Με την δημιουργία ενός βιωματικού χώρου παρατήρησης και αναστοχασμού με επίκεντρο τα έργα της Λουκίας Νικολαΐδου (1909 - 1994), η έκθεση “Ανατέλλων Αστήρ, Λουκία Νικολαΐδου” παρουσιάζεται μεταξύ 16 - 18 και 23 - 25 Μαΐου στο σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Κύπρια μοντέρνα ζωγράφος, στην οδό Ειρήνης 65 στη Λεμεσό. Σε αυτό το πλαίσιο θα διοργανωθεί μια σειρά δράσεων καθώς και διαγενιακό εργαστήριο τα οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Toolkit of Care του Ευρωπαϊκού οργανισμού COST.
Η δομή του σπιτιού εμπερικλείει συμβολική κίνηση στη βιογραφία της ζωγράφου: Από αυτό έφυγε το 1929 για σπουδές στο Παρίσι, εδώ επέστρεψε για το μικρό διάστημα που δραστηριοποιήθηκε ως επαγγελματίας ζωγράφος (1933 - 1937) και από εδώ έφυγε οριστικά το 1937 για το Λονδίνο. Σε αυτό το σπίτι βρέθηκαν το 1987 πολλά από τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση, η «ανακάλυψη» των οποίων επανέφερε την ζωγράφο στο προσκήνιο.
Στην έκθεση, το σπίτι λειτουργεί σαν κέλυφος μέσα στο οποίο αναπτύσσεται ένας δεύτερος χώρος, αυτός της έκθεσης, ένα περιβάλλον διαρκούς αλληλεπίδρασης επισκεπτών, έργων, και χώρων. Στο χώρο του υπό ανακαίνιση σπιτιού, στήνεται μια εφήμερη κατασκευή, η οποία έχει σχεδιαστεί σε συνεργασία με τους lovenlight, με τρόπο που να λειτουργεί ταυτόχρονα ως «πέρασμα» και χώρος συνάντησης με τα έργα και τις ιστορίες τους. Η κατασκευή έχει σχεδιαστεί με αναφορά σε οπτικά στοιχεία του σπιτιού, ώστε να δημιουργεί νέες θέσεις και σημεία θέασης. Στο σύνολό της η έκθεση πραγματεύεται την παραγωγή, πρόσληψη και συλλογή του έργου τέχνης ανάμεσα στις έννοιες του ιδιωτικού / δημόσιου.
Η επιμελητική προσέγγιση αντιμετωπίζει την έκθεση ως διαδικασία παραγωγής νέας γνώσης με διάφορα μέσα -και όχι αναπαραγωγής ή διάδοσης μιας υπάρχουσας αφήγησης- και στρέφεται σε σύγχρονες αναγνώσεις και θεματικές που αφορούν την ευθύνη μας απέναντι στην κληρονομιά του μοντέρνου στην Κύπρο. Τα έργα τέχνης, συνδιαλέγονται με την τεκμηρίωση της παραγωγής τους και την ιστοριογραφία της τέχνης. Ο τίτλος “Ανατέλλων Αστήρ” προέρχεται από άρθρο της εφημερίδας L’ Intransigeant με αφορμή τη συμμετοχή της Νικολαΐδου στο Salon d'Automne του 1932, με το έργο La Petite Normande (Η Μικρή Νορμανδή). Το άρθρο δημοσιεύτηκε μεταφρασμένο στην κυπριακή εφημερίδα Χρόνος στις 05 Μαρτίου 1933, και αποτυπώνει την ενθαρρυντική πρόσληψη του έργου της από τους Γάλλους κριτικούς — σε αντίθεση με την αδιαφορία με την οποία αντιμετωπίστηκαν οι εκθέσεις της στην Κύπρο τις αμέσως επόμενες χρονιές 1934, 1935, 1936.
