Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, όπου η εικόνα καταναλώνεται συχνά πριν αποκτήσει νόημα, το Graphic Stories επιλέγει να σταθεί αλλιώς: να ριζώσει. Μετά από δέκα χρόνια δημιουργικής παρουσίας στη Λευκωσία, το φεστιβάλ οπτικής επικοινωνίας μετακινείται στην Πάφο, όχι ως φυγή αλλά ως μια πράξη επανατοποθέτησης. Εκεί, μέσα από το διεθνές project «TREE & ME», ο πολιτισμός συναντά την έννοια της ανθεκτικότητας, της ταυτότητας και της κοινότητας.
Η γραφίστρια, δημιουργός και καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ, Αγγελική Αθανασιάδη μιλά στο «Π» για την αλλαγή έδρας της φετινής διοργάνωσης, τη συνεργασία με την Calanca Biennale, αλλά και τα νέα μονοπάτια συνεργασιών του Graphic Stories τα οποία εκτείνονται πέρα από το μικρό μας νησί, την Κύπρο.
Αρχικά, πώς γεννήθηκε η ιδέα να μεταφερθεί φέτος το Graphic Stories στην Πάφο; Υπάρχει κάποιος λόγος πίσω από την κίνηση αυτή;
Η απόφαση να μεταφερθεί το Graphic Stories στην Πάφο, φέτος, ήταν αποτέλεσμα τόσο ανάγκης όσο και δημιουργικής πρόκλησης. Ήταν μια ευκαιρία να «ξαναγεννηθεί» το φεστιβάλ σε νέο περιβάλλον, με νέα ενέργεια και προοπτική. Μετά από δέκα χρόνια παρουσίας στη Λευκωσία, ένιωσα την ανάγκη για έναν δημιουργικό αναπροσανατολισμό. Η Πάφος, με το ιδιαίτερο πολιτιστικό της αποτύπωμα και την ανοιχτή της διάθεση για συνεργασίες, αποτέλεσε το κατάλληλο έδαφος γι' αυτή τη νέα αρχή. Δεν πρόκειται απλώς για μια αλλαγή τοποθεσίας, αλλά για ένα βήμα εξωστρέφειας και αποκέντρωσης του πολιτισμού.
Στο επίκεντρο του φετινού φεστιβάλ βρίσκεται η έκθεση «TREE & ME» σε συνεργασία με την Calanca Biennale. Πώς προέκυψε αυτή η σύμπραξη;
Η συνεργασία με την Calanca Biennale προέκυψε μέσα από μια κοινή ευαισθησία για τις αξίες που εκπροσωπεί το «TREE & ME». Είχα την τιμή να συμμετάσχω στην Calanca Biennale από το 2021 ως δημιουργός και εκπρόσωπος του Graphic Stories και να γνωρίσω από κοντά την εξαιρετική δουλειά και το όραμα των διοργανωτών. Η θεματολογία της έκθεσης, που αφορά τις ρίζες μας, την ανθεκτικότητα και την ανάγκη μετακίνησης ή επανατοποθέτησης, μίλησε κατευθείαν στην καρδιά μου. Ήταν φυσικό να φέρουμε αυτή την έκθεση στην Κύπρο και να εντάξουμε το δικό μας αφήγημα μέσα σε ένα ευρύτερο, διεθνές πλαίσιο.
Στην έκθεση συμμετέχουν 60 δημιουργοί από 23 χώρες, κάποιοι επιλέχθηκαν από τους διακριθέντες της Calanca Biennale και κάποιοι μετά από πρόσκληση για τη συμμετοχή και την ανάδειξη Κυπρίων σχεδιαστών. Κάθε σχεδιαστής φέρει τη δική του ερμηνεία του «δέντρου», άλλοτε ως σύμβολο ρίζας, άλλοτε ως σωματική επέκταση του εαυτού, άλλοτε ως στοιχείο αντίστασης ή ακόμα και απώλειας. Η πολυφωνία αυτή ήταν συγκινητική και πιστεύω ότι προσφέρει στο κοινό μια παγκόσμια αφήγηση γύρω από την έννοια της ανθεκτικότητας και της ταυτότητας.
