Οι SrslyYours Achim Wieland και Μάριος Ιωάννου επισκέπτονται ξανά το κείμενο του μεγάλου ποιητή Γιάννη Ρίτσου , «Η Ελένη». Η Ωραία Ελένη με τους ανόητους θρύλους, τους έρωτές της γέρασε. Βρίσκεται σ᾽ ένα δωμάτιο, μετρά ρυτίδες και μνήμες και αναρωτιέται. Αυτούσιο το κείμενο του Ρίτσου αρθρώνεται με ακροατή τον Έλβις Τέκου από το Καμερούν στον ρόλο του στρατιώτη.

Ένα απόγευμα Κυριακής σε έναν κατάμεστο μόλο Λεμεσού συναντήσαμε τον ηθοποιό Μάριο Ιωάννου και τον Έλβις Τέκου για να μας μιλήσουν για τη συνεργασία τους. O Έλβις, 36 χρονών από την παραθαλάσσια πόλη Ντουάλα στο γαλλόφωνο Καμερούν στη Δυτική Αφρική, βρέθηκε να μοιράζεται την ιστορία του χιλιόμετρα μακριά, δίπλα από μια άλλη θάλασσα.

«Στο Καμερούν, υπάρχει σύγκρουση μεταξύ της γαλλόφωνης και της αγγλόφωνης κοινότητας. Έχασα πολλούς φίλους από τις συγκρούσεις. Διαδηλώνουμε αλλά η κυβέρνηση απαντά με βίαιη καταστολή και φυλακίσεις. Λόγω της ενεργής συμμετοχής μου στις διαμαρτυρίες κινδύνευσε η ζωή μου πολλές φορές» είπε δείχνοντάς μου παλιές ουλές στα πόδια και στο πρόσωπο». Αποφάσισα ότι έπρεπε να φύγω όποιος και να ήταν ο προορισμός. Με αεροπλάνο ταξίδεψα στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην κατεχόμενη βόρεια Κύπρο. Όταν έφτασα, με έκπληξη έμαθα ότι η Κύπρος είναι μοιρασμένη και θα έπρεπε να διασχίσω ακόμα ένα σύνορο. Έπρεπε να βρω τρόπο να περάσω στη νότια πλευρά. Οι διακινητές στην πράσινη γραμμή ζητούσαν 500 ευρώ. Δούλεψα σε μικροδουλειές, μέχρι να μαζέψω το ποσό και ένα βράδυ πέρασα στις ελεύθερες περιοχές σε ένα μικρό άσπρο βαν. Πέρασα περίπου πέντε εβδομάδες στο κέντρο προσωρινής φιλοξενίας Πουρνάρα μέχρι να υποβάλω την αίτηση ασύλου. Όταν βγήκα επέλεξα να εγκατασταθώ στη Λεμεσό, ίσως λόγω της θάλασσας; θα με βοηθούσε να νιώσω πιο οικεία. Βρήκα δουλειά σε μια εταιρεία επεξεργασίας θαλασσινών και ξεκίνησα μαθήματα ελληνικών». Ο Έλβις άφησε πίσω τον επτάχρονό του γιο με τον οποίο επικοινωνεί καθημερινά μέσω διαδικτύου. «Είναι πολύ δύσκολο, δεν ξέρω πότε θα τους ξαναδώ. Αφήνεις πίσω οικογένεια, φίλους, δουλειά, πατρίδα» λέει καθώς μας προσφέρει ένα πακέτο φράουλες από έναν πλανόδιο πωλητή που περνούσε εκείνη τη στιγμή. «Γνώρισα τον Μάριο πριν τρεις μήνες μέσω του κέντρου εξυπηρέτησης μεταναστών MiHub».

