Ο Βασίλης Λέκκας δεν είναι απλά ένας καλλιτέχνης που ερμηνεύει τα τραγούδια του. Το περιβάλλον του και οι συνθήκες καθόρισαν τη μουσική του. Γεννημένος στο Άνω Μητρούσι Σερρών, είναι παιδί μιας οικογένειας που είχε στο πετσί της τον ξεριζωμό της προσφυγιάς από την Ανατολική Θράκη. Οι μνήμες των δικών του ανθρώπων αναβίωναν μέσα από τα τραγούδια. Κουβαλάει τις μνήμες από την προσφυγιά και το τραγούδι ήταν ένα στοιχείο που τους ένωνε, ήταν συστατικό της ζωής τους, όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στο «Π». Το 1968 εγκαθίσταται οικογενειακώς στη Θεσσαλονίκη και στη συνέχεια από την ηλικία των 13 ετών, αρχίζει να ασχολείται περιστασιακά με τη μουσική. Στο διάστημα αυτό έχει μια μικρή συνεργασία με τον Γιώργο Ζαμπέτα, ώσπου το 1978 κατεβαίνει στην Αθήνα, για να γίνει έναν χρόνο αργότερα η καθοριστική επαφή με τον Μάνο Χατζιδάκι. Και για 40 χρόνια ταξιδεύει τον κόσμο με ένα ρεπερτόριο που συνδέθηκε άρρηκτα με το όνομά του.
Σε αυτά τα 45 περίπου χρόνια πορείας έχει αλλάξει άρδην η μουσική. Τελικά, φταίνε οι εποχές που ζούμε και δεν ακούμε τόσο καλή μουσική;
Κάθε εποχή έχει τα χαρακτηριστικά της. Ίσως υπάρχουν άλλες αναφορές πλέον, ώστε να είναι αυτές που φτιάχνουν μουσική στο σήμερα. Νομίζω διαφέρουν κάθε φορά τα εργαλεία που συνθέτουν στίχο, μουσική, ερμηνεία, ενορχήστρωση και πολύ ωραία παιξίματα. Η δική μου γενιά έζησε εκείνη την εποχή στην οποία έπρεπε να είχαμε έναν ωραίο στίχο, να αποτυπώνουμε την έννοια της παρέας, να είναι στίχοι με μια ωραία γλώσσα. Έπρεπε να είναι μια μουσική που θα μπορούσε να φτάσει στα αφτιά όλων των ανθρώπων, να τραγουδιστεί από όλους, να ακούγεται στους δρόμους, στις συνευρέσεις μας, να μπορούμε να παίζουμε με δύο απλά όργανα. Οι εποχές όμως γεννούν τις δικές τους εκδοχές. Επαναλαμβάνω ότι χρειαζόμαστε πολύ συγκεκριμένα εργαλεία για να λέμε ότι παίζουμε μουσική.
Εσάς ποιες ήταν οι δικές σας αναφορές;
Οι συνθήκες που μεγάλωσα από παιδί. Το περιβάλλον καθόρισε τη σχέση με τη μουσική, την επιλογή, οι συνθήκες που ζούσα, η ιστορία του τόπου μου, της περιοχής της δικής μου συγκεκριμένα. Κουβαλούσε μνήμες από την προσφυγιά, οι παππούδες μας ήταν πρόσφυγες, τα χωριά μας ήταν προσφυγοχώρια, και το τραγούδι ήταν ένα στοιχείο που τους ένωνε, ήταν βασικό συστατικό της ζωής τους. Όλοι αυτοί μαζί συζητούσαν τα ίδια προβλήματα, τραγουδούσαν και ξορκίζαν με το τραγούδι όλα τα προβλήματά τους. Έτσι λοιπόν και εγώ αυτά κουβαλάω ακόμη. Η μουσική ήταν μέσα στην ψυχή μου, μέσα στην καρδιά μου, μέσα στο σώμα μου. Χωρίς λοιπόν να το καταλάβω ξεκίνησα να μπαίνω σ’ αυτή τη διαδικασία και να συναντώ ανθρώπους, το ένα έφερε το άλλο.
