Ανταπόκριση από το Βερολίνο: Πανίκκος Χρυσάνθου

Αν η πρώτη μέρα του Βερολίνου φέτος ανήκε στην Ζιλιέτ Μπινός [Juliette Binoche], η δεύτερη ήταν για την Νικόλ Κίντμαν [Nicole Kidman].

Η πρώτη ήταν μια εκδοχή γυναίκας στα κόκκινα με σκηνικό το λευκό του αρκτικού πόλου.

Η δεύτερη είναι η γυναίκα στα λευκά με σκηνικό το κίτρινο της ερήμου. Η ταινία έχει τον τίτλο «Queen of the Desert» [φωτογραφία πάνω] και φέρει την υπογραφή του Βέρνερ Χέρτζογκ [Werner Herzog]. O Γερμανός Herzog είναι γνωστός για την τάση που έχει στα εξωτικά θέματα. Οι καλύτερες του ταινίες, μάλιστα, που κατά τη γνώμη μου είναι το «Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού» και το «Φιτζκαράλτο» (και οι δυο με πρωταγωνιστή τον Klaus Kinski) είναι γυρισμένες σε «εξωτικούς» χώρους - διαδραματίζονται στην άγρια ζούγκλα της κεντρικής Αμερικής. Καταπιάνονται ωστόσο με πολύ γνωστά μοτίβα της ευρωπαϊκής [«δυτικής»] ιστορίας και πολιτισμού: την λαιμαργία της κατάκτησης και δύναμη της θέλησης.

Queen of the Desert: άνευρη και ασπόνδυλη

Σ’ αυτή την ταινία το σκηνικό του είναι η αραβική έρημος και η πρωταγωνίστρια του είναι μια Εγγλέζα, που ασφυχτιά στην μοναξιά του αρτηριοσκληρωμένου αριστοκρατικού κύκλου της και καταφεύγει στην εξερεύνηση της ερήμου.

Είμαστε και σ’ αυτή την περίπτωση στις αρχές του 20^ου αιώνα. Η Μέση Ανατολή, κομμάτι τότε της οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα γίνει το θέατρο της διαμάχης ανάμεσα στις μεγάλες αποικιοκρατικές δυνάμεις της εποχής, για κατάκτηση και έλεγχο [τις επιπτώσεις τους τις ζούμε ως σήμερα]. Σ’ αυτό λοιπόν τον χώρο κινείται η όμορφη, ξανθή αριστοκράτισσα Κίντμαν σαν ένας θηλυκός Λώρενς της Αραβίας. Δυστυχώς ο Χέρτζογκ είναι μια μεγάλη απογοήτευση. Η ταινία του είναι ασπόνδυλη και άνευρη. Λες και έγινε αποκλειστικά και μόνο για τις εικόνες της ξανθής του σταρ στο φόντο της ερήμου.

Taxi: η νέα ταινία του Τζαφάρ Παναχί έχει κάτι να πει

An undated handout picture shows director Jafar Panahi in a still from his film 'Taxi'. The movie will be presented in the Official Competition of the 65th annual Berlin Film Festival 'Berlinale', which runs from 05 to 15 February 2015.

Η ταινία που έχει να πει κάτι μέχρι στιγμής είναι ιρανική και έχει τον τίτλο “Taxi”.

Την έκαμε – φανερό – με πολύ λίγα χρήματα αποκλειστικά και μόνο μέσα σε ένα ταξί ο Τζαφάρ Παναχί [Jafar Panahi]. Αναγκαία διευκρίνηση: Η κάμερα ή οι κάμερες είναι μέσα στο ταξί και παίρνουν ό,τι εικόνες μπορούν να δουν μέσα ή έξω από αυτό. Ανθρώπους δηλαδή, που μπαίνουν μέσα στο όχημα ή ό,τι μπορεί να φανεί από τη διαδρομή και τον κόσμο γύρω του. Επιπρόσθετα και μια αναγκαία πληροφορία για τον σκηνοθέτη. Ο Παναχί είναι ένας από τους πιο γνωστούς Ιρανούς σκηνοθέτες. Μαζί με τον Κιαροστάμι είναι οι πιο αναγνωρίσιμοι διεθνώς.