Τι κοινό έδαφος βρίσκουν Κύπρος και Ελβετία μέσα από την αφηγηματική γλώσσα της οπτικής τέχνης;
Η οπτική τέχνη έχει τη δύναμη να γεφυρώνει αποστάσεις, να υπερβαίνει τα γλωσσικά και πολιτισμικά σύνορα. Αν και πρόκειται για δύο χώρες με διαφορετικά γεωγραφικά και κοινωνικά δεδομένα, η Κύπρος και η Ελβετία συναντιούνται στην ανάγκη να ξαναδούν τις σχέσεις τους με το περιβάλλον, την ταυτότητα, τον τόπο. Η τέχνη, και ειδικά η οπτική επικοινωνία, γίνεται ο κοινός τους κώδικας, ένα εργαλείο ενσυναίσθησης και διαλόγου.
Το «TREE & ME» μιλά για ρίζες, ανθεκτικότητα, μετακίνηση. Γιατί επιλέχθηκε το δέντρο και τι συμβολίζει για την οπτική επικοινωνία αλλά και την εποχή μας;
Το δέντρο είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο. Εκφράζει την ταυτότητα, την ανθεκτικότητα, αλλά και την ευελιξία. Έχει ρίζες, αλλά ταυτόχρονα αναπτύσσεται και προσαρμόζεται. Στην εποχή μας, όπου οι άνθρωποι μετακινούνται, επαναπροσδιορίζονται και παλεύουν για να παραμείνουν όρθιοι απέναντι στις κρίσεις, οικολογικές, κοινωνικές, προσωπικές, το δέντρο γίνεται ένα σύμβολο ελπίδας αλλά και υπενθύμισης ότι η δύναμη βρίσκεται στη σύνδεση με το βαθύτερο «είναι» μας. Για τους δημιουργούς της οπτικής επικοινωνίας, είναι ένας καμβάς ερμηνείας, αφήγησης, ευαισθητοποίησης.
Η έκθεση περιλαμβάνει και μια διαδραστική εγκατάσταση. Ποια είναι η εμπειρία που προσφέρει στους επισκέπτες το installation «TREE & ME»;
Η διαδραστική εγκατάσταση «TREE & ME» δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γίνουν οι ίδιοι μέρος του έργου. Το δέντρο, σύμβολο ζωής και αλληλεπίδρασης, τους καλεί να το αγγίξουν, να κινηθούν γύρω του, να συνδεθούν και να αφήσουν το δικό τους αποτύπωμα. Οι επισκέπτες καλούνται να γράψουν ένα προσωπικό μήνυμα πάνω σε ένα φύλλο και να το τοποθετήσουν στο δέντρο, «ντύνοντάς» το με τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους. Με αυτό τον τρόπο, η εγκατάσταση αναδεικνύει τη δυναμική σχέση ανθρώπου και φύσης μέσα από την εμπειρία της συμμετοχής. Τα εγκαίνια της διεθνούς έκθεσης αφίσας και της διαδραστικής εγκατάστασης θα πραγματοποιηθούν από τον δήμαρχο Πάφου, Φαίδωνα Φαίδωνος.
Το φεστιβάλ συνδυάζει θεωρία, πρακτική και συμμετοχή. Πώς διατηρείτε αυτή την ισορροπία ανάμεσα στο εκπαιδευτικό, καλλιτεχνικό και κοινωνικό στοιχείο;
Από την αρχή, το Graphic Stories είχε στόχο να είναι κάτι περισσότερο από ένα φεστιβάλ εικόνας. Η θεωρία, μέσα από τις διαλέξεις, προσφέρει το γνωστικό υπόβαθρο και τον διάλογο. Η πρακτική, μέσα από τα εργαστήρια, δίνει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να εφαρμόσουν τη γνώση και να εξελιχθούν. Το καλλιτεχνικό στοιχείο, με τις εκθέσεις, εμπνέει, προβληματίζει και ανοίγει δρόμους. Το κοινωνικό στοιχείο, όμως, είναι αυτό που τα ενοποιεί: η ανάγκη για ουσιαστική επικοινωνία, συμμετοχή, κοινότητα. Δεν βλέπω αυτά τα στοιχεία ως ξεχωριστά, αλλά ως αλληλοσυμπληρούμενα.
