Γράφει η Νίκη Λαού
Η Λεμεσός βρίσκεται σε μια διαρκή μετάβαση. Από παράκτιο κέντρο καλλιτεχνικής δημιουργίας, γειτονιών με ανθρώπινες σχέσεις και μικρών τοπικών επιχειρήσεων, μετατρέπεται ραγδαία σε προορισμό φτιαγμένο για το διεθνές κεφάλαιο, τον τουρισμό πολυτελείας και τις ξένες εταιρείες. Η αλλαγή είναι ορατή σε κάθε γωνιά. Ο ορίζοντας της πόλης γεμίζει με γυάλινους πύργους και πολυτελείς αναπτύξεις, ενώ στο επίπεδο του δρόμου οι κάτοικοι βιώνουν τις πραγματικές συνέπειες: ακριβά ενοίκια, κοινότητες που σβήνουν, μια διάχυτη αίσθηση εκτοπισμού.
Για πολλούς Λεμεσιανούς, η πόλη δεν «μεγαλώνει» απλώς· αλλάζει χαρακτήρα, και όχι όλοι έχουν θέση σε αυτή τη νέα εικόνα.Ο εξευγενισμός φέρνει πλούσιους ενοίκους και νέα υποδομή, αλλά αφήνει πίσω του τις αρχικές κοινότητες. Οι τιμές ακινήτων έχουν εκτοξευθεί, το κόστος ζωής πιέζει, και οι εργατικές και μεσαίες οικογένειες σπρώχνονται στις παρυφές. Οι καλλιτέχνες ήταν από τους πρώτους που ένιωσαν την πίεση.
Μία από αυτούς είναι η Δανάη, γνωστή ως @santa_nomeni, η οποία καταγράφει με το έργο της τις μεταμορφώσεις της πόλης. «Η Λεμεσός δεν είναι πια βιώσιμη για τους ανθρώπους που την έχτισαν», λέει στον Πολίτη. «Οι περισσότεροι φίλοι μου έχουν φύγει. Άλλοι έγιναν νομάδες. Η Κύπρος ήταν κάποτε σπίτι. Τώρα είναι απλώς μια στάση». Στο πρόσφατο Street Life Festival παρουσίασε ένα τοιχογράφημα αφιερωμένο σε μια φίλη της, διχασμένη ανάμεσα στο «μένω» και το «φεύγω».
Τον Ιούλιο, η πρώτη της ατομική έκθεση εστίασε στα σύμβολα του εξευγενισμού: καμβάδες γεμάτους αντιθέσεις, καθημερινές εικόνες μιας πόλης που γίνεται ολοένα πιο ακριβή και ασταθής .Για τη Δανάη, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό αλλά και βαθιά κοινωνικό. «Λένε ότι μένουμε με τους γονείς μέχρι τα 40 λόγω παραδόσεων. Δεν είναι παράδοση· είναι ανάγκη. Το σύστημα δεν λειτουργεί», σημειώνει. Κι όμως, παραμένει στη Λεμεσό.
«Ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν είναι να στολίζει τον χώρο, αλλά να παρατηρεί, να αμφισβητεί και να αντιστέκεται», τονίζει. Τα έργα της γίνονται μια μορφή αρχειοθέτησης και σιωπηλής διαμαρτυρίας απέναντι σε μια πόλη που ξαναγράφεται πάνω στις μνήμες της.Η ίδια θεωρεί ότι οι πολιτικές που προώθησαν το ξένο κεφάλαιο, όπως το πρόγραμμα των “χρυσών διαβατηρίων”, ευθύνονται για το οικοδομικό κύμα που γέμισε την πόλη με ουρανοξύστες, πολλοί από τους οποίους παραμένουν άδειοι. «Είναι σαν μνημεία μιας άλλης πόλης», λέει.
Την ίδια στιγμή, εκατοντάδες οικογένειες έχουν μετακινηθεί στα χωριά γύρω από τη Λεμεσό, πολλά από τα οποία επλήγησαν πρόσφατα από τις πυρκαγιές. Για τη Δανάη, η εικόνα άδειων φωτισμένων πύργων δίπλα σε καμένα σπίτια στα περίχωρα αποτελεί τη σκληρή ειρωνεία της σημερινής Λεμεσού.Η καλλιτεχνική σκηνή ασφυκτιά: λίγη δημόσια στήριξη, ελάχιστοι προσιτοί χώροι, θεσμοί που στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε ξένες αγορές. «Ακόμη και η προβολή της δουλειάς σου έχει γίνει πολυτέλεια», εξηγεί.
«Αν δεν έχεις χρήματα ή γνωριμίες, γίνεσαι αόρατος.»Κι όμως, η ίδια δεν χάνει την ελπίδα. «Υπάρχει πάντα η δυνατότητα για κάτι καλύτερο, αλλά χρειάζεται πολιτική βούληση και κοινωνική πίεση. Δεν μπορούμε να θυσιάζουμε την πολιτιστική ταυτότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη στο όνομα της ανάπτυξης. Αυτό δεν είναι πρόοδος· είναι διαγραφή.»Όνειρό της είναι μια Λεμεσός που να προσφέρει προσιτή στέγη, χώρους για καλλιτέχνες και μια κουλτούρα που να τρέφει τη δημιουργία αντί να την εμπορευματοποιεί. «Οι άνθρωποι χρειάζονται να νιώθουν ότι τους βλέπουν και τους ακούν. Ότι ανήκουν εδώ. Όχι να αναγκάζονται να φύγουν για να μπορέσουν να ζήσουν.»