Η πιο γνωστή του ταινία είναι το «Offside», για τις κοπέλλες που ντύνονται άντρες για να δουν ένα ποδοσφαιρικό αγώνα. Εδώ και λίγα χρόνια είναι υπό διωγμόν στη χώρα του εξαιτίας των ταινιών που κάνει. Το καθεστώς θεωρεί επικίνδυνο το σινεμά του, κι ίσως έχει δίκιο σ’ αυτό. Έκαμε ταινίες, που έμμεσα ενθαρρύνουν τη διεκδίκηση ανθρωπίνων ελευθεριών σε μια καταπιεστική κοινωνία, άρα είναι ταινίες ανατρεπτικές. Γι' αυτό ο Παναχί κλείστηκε στη φυλακή, πλήρωσε πρόστιμα, καταδικάστηκε με απαγόρευση να ξανακάμει ταινίες για τα επόμενα 20 χρόνια και του απαγορεύτηκε η έξοδος από τη χώρα. Αυτή η ταινία είναι η απάντησή του. Είναι δηλαδή μια ανυπακοή. Η πραγματοποίησή της και μόνο είναι ένα φτύσιμο στα μούτρα του καθεστώτος, μια πράξη αντίστασης και ανατροπής.

Αλλά και το θέμα του είναι ανατρεπτικό. Οδηγός είναι ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Μέσα στο ταξί του μπαίνει η ίδια η ιρανική κοινωνία του σήμερα και αυτοπαρουσιάζεται. Μια κοινωνία δυναμική, αντιφατική και ανήσυχη. Με τις προκαταλήψεις που κουβαλά από το παρελθόν και τις αναζητήσεις που παραπέμπουν στο μέλλον. Το ταξί είναι ταυτόχρονα ο μικρόκοσμος του ίδιου του σκηνοθέτη. Ένα όχημα σε κίνηση, όπως είναι η ίδια η ζωή. Που συναντά και διασταυρώνεται με τον μεγάλο κόσμο γύρω του: Απατεώνες, κλέφτες, ανακριτές, ετοιμοθάνατους, τολμηρούς ποιητές. Το παιδί του μέλλοντος. Που είναι ταυτόχρονα και μια φυλακή, όπως την κάμερα, που δεν επιτρέπεται να βγει έξω. Η οποία όμως δουλεύει σε πείσμα της επιβαλλόμενης κατάστασης πραγμάτων. Τα ελεύθερα πνεύματα βρίσκουν πάντα τρόπο να εκφραστούν. Ακόμα και κάτω από τις πιο άσχημες συνθήκες. Και μετατρέπουν την καταπίεση που υφίστανται σε φωνή αντίστασης. Κάτι τέτοιο είναι το «Ταξί» του Panahi.

45 Years: υποτονική ταινία με καλές ερμηνείες

Η τρίτη ταινία της δεύτερης μέρας εισάγει στον κόσμο των διαπροσωπικών σχέσεων και πιο ειδικά σ’ αυτόν ενός ζευγαριού με 45 χρόνια κοινής ζωής. Ενώ ετοιμάζονται να γιορτάσουν την μακρά επέτειο της κοινής τους ζωής, έρχεται ένα γράμμα για να «αναστατώσει» τα σχέδιά τους. Πριν τη γνωριμία του με τη σύζυγό του, 50 τόσα χρόνια, ο άντρας έχασε τη φίλη του σε ένα δυστύχημα στην Ελβετία.

Η άτυχη κοπέλα έπεσε σε μια χαράδρα και εξαφανίστηκε μέσα στο χιόνι. Τώρα βρίσκουν το πτώμα της διατηρημένο στον πάγο και πρόκειται να το θάψουν. Θα μπορούσε να ήταν σαν μια εκδοχή του πτώματος που φυλάγουν άνθρωποι στο κελλάρι της ψυχής τους, αν και εδώ οι τύψεις περισσεύουν.

Το πτώμα όμως, έστω και μακρυά – οι ήρωες μας ζουν στην αγγλική ύπαιθρο – λειτουργεί σαν καταλύτης, που φανερώνει το εύθραστο μιας μακράς και δοκιμασμένης σχέσης.

Υποτονική ταινία, που μένει στα τετριμμένα – ευγένεια, κατανόηση, ανοχή και αρκετή ανασφάλεια. Η ταινία, την οποία σκηνοθέτησε ο Andrew Haigh και έχει τον τίτλο «45 χρόνια», στηρίζει την όποια δύναμη έχει στους δυο πρωταγωνιστές της: την Charlotte Rampling και τον Tom Courtenay.