«Ρώτησα τον Παναγιώτη στο MiHub αν έχει υπόψη του κάποιο άτομο από την Αφρική, έναν ανοιχτό άνθρωπο που θα μπορούσε να δουλέψει σε μια θεατρική παράσταση. Τότε με έφερε σε επαφή με τον Έλβις» λέει ο Μάριος. «Ανησυχούσα για το πώς θα αντιλαμβανόταν ένας άνθρωπος που δεν έχει σχέση με το θέατρο, ένα σύγχρονο έργο όπου ένας τρελός ηθοποιός μονολογεί καθισμένος στο πάτωμα. Αλλά όταν συναντηθήκαμε κατάλαβα ότι ναι, με αυτό τον άνθρωπο θα μπορούσαμε να είμαστε φίλοι. Με ενδιαφέρει να εξερευνώ νέες συνεργασίες με ανθρώπους από διαφορετικό υπόβαθρο, όχι κατ'᾽ανάγκην ηθοποιούς. Μου δίνει ένα επιπλέον ενδιαφέρον. Για αυτή την παράσταση ήθελα να μιλήσω για την Αφρική. Μια ήπειρο με την οποία πάντα ένιωθα σύνδεση. Αισθάνομαι περισσότερο Αφρικανός, η ψυχή μου είναι κατά κάποιο τρόπο αφρικανή, νιώθω ότι είναι ένα μέρος όπου η ψυχή φλέγεται, οπότε συνδέομαι περισσότερο με αυτό. Τι γίνεται με την Αφρική; Τι συμβαίνει εκεί; Ως καλλιτέχνης ένιωθα ότι έπρεπε να αναρωτηθώ γι' αυτό και νομίζω ότι για την Ελένη της Τροίας ως πολιτική πράξη, έπρεπε να έχω κάποιον στη σκηνή μαζί μου που να έχει ζήσει και να ξέρει τι σημαίνει η ματαιοδοξία του πολέμου. Η Ελένη ξέρει τι είναι πόλεμος και αυτός ο άνθρωπος επίσης. Ο Γιάννης Ρίτσος λέει ότι είναι στρατιώτης, αλλά στη δική μας εκδοχή αυτός ο άνθρωπος είναι επίσης φροντιστής. Υποδύομαι αυτή την ηλικιωμένη γυναίκα, στο πάτωμα κουρασμένη και αυτός κρατάει τον σωλήνα με το οξυγόνο δίπλα μου καθώς εκπνέω τα τελευταία μου λόγια και πεθαίνω στα χέρια κάποιου που έρχεται από πολύ μακριά, τον οποίο ένας πόλεμος ή μια δύσκολη κατάσταση τον έφερε στο δωμάτιό μου. Η μοναξιά μου και το γεγονός ότι δεν έχω κανέναν να φροντίσει για μένα είναι μια άλλη πτυχή. Για μένα η Ελένη της Τροίας σήμερα θα μπορούσε να είναι μια αριστοκρατική γυναίκα της οποίας τα παιδιά την εγκατέλειψαν, μένει μόνη με τα πλούτη της με έναν φροντιστή, αυτός ο φροντιστής κατάγεται από την Αφρική. Είναι μαζί της μέχρι πεθάνει. Είναι ένα σχόλιο γι' αυτό. Η τέχνη ανοίγει πολλά παράθυρα. Ένα από αυτά τα παράθυρα είναι αυτό. Το άλλο είναι ότι είναι και οι δύο αποδιοπομπαίοι τράγοι. Οι κυβερνήσεις συνήθως κατηγορούν αυτούς τους ανθρώπους που φτάνουν εδώ κυνηγημένοι χωρίς να το θέλουν πραγματικά όπως και η Ελένη της Τροίας κατηγορήθηκε για τον Τρωικό Πόλεμο. Δύο αποδιοπομπαίοι τράγοι, ο καθένας για τους δικούς του λόγους.

Καταλαβαίνω το δίκαιο και το άδικο μέσω της εικόνας και των αισθήσεων. Η τέχνη έχει έναν τρόπο να σε κάνει να αναρωτιέσαι, να θέτει πιθανές ερωτήσεις και είναι στο χέρι σου να απαντήσεις. Δεν έχω ξεκάθαρη απάντηση στο γιατί η Ελένη της Τροίας θέλει να μιλήσει σε κάποιον από το Καμερούν, ίσως το κοινό μπορεί. Το τοποθετώ απλώς ως ερώτηση. Μερικές φορές η απλή τοποθέτηση των ερωτήσεων είναι πιο ουσιαστική από την απάντηση. Οι ακαδημαϊκοί ίσως μπορούν να απαντήσουν, όχι εγώ. Θέλω να κάνω τον κόσμο να σκεφτεί, αυτή είναι η πρόκληση για μένα. Να κάνω τους ρατσιστές να σκεφτούν, να προκαλέσω τους συντηρητικούς με τον τρόπο που ξέρει η τέχνη. Κάνω ένα ποιητικό κομμάτι, δίνω ειρήνη και αγάπη μέσα από αυτό. Είναι μια μορφή διαμαρτυρίας που ούτως ή άλλως για μένα αυτό είναι το θέατρο. Η τέχνη είναι εκεί για να μιλήσει για σοβαρά θέματα και με βοηθάει αντί να έχω μια εριστική στάση απέναντι στο σύστημα ή με όποιον φταίει πρωτίστως, να επικοινωνώ αυτό που θέλω με πιο ευγενικό τρόπο και γι' αυτό η ποίηση είναι για μένα μια μικρή επανάσταση» τονίζει ο Μάριος.

«Δεν έχω ξαναασχοληθεί με το θέατρο.Είναι μια εντελώς  νέα εμπειρία για εμένα» λέει ο Έλβις. «Με ενδιαφέρουν οι τέχνες γενικότερα και είδα αυτή την εμπειρία σαν ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα την κουλτούρα του τόπου να έρθω πιο κοντά στην κοινότητα. Ο χαρακτήρας μου είναι ακροατής. Ίσως απαντήσω στην αφρικανική διάλεκτο σε κάποια σημεία» προσθέτει.