Παρουσιάζεται μετά από ανάθεση στο πλαίσιο της έκθεσης, ένα πειραματικό ηχητικό ντοκιμαντέρ του Λοϊζου Ολύμπιου με τίτλο “Έκσταση, Γοητεία”, μια αντιστικτική σύνθεση με πυκνές διαστρωματώσεις φωνών και αφηγήσεων. Το έργο, επεξεργάζεται ιστορικό αρχειακό υλικό και αφηγήσεις - επίσημες και ανεπίσημες- γύρω από την Νικολαΐδου, δημιουργώντας μια εσκεμμένα ακανόνιστη αφήγηση. Επαναπροσδιορίζοντας τους ρόλους και τα όρια ανάμεσα στο δημιουργό, το θεατή και την αφήγηση εξετάζει τις διαφορετικές ιστορίες ανατρέποντας τις αφηγηματικές συμβάσεις και την κυρίαρχη δομή της ιστορίας της τέχνης.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προσφέρει σε άτομα διαφορετικών ηλικιακών ομάδων και μαθησιακών στυλ την ευκαιρία να αλληλεπιδράσουν με τα έργα και τις ιστορίες της Λουκίας Νικολαΐδου μέσα από μια παιγνιώδη διαδρομή στον χώρο της έκθεσης. Προσεγγίζοντας τις οικογένειες ως πολυμορφικό κοινό, το πρόγραμμα ενθαρρύνει την ανταλλαγή εμπειριών, ιδεών και γνώσεων, την ενεργοποίηση της φαντασίας και τη συνεργασία μέσα από παιχνίδι ρόλων, πειραματισμούς με ήχους, λέξεις και εικαστικά υλικά. Μέσω της κοινής εμπλοκής τους στη δημιουργική διαδικασία, τη χρήση ειδικά σχεδιασμένου έντυπου υλικού και με την υποστήριξη της μουσειοπαιδαγωγού Έλενας Παναγιώτου, τα μέλη των οικογενειών, ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν υποθέσεις, να θέσουν ερωτήματα, να αφηγηθούν ιστορίες και να εξερευνήσουν πιθανότητες σε σχέση με τις αναπαραστάσεις και το συγκείμενο δημιουργίας των έργων. Στόχος είναι η συνδημιουργία εικόνων και προσωπικών νοημάτων, με τη συμβολή όλων των γενεών.
Χορηγός: C.O.S.T. - European Cooperation in Science and Technology | Toolkit of Care
Διοργάνωση: Serious Products Lab, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Επιμέλεια: Ευαγόρας Βανέζης, Χριστίνα Λάμπρου
Σχεδιασμός Έκθεσης: Σε συνεργασία με τους lovenlight
Συμμετοχή: Λοϊζος Ολύμπιος
Τοποθεσία: Ειρήνης 65 Λεμεσός, στο οικογενειακό σπίτι της ζωγράφου
Εγκαίνια: 16 / 05 / 2025 - 18:00 - 21:30
Ημερομηνίες: 16 - 18 Μαΐου and 23 - 25 Μαΐου
Ώρες: 18:00 - 21:30
*Παρουσίαση πειραματικού ηχητικού ντοκιμαντέρ από τον Λοϊζο Ολύμπιο: 23/05, Δημοτική Πινακοθήκη Λεμεσού (οδός 28ης Οκτωβρίου 103), σε συνεργασία με τον Οργανισμό Λεμεσός 2030
**Διαγενεακό Εργαστήριο: 24/05, 17:00 - 20:00 στον χώρο της έκθεσης. Σχεδιασμός και υλοποίηση: Έλενα Παναγιώτου (μουσειοπαιδαγωγός). Το πρόγραμμα είναι κατάλληλο για άτομα ηλικίας από 5 ετών και άνω και θα υλοποιηθεί σε τρεις επαναλήψεις διάρκειας μίας ώρας (17:00-18:00, 18:00-19:00, 19:00-20:00). Η προσέλευση γίνεται 15 λεπτά πριν την ώρα έναρξης. Περιορισμένος αριθμών ατόμων ανά επανάληψη ενώ θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Κρατήσεις μέσω του συνδέσμου: https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSec7n6g4LjtfgOm8ut-GWkNvwTfEpGTgsCgvxj6lTo0YYHNQg/viewform?usp=dialog
***Ξενάγηση Έκθεσης και ανοικτή συζήτηση: 25/05, 19:00 - 20:30, στον χώρο της έκθεσης.
Στηρίζουν: MAD Lab, Τμήμα Πολυμέσων και Γραφικών Τεχνών (Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου), Pylon Art & Culture, Λεμεσός 2030 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης - Υποψήφια Πόλη, VΙΜΑ Art Fair.
Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα της ζωγράφου από τη συλλογή της οικογένειας Κοραή και κάποια παρουσιάζονται για πρώτη φορά. H οργανωτική ομάδα απευθύνει τις ευχαριστίες της στους Αλέξανδρο και Δάφνη Διογένους, για τη συμβολή και τη στηριξη.
