Κωνσταντινίδη με τίτλο «Η οικουμενική παρουσία της ελληνικής γλώσσας», στο οποίο παρουσιάζονται οι 45.000 από τις 165.000 αγγλικές λέξεις του μεγάλου και έγκυρου αγγλικού λεξικού που έχουν ελληνική προέλευση. Η ελληνική παρουσία στην αγγλική γλώσσα οφείλεται στη ρωμαϊκή περίοδο (οι Ρωμαίοι μιλούσαν ελληνικά), στην Αναγέννηση (όπου ανακαλύφθηκαν τα ελληνικά, τα λατινικά και τα ρωμαϊκά κείμενα), στον Διαφωτισμό (με την ανάπτυξη των επιστημών) και στους νεότερους χρόνους (στην έκφραση επιστημονικών όρων).

Συμπερασματικά, ο γλωσσολόγος κάλεσε τα παιδιά να θυμούνται πάντα ότι τα τρία βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας που της προσδίδουν ιδιαιτερότητα είναι: (α) η συνέχεια, (β) η καλλιέργεια και (γ) η οικουμενική παρουσία της. Το δεύτερο στοιχείο που ζήτησε να κρατήσουν από τη συνάντηση είναι ότι δεν πρέπει να διαχωρίζουμε ποτέ τη γλώσσα από τη λειτουργία της σκέψης μας και κατ’ επέκταση από τον κόσμο της πραγματικότητας, εφόσον πρόκειται για μια αναπόσπαστη τριαδικότητα: κόσμος, νους, γλώσσα - όντα, έννοιες, λέξεις - λεξιλόγιο, γραμματική, σύνταξη.

Επιπρόσθετα, το σημαντικότερο πράγμα της γλωσσικής διδασκαλίας είναι το ρήμα, δηλαδή η ενέργεια, η πράξη, το κατά Αριστοτέλη «γίγνεσθαι», διότι το ρήμα δίνει πολλές πληροφορίες: πρόσωπο, χρόνος, αριθμός, ποιόν ενεργείας (διάρκεια, επανάληψη), τροπικότητα (εάν είναι κάτι βέβαιο ή λιγότερο βέβαιο) και φωνή / διάθεση. Για να λειτουργήσει το ρήμα χρειάζεται το υποκείμενο, γι’ αυτό δεν μπορεί να υπάρξει ρήμα χωρίς το υποκείμενο. Έπειτα, χρειάζεται ένα ή περισσότερα αντικείμενα.

Αναφερόμενος στη διδασκαλία της γλώσσας, ο Μπαμπινιώτης υπογράμμισε ότι το αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να απελευθερώσει τον διδάσκοντα από τα δεσμά της «ύλης» ώστε να διδάξει τη γλώσσα με μεγαλύτερο ενδιαφέρον και για τους μαθητές και για τον ίδιο. Πρέπει, λοιπόν, να ξεφύγουμε από τη ρουτίνα, τον φορμαλισμό, την τυποκρατία, τη νύστα. Αυτή είναι μια ενοχλητική αλήθεια, αλλά ως ρεαλιστής, εφόσον είναι γλωσσολόγος και έχει σχέση με πραγματικότητες, και επειδή αρθρογραφεί σε μεγάλες εφημερίδες, έχει μάθει να λέει αλήθειες.

Επομένως, τα παιδιά δεν πρέπει ποτέ να θεωρήσουν ότι τελείωσαν με τη γλώσσα, εάν βέβαια θέλουν να έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Η επαφή με τις γραμματικές και συντακτικές δομές της γλώσσας είναι ένα ενεργό εργαστήριο που πρέπει να μελετούμε συνέχεια. Ο ομιλητής έφερε το παράδειγμα της χρήσης ενός επιρρήματος σε μια φράση: «υποστήριξε επίμονα». Η φράση αυτή μπορεί να ειπωθεί με διαφορετικούς τρόπους: α) με τη χρήση εμπρόθετου, που δίνει δυνατότητες εξειδίκευσης: «υποστήριξε με αδικαιολόγητη επιμονή», «υποστήριξε με ανεξήγητη επιμονή» κ.λπ., β) με μετοχή: «υποστήριξε επιμένοντας», «επιμένοντας ότι δεν είναι δυνατόν να...», γ) με μια επιρρηματική πρόταση: «ενώ επέμενε ότι θα γίνει αυτό...».

Η γλώσσα, λοιπόν, μας δίνει επιλογές που διαφοροποιούν τον λόγο μας. Είναι διαφορετικό να πούμε «ο γραμματέας έστειλε την επιστολή» -ενεργητική σύνταξη: το ενδιαφέρον εστιάζεται στην πράξη του γραμματέα- και είναι διαφορετικό να πούμε «η επιστολή εστάλη» - παθητική σύνταξη: το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην επιστολή. Όλα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο ανάλογα με το τι θέλουμε να προβάλουμε: τον δράστη, τον δέκτη ή το αντικείμενο. Ένα παράδειγμα είναι η πρόταση «αγόρασα ένα παλιό αυτοκίνητο» με τη χρήση του επιθετικού προσδιορισμού - μικρότερος τρόπος προβολής. Η πρόταση αυτή διαφοροποιείται εάν χρησιμοποιήσουμε έναν κατηγορηματικό προσδιορισμό: «αγόρασα ένα αυτοκίνητο παλιό» -μεγαλύτερη προβολή- ή ένα κατηγορούμενο «το αυτοκίνητο που αγόρασα είναι παλιό» - μέγιστος βαθμός προβολής.