«Το έχουμε προετοιμάσει περισσότερο με βάση τη φιλία. Το ότι δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι λέω στο έργο δεν έχει σημασία, συναντιόμαστε σε ένα ενεργειακό επίπεδο. Έχουμε ενάμιση εβδομάδα ακόμα για να το δουλέψουμε. Αύριο έχουμε τη μεγάλη μας πρόβα» λέει ο Μάριος.

Οι δύο τους συνεργάζονται στο πλαίσιο των κυριακάτικων θεατρικών εργαστηρίων που διδάσκει ο Μάριος μετά από πρόσκληση του οργανισμού U Learn Cyprus με σκοπό την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας μέσω του θεάτρου. Τα εργαστήρια είναι ανοιχτά για όλους, Κύπριους ή μη, μετανάστες, πρόσφυγες, αιτητές ασύλου καθώς και λειτουργούς που εργάζονται με νέους. «Ενώ στην αρχή ήμασταν σχετικά μεγάλη ομάδα, λόγω της πανδημίας, ίσως, αυτή τη στιγμή είμαστε μόνο ένα ζευγάρι από το Ιράν και ο Έλβις. Ανταλλάζουμε πολιτισμό, λέξεις, αυτοσχεδιάζει για τη μεταναστευτική του εμπειρία. Για μένα αν αυτό το άτομο που έχει περάσει από όλα αυτά μπορεί να εξηγήσει την ευγνωμοσύνη με τον τρόπο που το κάνει είναι δώρο! Σε μια από τις συναντήσεις δεν μπόρεσε να έρθει κανείς. Μόνο ο Έλβις. Ήρθε και ήθελε να μάθει. Έτσι έγινε το μάθημα το οποίο εν τέλει ουσιαστικά αντιστράφηκε. Με ενέπνευσε να ένταξω στοιχεία στο έργο. Με βοήθησε να συνειδητοποιήσω ότι είχα δίκιο με την επιλογή μου να τον συμπεριλάβω στο έργο και τη συνολική ιδέα του. Είναι ένα πρότυπο, μαθαίνω για την υπομονή, τη συγκέντρωση, το να πιστεύεις. Στο προφίλ του στο Facebook δεν έχει φωτογραφία του αλλά ένα απόφθεγμα: «Δύο πράγματα σε καθορίζουν, η υπομονή σου όταν δεν έχεις τίποτα και η στάση σου όταν έχεις τα πάντα» λέει ο Μάριος.

Πριν από δύο εβδομάδες επισκέφτηκαν το χωριό Λάνια. «Ήταν πολύ συγκινητικό γιατί στην πλατεία υπήρχε μια πολύ μεγάλη ομαδική φωτογραφία των χωρικών που τραβήχτηκε το 1895 και ανάμεσά τους ήταν δύο Αφρικανοί. Είδα για πρώτη φορά μια αντανάκλαση σε μια εικόνα. Υπήρχαν όλοι αυτοί οι Κύπριοι εκεί με τις βράκες τους και στη μέση 'Ο Χάρης ο μαυρής με τον γιο του' σύμφωνα με τη λεζάντα. Μαζί με τους βρακάδες μέρος της κοινότητας» λέει ο Μάριος.

«Εκπλάγηκα πολύ! Από ό,τι φαίνεται Αφρικανοί έρχονται στο νησί εδώ και πολλά χρόνια. Η εμπειρία μου στο νησί μέχρι τώρα ήταν μόνο θετική παρά τις πρακτικές δυσκολίες. Aυτός ο τύπος είναι μάγος! Με κάνει να νιώθω προνομιούχος!. Φαντάσου να είσαι ο μόνος λευκός ανάμεσα σε πενήντα Αφρικανούς. Ανεβαίνει μια παράσταση και είσαι μέρος της» προσθέτει ο Έλβις.

*  «Η Ελένη». Σκηνοθεσία: Achim Wieland/ Σκηνικά Κοστούμι: Αντρέας Αντωνίου/ Γλυπτική παρέμβαση: Μαρία Λιανού/ Μουσική: Αντρούλα Καφά/ Οπικογράφιση παράστασης: Λουκάς Σταύρου/ Διανομή: Ελένη: Μάριος Ιωάννου/ Στρατιώτης: Έλβις Τέκου/ Παραγωγή: SrslyYours Ensemble/ Παραστάσεις: Λευκωσία/ Πολυχώρος Γκαραζ, 2 και 4 Μαρτιου (Τετάρτη και Παρασκευή). Λεμεσός/ Υπόγεια Σκηνή Πολυχώρος Συνεργείο, 9 και 11 Μαρτίου (Τετάρτη και Παρασκευή). Παφος/ Δημοτική Πινακοθήκη, Χάνι του Ιμπραήμ, 16 και 19 Μαρτίου (Τετάρτη και Σάββατο)/ Γενική είσοδος: 12 ευρώ.Ώρα έναρξης: 8.00 μ.μ. Διάρκεια παράστασης: 65’. Πληροφορίες/Κρατήσεις: τηλ. 99286908.