Την περασμένη Τρίτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με το Υπουργικό του Συμβούλιο διόρισε τα νέα μέλη της εκπαιδευτικής υπηρεσίας της Κύπρου. Με επισημότητες, φωτογραφίσεις και όλα τα πονηρά χαμόγελα που συνοδεύουν πάντα τέτοια γεγονότα.

Ανάμεσά τους καμία γυναίκα. Δεν πειράζει όμως, ο τόπος είναι συνηθισμένος από τέτοια μεσαιωνικά στερεότυπα. Τουλάχιστον τα σχολεία είναι γεμάτα με πολλές σπουδαίες και ικανές γυναίκες. Καθόλου περίεργο καμιά φορά να σκεφτούμε και κάποιο νόμο για ίσο αριθμό αντρών και γυναικών στα σχολεία. Όλα γίνονται στο νησί μας.

Ο διορισμός του κ. Χαμπιαούρη στην ομάδα έφερε στον εκπαιδευτικό κόσμο του νησιού εκείνες τις παλιές μνήμες, όταν οι εκπαιδευτικοί ξεσηκώθηκαν, γεμίζοντας τους δρόμους της Λευκωσίας. Και αυτό από μόνο του έχει ένα ενδιαφέρον.

Θα μπορέσει η νέα εκπαιδευτική επιτροπή να δουλέψει καθαρά και μακριά από πεπαλαιωμένες προκαταλήψεις;

Η υπηρεσία αυτή θα έπρεπε πρώτιστο και βασικό μέλημά της να έχει την πρόοδο του κυπριακού σχολείου. Επομένως, μπορεί να τη δει κανείς σαν μια επιτροπή σοφών, όπου προάγει τους ικανότερους της δουλειάς. Ας μην γελιόμαστε όμως. Δεν συμβαίνουν τέτοια ακριβώς στην πραγματικότητα.

Κανένας λογικός Κύπριος εκπαιδευτικός δεν θα σου πει, ας πούμε, «σήμερα είχα μια πολύ ωραία μέρα, πέρασα από την εκπαιδευτική υπηρεσία». Την εκπαιδευτική υπηρεσία, οι δάσκαλοι και δασκάλες, καθηγητές και καθηγήτριες, τη φοβούνται. Από την πρώτη μέρα που θα μπουν στο σχολείο έως τον θάνατό τους μέσα σε αυτό. Η υπηρεσία αυτή κατάφερε διαχρονικά να δημιουργήσει τεράστια απόσταση από τη βάση του κυπριακού σχολείου, δηλαδή από τα ίδια τα θεμέλιά του, τους μάχιμους λεγόμενους εκπαιδευτικούς. Είναι σαν ένα ξένο σώμα μέσα σε αυτό. Σαν τον αυτοκράτορα που κοιτάζει τον πόλεμο από τον λόφο, αντί να βρίσκεται στο ίδιο πεδίο με τους στρατιώτες του και να γράφει ιστορία.

Και έτσι, δυστυχώς, λειτουργεί τελικά ολόκληρη η δομή της κυπριακής παιδείας, όπως ακριβώς και το ίδιο το κράτος. Ο κάθε τομέας της να είναι ξένος από τον άλλο. Με πιο φωτεινή στιγμή το καθημερινό μάθημα στην τάξη, από όλους τους χιλιάδες εκπαιδευτικούς που νιώθουν, ξέρουν, πονάνε για τους μαθητές τους. Όσο ανεβαίνεις στα πάνω δώματα της εκπαιδευτικής ιεραρχίας, αυτή η συμπόνια εξαλείφεται, μέχρι να χαθεί εντελώς, και να μεταμορφωθείς στο ξένο σώμα που λέγαμε.

Οι απλοί τώρα καθηγητές για να πάψουν να είναι απλοί και να γίνουν σύνθετοι, συγγνώμη, βοηθοί, διευθυντές και βάλε, πρέπει να περάσουν από το γρανάζι της εκπαιδευτικής υπηρεσίας, αφού βασική δουλειά της είναι να κάνει τις προαγωγές. Και για να περάσεις από εκεί λοιπόν και μετά να έχεις χαμόγελο και να πιείς τον πρώτο σου γιορτινό της προαγωγής καφέ, πριν κεράσεις τους συναδέλφους σου, πρέπει να καταφέρεις να μπήξεις το αγκάθι αυτό βαθιά στο νύχι σου. Να λαδωθείς και να λαδώσεις εσύ ο ίδιος, να μεταμορφωθείς και εσύ σε γρανάζι, υγραμένο και καλά λειασμένο, για να μπορέσεις να περάσεις από το μεγάλο γρανάζι απαλά, αθόρυβα, με σεβασμό και υποταγή.

Κανένας Κύπριος εκπαιδευτικός που πάει για συνέντευξη προαγωγής δεν λέει τις αληθινές του απόψεις. Ούτε καν στους επιθεωρητές του. Διότι αν τις πει, προαγωγή γιοκ. Αλλά ούτε και τον ρώτησαν για να τις πει. Δεν τις χρειάζονται.

Ο Κύπριος εκπαιδευτικός από τη φύση του είναι θλιμμένος τύπος. Γιατί έτσι ήταν από τον καιρό που ήταν ο ίδιος μαθητής. Και συναντά ακαριαία την πρώτη μέρα, το ίδιο εκείνο παιδί που κάποτε ήταν αυτός. Το λυπημένο. Με κομμένη κάθε ελπίδα. Σε ένα σύστημα φουλαρισμένο εξετάσεις και ύλη και ύλη και εξετάσεις. Σε μια σκληρή εβδομάδα εξετάσεων, τα καημένα τα παιδάκια του γυμνασίου θα εξατμιστούν. Για να πέσουν μετά σαν καταιγίδα στο λύκειο. Μα θα συνηθίσουν… Κύκλοι-δομές διάσπαρτες –χωρίς κανένα ομόκεντρο, χωρίς καμιά τομή. Η βασική ερώτηση που θα πρέπει να επικρατεί μάλλον είναι αυτή. Ποιο είναι το νόημα του διορισμού; Ποιες οι αξίες του και πότε αυτές αναλύθηκαν και από ποιους; Πόσο η κυπριακή εκπαιδευτική επιτροπή και πώς μπορεί να συμβάλει στην εξέλιξη του κυπριακού σχολείου; Και γιατί μέχρι τώρα ολόκληρος ο κόσμος του νησιού βλέπει τα σχολεία να προχωρούν σε εντελώς λάθος δρόμους;

Ποιος τελικά έχει δίκαιο; Ο κόσμος ή η «δομή»; Αν αποφασίσεις τον κόσμο, γίνεσαι αυτόματα δημοκράτης. Το αντίθετο είναι η χούντα.

Εικόνα:Carey Young, "Body Techniques" , 2007, μουσείο σύγχρονης τέχνης TATE