Γράφει η Χριστίνα Λάμπρου, 10.4.2011
Μια βδομάδα μετά τη σύλληψη του, ο Κινέζος Ai Weiwei, παραμένει άφαντος, ενώ -όπως ανακοίνωσαν οι αρχές ασφαλείας της Κίνας την Πέμπτη, ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης, ο οποίος ασκεί έντονη κριτική στο κομουνιστικό καθεστώς της Κίνας μέσα από τα έργα του, κρατείται ως ύποπτος για "οικονομικό έγκλημα"!
Aναμφίβολα ο διασημότερος καλλιτέχνης της Κίνας, ο Ai Weiwei, σχεδίασε μεταξύ άλλων το Ολυμπιακό Στάδιο της Κίνας για τους αγώνες του 2008, έχει παρουσιάσει εκθέσεις στα σημαντικότερα μουσεία στον κόσμο, ενώ τα έργα του πωλούνται για εκατομμύρια. Η σύλληψη και εξαφάνισή του το πρωί της περασμένης Κυριακής, πυροδότησε διεθνή κατακραυγή -κάτι που σίγουρα θα ανέμεναν οι κινεζικές αρχές. Οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία προέβησαν άμεσα σε δηλώσεις μέσω των υπουργών Εξωτερικών τους, η Γαλλία και η Γερμανία εξέφρασαν έντονα και δημόσια την αποδοκιμασία τους, ενώ άμεση ήταν και η αντίδραση της ΕΕ μέσω του πρεσβευτή της στην Κίνα.
"Είναι ένα ρίσκο που πάντα υπήρχε, και του οποίου ο Ai Weiwei όπως και όλοι μας, είχε πλήρη επίγνωση", σημείωσε η σκηνοθέτις Alison Klayman, η οποία ακολουθεί τον καλλιτέχνη τα τελευταία δύο χρόνια για τους σκοπούς του ντοκιμαντέρ με τίτλο "Ai Weiwei: Never Sorry". Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί το έργο του Κινέζου καλλιτέχνη, τις διεθνείς εκθέσεις του αλλά και την κλιμάκωση της καταδίωξής του από τις αρχές μεταξύ 2008 και 2010. "Όμως ποτέ πριν δεν υπήρξε μια τόσο συντονισμένη απόπειρα καταστολής για τον ίδιο, τους συνεργάτες του και το έργο του" τόνισε η σκηνοθέτης, μιλώντας στην ArtInfo.com, λίγο πριν οι Κινεζικές Αρχές δώσουν -για λίγες μόνο ώρες- στη δημοσιότητα το λόγο κράτησης του καλλιτέχνη. Τέσσερις μέρες μετά τη σύλληψή του στο αεροδρόμιο του Πεκίνου ενώ ετοιμαζόταν να επισκεφτεί το Χονγκ Κονγκ, το επίσημο Ειδησεογραφικό Πρακτορείο της Κίνας έκανε τα μεσάνυχτα της Τετάρτης την πρώτη δημόσια ανακοίνωση σχέση με τη σύλληψη του Weiwei. Ήταν μία πρόταση, η οποία ανέβηκε μόνο στην αγγλόφωνη ιστοσελίδα του πρακτορείου: "Η αστυνομία δήλωσε το βράδυ της Τετάρτης, πως ανακρίνει τον Ai Weiwei ως ύποπτο για οικονομικό έγκλημα". Η ανακοίνωση δεν εμφανίστηκε στην κινεζική ιστοσελίδα και σβήστηκε από την αγγλική στις 1:30 το πρωί της Πέμπτης. Η σύλληψη σε σχέση με υποψίες για οικονομικό έγκλημα αποτελεί συχνή αφορμή σε σχέση με συλλήψεις επικριτών του κράτους και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η κράτηση του Weiwei σε άγνωστη τοποθεσία, καθώς και η μη ενημέρωση της οικογένειάς του εντός των απαιτούμενων 24 ωρών, παραβιάζει του νόμους της Κίνας.