Και πώς καθορίστηκε το είδος της μουσικής που επιλέξατε;
Δεν υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις. Τραγουδάω και την παράδοση και το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι και το έντεχνο τραγούδι και το ηλεκτρικό τραγούδι και την jazz μουσική, γιατί όλα είναι κομμάτια ξεχωριστά κάθε δεκαετίας που περνούσε. Το δημοτικό τραγούδι είναι βίωμα, το ρεμπέτικο είναι αυτό που ακουγόταν στο σπίτι, το έντεχνο και λαϊκό είναι αυτά που άκουγε η δική μου γενιά, όπως και την jazz και την ηλεκτρική μουσική. Φυσικά, έπαιξαν ρόλο και οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάστηκα. Ο Γιώργος Τραγκαλίδης που παίζει jazz μεγάλωσε με αυτό το είδος μουσικής και επηρέασε και εμένα. Ή για παράδειγμα έχω κάνει τον δίσκο «Του κρασιού και του έρωτα», όπου τραγουδάμε αρχαία λυρική ποίηση, όλα αυτά είναι κομμάτια του εαυτού μας, του τόπου μας. Είμαστε φορείς της ιστορίας όταν τραγουδάμε π.χ. έναν Μίκη Θεοδωράκη, πρέπει να καταλαβαίνουμε τι λέμε, το ίδιο όταν τραγουδάμε την παράδοσή μας. Και ιστορικά να γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα για να μπορέσουμε να τα τραγουδήσουμε. Δεν μπορείς να λες το ρεμπέτικο και να μην έχεις μελετήσει γύρω από το θέμα των συνθηκών ζωής και των συνθηκών που γραφτήκαν ορισμένα τραγούδια, και κατατέθηκαν και σήμερα είναι πανίσχυρα. Γι’ αυτό θεωρώ πως οι αναφορές που έχει ο καθένας καθορίζουν και τη μουσική που γράφει, που ακούει, τη μουσική που θέλει να κοινωνεί με το κοινό. Και αυτή είναι η πεμπτουσία της μουσικής. Να κατασκευάσεις ένα τραγούδι μέσα από τις συνθήκες του τόπου σου, την περιπέτεια σου και τη ζωή. Σε διευκολύνει μετά να φθάσεις σ’ ένα αποτέλεσμα. Γίνεσαι γνωστός όταν έχεις ιστορική γνώση, όταν απευθύνεσαι σε ξένους ανθρώπους που δεν ξέρουν τη γλώσσα σου και ακούν τη μουσική σου, αν είσαι πολύ ακριβής και πολύ δουλεμένος πάνω σ’ αυτό τότε ο κόσμος καταλαβαίνει. Για κάποιο λόγο η μουσική εκεί επιδρά και κάνει τους ανθρώπους να καταλαβαίνουν μια γλώσσα που δεν την ξέρουν.
Άρα αυτές οι αναφορές της προσφυγιάς ήταν αυτές που σας έκαναν να ερμηνεύσετε τραγούδια για την Κύπρο;
Μα φυσικά αυτό το κοινό βίωμα της προσφυγιάς που έχουμε. Μην μας ξεχωρίζετε. Εμείς μιλάμε την ελληνική γλώσσα όπως τη μιλάνε και στην Κύπρο όπως τη μιλάνε και στην Αλεξανδρούπολη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Πιστεύω ότι δεν φεύγω από τον τόπο μου. Σε τελική ανάλυση, εάν υπάρχει ένα γεγονός που ξεκλήρισε οικογένειες και απομάκρυνε ανθρώπους από τις ρίζες τους και τον τόπο τους, τα δικά μου βιώματα από τους παππούδες μου είναι πολύ κοντινά. Είμαστε σε μια χώρα που δεν θα πάψει ποτέ να έχει τέτοιες αναφορές δυστυχώς, οπότε είναι κοινά τα βιώματα. Έχω τραγουδήσει πολλά τραγούδια που αναφέρονται στα γεγονότα της Κύπρου με πολλούς συνθέτες. Ωστόσο, μια δουλειά που με κάνει περήφανο είναι η δουλειά με τον Νίκο Παπακλεοβούλου. Είμαι πολύ περήφανος που μου δόθηκε η ευκαιρία να τραγουδήσω αυτό το ρεπερτόριο. Επίσης, έχω κάνει πολύ ωραία δουλειά με άλλους συνθέτες όπως με τον Βάσο Αργυρίδη, τον Λάρκου Λάρκου, τον Κώστα Πολυχρονόπουλο.