Το Graphic Stories έχει πλέον σταθερές διεθνείς συνεργασίες και παρουσίες. Τι σημαίνει για σένα η συμμετοχή στη World Industrial Design Conference στην Κίνα και πώς επηρέασε;
Η συμμετοχή μου στη World Industrial Design Conference στην Κίνα ήταν μια τιμητική και καθοριστική εμπειρία. Εκεί είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω το Graphic Stories ως μια περίπτωση καλής πρακτικής στον τομέα της οπτικής επικοινωνίας και του design thinking. Ήταν επίσης μια στιγμή αναγνώρισης για το έργο που έχει γίνει στην Κύπρο. Παράλληλα, άνοιξαν νέοι δρόμοι συνεργασιών, αλλά και μια εσωτερική ώθηση να συνεχίσω, ακόμα και όταν οι συνθήκες φαίνονται δύσκολες.
Επιπλέον, έχω την τιμή να εκπροσωπώ την Κύπρο ως συνιδρυτικό μέλος της Παγκόσμιας Ένωσης Βιομηχανικού Σχεδιασμού (WIDA). Η συμμετοχή αυτή ενισχύει τη διεθνή παρουσία της χώρας μας στον χώρο του design, ανοίγει νέους ορίζοντες για τους Κύπριους δημιουργούς και συμβάλλει στην ανταλλαγή καλών πρακτικών, ενισχύοντας την εξωστρέφεια του κυπριακού πολιτιστικού τοπίου.
Μιλήστε μας λίγο για το ντοκιμαντέρ «Graphic Stories: Destination».
Το ντοκιμαντέρ «Graphic Stories: Destination» είναι μια προσπάθεια να αποτυπωθεί η ψυχή του φεστιβάλ. Δεν είναι απλώς μια αναδρομή, αλλά μια αφήγηση για το πώς ένα όραμα, όταν συνοδεύεται από αφοσίωση και πίστη, μπορεί να μεταμορφωθεί σε κίνηση, σε κοινότητα, σε πολιτιστικό γεγονός.
Το ντοκιμαντέρ προβάλλει όχι μόνο την εξέλιξη αλλά και την αντοχή του Graphic Stories απέναντι σε προκλήσεις. Στιγμές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδια αντιμετωπίζονται με αποφασιστικότητα, ενώ οι πρωτοβουλίες που προωθούν την κοινωνική ευαισθησία είναι εμφανείς σε κάθε στιγμή της δεκαετούς πορείας.
Με τον τίτλο «Graphic Stories: Destination», το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα κίνητρο για όλους, κυρίως για τους νέους, να μην παραιτούνται στις δυσκολίες και να επενδύουν στα όνειρά τους ανεξαρτήτως των εμποδίων που θα συναντήσουν.
Πώς βλέπετε τον ρόλο της οπτικής επικοινωνίας στη σύγχρονη εποχή και με την παρουσία της Τεχνητής Νοημοσύνης;
Η οπτική επικοινωνία έχει σήμερα περισσότερο από ποτέ τη δύναμη να διαμορφώνει αντιλήψεις, να ενεργοποιεί συναισθήματα και να προτείνει νέους τρόπους σκέψης. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται να διευρύνει τις δυνατότητες, αλλά ταυτόχρονα μας καλεί να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει αυθεντική δημιουργία. Ο ρόλος μας είναι να διατηρήσουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο, να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία χωρίς να χάσουμε το μήνυμα και την ηθική του επαγγέλματος. Η δημιουργικότητα δεν αντικαθίσταται… μεταμορφώνεται!
Μετά από 11 χρόνια, τι παραμένει ίδιο και τι αλλάζει στο Graphic Stories; Πώς φαντάζεστε τη συνέχεια;
Αυτό που παραμένει ίδιο είναι η καρδιά του Graphic Stories: η επιθυμία να μιλάμε με εικόνες, να συνδεόμαστε μέσα από την εφαρμοσμένη τέχνη, να χτίζουμε κοινότητες δημιουργών. Αυτό που αλλάζει είναι το περιβάλλον, οι συνεργασίες, οι προκλήσεις, αλλά και η εμπειρία με την οποία πια αντιμετωπίζουμε όλα αυτά.
Η φετινή διοργάνωση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Δήμου Πάφου και σε συνδιοργάνωση με το Πετρίδειο Ίδρυμα, σηματοδοτώντας την αρχή μιας νέας πορείας. Το Graphic Stories συνεχίζει να εξελίσσεται, χωρίς να ξεχνά από πού ξεκίνησε, με βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και ρίζες βαθιά στην πίστη στη δύναμη της εικόνας να αλλάξει τον κόσμο.