"Δε ξέρουμε για τι πράγμα μιλούν", δήλωσε η βοηθός του Weiwei, Jennifer Ng, η οποία ταξίδευε μαζί του το πρωί της περασμένης Κυριακής, όταν ο καλλιτέχνης συνελήφθη. Μιλώντας στη Financial Times, η βοηθός του είπε πως δεν είχαν καμία επίσημη εξήγηση για το συμβάν και ότι αμέσως μετά τη σύλληψη ζήτησε εξηγήσεις για να λάβει την απάντηση πως ο Weiwei δεν θα είναι μαζί τους στην πτήση γιατί "προέκυψε ένα θέμα που έπρεπε να φροντίσει".
Ο 53χρονος καλλιτέχνης, που ασκεί οξεία κριτική στο κινεζικό κράτος για την απολυταρχική συμπεριφορά του, τύγχανε προστασίας λόγω της θέσης του ως γιος του Ai Qing, ενός από τους σημαντικότερους μοντέρνους ποιητές της Κίνας - η τύχη του όμως φαίνεται να τον έχει εγκαταλείψει. Η μεγαλύτερη αδελφή του καλλιτέχνη, Gao Ge, σχολίασε ως παράλογες τις κατηγορίες, δηλώνοντας στο Πρακτορείο Ρόιτερς την Πέμπτη πως η "σύλληψη και στη συνέχεια η εξαφάνισή του δείχνουν ότι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Αυτή η συμπεριφορά ανήκει περισσότερο σε εγκληματική συμμορία παρά σε ένα κράτος με νόμους". Σύμφωνα με την αδερφή του, ο Weiwei περίμενε ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί: "Μας προειδοποίησε και ήταν πολύ ξεκάθαρος ότι δε θα έπρεπε να προσπαθήσουμε να τον σταματήσουμε από το να εκφράζει την άποψή του. Η μητέρα μου έκλαψε". Η μητέρα του καλλιτέχνη, Gao Ying, είπε πως δεν θεωρεί πιθανό να δεχτεί τις κατηγορίες ο γιος της ώστε να αφεθεί ελεύθερος. Αν δεν κριθεί δίκαια, θα αρνηθεί να βγει. Αυτός είναι ο χαρακτήρας του", συμπλήρωσε.
Καταστολή στη δημιουργία
Οι 10 διωκόμενοι καλλιτέχνες
Πιέρ Πάολο Παζολίνι: Ο Ιταλός σκηνοθέτης [1922-1975] της ταινίας "120 μέρες στα Σόδομα" υπήρξε επίσης συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και ζωγράφος. Διώχθηκε, παρενοχλήθηκε και εξοστρακίστηκε κυρίως λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού. Στα 27 του διώχθηκε από το Κομουνιστικό Κόμμα όταν κατηγορήθηκε για ασελγείς πράξεις με ένα 16χρονο αγόρι. Δολοφονήθηκε το 1975.
Ρόμπερτ Μέιπλθορπ: Ο διάσημος καλλιτέχνης προκάλεσε "αναστάτωση" το 1989 -ένα χρόνο μετά το θάνατό του- κατά την παρουσίαση της έκθεσης The Perfect Moment στην Ουάσινγκτον. Η έκθεση περιελάμβανε -όπως όλες στη διάρκεια της πορείας του- πορτρέτα και φωτογραφίες ομοφυλοφιλικού περιεχομένου. Μόνο που στην Ουάσινγκτον αντέδρασε το Κογκρέσο και η φωτογραφική τέχνη του Μέιπλθορπ δέχτηκε στο σύνολό της περισσότερους διωγμούς απ' όσο της άξιζε.
Αντρέι Ταρκόφσκι: Το μεγάλο παράπονο του Σοβιετικού σκηνοθέτη ήταν πως στα 25 χρόνια της κινηματογραφικής του πορείας τού επιτράπηκε να ολοκληρώσει στη χώρα του μόλις πέντε. Οι επόμενες δύο γυρίστηκαν στην Ιταλία και τη Σουηδία. Η επική Andrei Ruplev [1966] δεν προβλήθηκε στη Ρωσία παρά μόνο το 1971 και το Σολάρις λογοκρίθηκε. "Δεν καταλαβαίνω γιατί με διώκουν", είχε πει ζητώντας πολιτικό άσυλο ο Ταρκόφσκι το 1984. Πέθανε το 1986. Όουεν Μασέκο: Για δεκαετίες τη Ζιμπάμπουε κυβερνά ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ο οποίος αντιδρά σε κάθε κριτική της διακυβέρνησής του με σκληρή τιμωρία. Το 2010, ο εικαστικός Όουεν Μασέκο δημιούργησε έργα κριτικά έναντι του Μουγκάμπε, όπου απεικονίζονται σφαγές τη δεκαετία του '80 υποκινούμενες από την κυβέρνηση. Η έκθεση κράτησε μια μέρα, μέχρι που το έμαθε ο Μουγκάμπε. Ο Μασέκο χτυπήθηκε με σιδηρολοστούς και οδηγήθηκε στη φυλακή, όπου κρατήθηκε για τέσσερις μέρες. Η τέχνη του έχει διά παντός απαγορευτεί στη χώρα.