Γι’ αυτό είστε πάντα στις εκδηλώσεις μνήμης;
Δεν μπορώ να μην είμαι, ξέροντας από τους παππούδες τι σημαίνει προσφυγιά. Έχω κάνει πολλές εκδηλώσεις είτε στην Κύπρο, είτε στην Ελλάδα για τα γεγονότα που δεν μπορώ να τις απαριθμήσω. Έχω δεχτεί πρόσκληση και από την κυπριακή πρεσβεία της Κύπρου στην Ελλάδα για να κάνω εκδηλώσεις. Πρόσφατα ένας νεαρός Κύπριος φοιτητής που σπουδάζει στην Ελλάδα πήρε μια πρωτοβουλία στο πανεπιστήμιο και έκανε μια εκδήλωση ακριβώς για να ενεργοποιήσει και να αφυπνίσει τη νεολαία θέτοντας το θέμα της Κύπρου. Ένα νέο παιδί που με κάλεσε να τραγουδήσω μέσα στο πανεπιστήμιο. Ήταν πολύ συγκινητικό. Δεν μπορώ λοιπόν να μην είμαι παρών σ’ αυτά, σε ό,τι μπορώ να υπενθυμίζω και να επικοινωνώ.
Πόσο πιστεύετε ότι το τραγούδι σήμερα υπηρετεί τις λυρικές ανάγκες του κόσμου;
Δεν με απασχόλησε ποτέ αυτό το ερώτημα. Ούτε με ενδιαφέρει με την καλή ή την κακή έννοια. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν έναν τρόπο που διαχειρίζονται το τραγούδι. Το κακό είναι να στηρίζεται το τραγούδι σε πολλά δανεικά στοιχεία απ’ έξω. Δεν έχει τελειωμό, η ρίζα μας είναι πολύ βαθιά. Ο τόπος αυτός παράγει τα πάντα σε τέτοιο βαθμό που δεν έχουμε ανάγκη από δανεικά στοιχεία για να μπορέσουμε να θεωρηθούμε μοντέρνοι. Αυτό είναι μεγάλο λάθος και είναι μια βιομηχανία μουσικής που θέλει να παίξει τον ρόλο της. Μπορεί αυτό να ξεγελάσει εύκολα τη νεολαία. Εμείς δεν έχουμε τέτοια ανάγκη. Αν ένας νέος άνθρωπος που του αρέσει η μουσική και σκύβει με σεβασμό σε αυτό το μουσικό τοπίο που υπάρχει, τότε είναι σημαντικό. Πρέπει να πιστέψουμε στο δικό μας και στη βαθιά επικοινωνιακή μας γλώσσα και να εναρμονιστούμε με τον τόπο μας, αλλιώς είμαστε μετέωροι.
Να ασχοληθεί ένας νέος με τη μουσική;
Να το κάνει χωρίς δεύτερη κουβέντα. Να το πιστεύουν και να είναι ο εαυτός τους χωρίς να προσπαθούν να αντιγράψουν. Πιστεύω πως εάν τα μικρά παιδιά φτιάχνανε μικρές ορχήστρες και έπαιζαν σε διάφορα μέρη, θα ήταν πολύ όμορφο.