Καραβάτζιο: Το 1606, λογομαχώντας με έναν νεαρό, ο Καραβάτζιο τον σκότωσε άθελά του. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο και εξορία και εγκατέλειψε μεταμφιεσμένος τη Ρώμη. Το 1609 πήγε στη Νάπολι όπου έπεσε θύμα απόπειρας δολοφονίας, οι λόγοι της οποίας παραμένουν άγνωστοι. Το 1610 επέστρεψε στη Ρώμη, όπου φέρεται να συνελήφθη και να εξαγόρασε την απελευθέρωσή του, τα ίχνη του όμως χάνονται σε αυτό το σημείο. Στις 28 Ιουλίου, δημοσιεύτηκε η είδηση του θανάτου του, ενώ τρεις ημέρες αργότερα, μία νέα δημοσίευση αναφερόταν σε θάνατό του από σοβαρή ασθένεια. Τσάρλι Τσάπλιν: "Δεν είμαι κομουνιστής, αλλά αρνούμαι να τους μισήσω", έγραφε στην αυτοβιογραφία του το 1964, τονίζοντας πως η παραμονή του στην Αμερική δεν ήταν εύκολη. Ο Τσάπλιν είπε πως θα εγκατέλειπε το σπίτι του στη χώρα λόγω της "μη υγιούς ατμόσφαιρας όπου φιλελεύθερα άτομα διώκονται".
Πολ Κλι: Ο Ελβετός εικαστικός έζησε κυρίως στην Γερμανία μέχρι την άνοδο του Γ' Ράιχ τη δεκαετία του '30. Τότε επέστρεψε στο σπίτι του στην Ελβετία. Δέκα επτά έργα του θεωρήθηκαν από το Γ' Ράιχ ως ιδανικά παραδείγματα της διαφθοράς της τέχνης και περιλήφθηκαν στην έκθεση "Εκφυλισμένη Τέχνη", όπως την αποκαλούσαν οι Ναζί. Ο Paul Klee απάντησε στις απόψεις του Χίτλερ για την τέχνη του, διαμέσου αυτής, απεικονίζοντας την απάνθρωπη στάση των Ναζί.
Τζαφάρ Παναχί: Σκηνοθέτησε τον Κύκλο, όπου ασκούσε κριτική για τη μεταχείριση των γυναικών στο Ιράν. Σκηνοθέτησε επίσης κρυφά το Offside, που κέρδισε την Αργυρή Άρκτο στη Μπερλινάλε του 2006. Το 2009 συνελήφθη για προπαγάνδα -μέσω της δουλειάς του- ενάντια στην κυβέρνηση. Φυλακίστηκε για έξι χρόνια και δεν επιτρέπεται να γυρίσει ταινίες στο Ιράν πριν την παρέλευση είκοσι ετών.
Μ.Φ. Χουσεϊν: Είναι ο πιο αγαπητός καλλιτέχνης στην Ινδία. Ωστόσο δεν μπορεί να ζήσει στην χώρα του από το 2006, οπότε απειλείται με θάνατο από την ακροδεξιά παράταξη, επειδή ζωγράφισε γυμνές ινδικές θεότητες. Παραμένει στα 96 του χρόνια ενεργός ζωγράφος, είναι ο πλουσιότερος Ινδός καλλιτέχνης και η λυδία λίθος ανάμεσα στην κοσμική και αιρετική Ινδία. Τη λίστα, την οποία ετοίμασε το περιοδικό ΤΙΜΕ, συμπληρώνει ο Ai Weiwei.
