Μερικά 24ωρα πριν από τις προεδρικές εκλογές της 17ης Φεβρουαρίου, τις κρισιμότερες ίσως στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, οι τρεις επικρατέστεροι υποψήφιοι για την προεδρία της χώρας απαντούν στις ερωτήσεις του "Π" για θέματα πολιτισμού.

Γενικές, περιποιημένες και... συγκλίνουσες προέκυψαν οι απαντήσεις που έδωσαν στα 14 ερωτήματα του "Π" ο Νίκος Αναστασιάδης, ο Γιώργος Λιλλήκας και ο Σταύρος Μαλάς. Οκτώ οι απαντήσεις του πρώτου, καθώς οι έξι τελευταίες ερωτήσεις αποφασίστηκε να μην απαντηθούν από το επιτελείο του κ. Αναστασιάδη.

Πάντως, στα -πολύ λίγα σε σχέση με το ανεξάντλητο πεδίο του πολιτισμού- ερωτήματα στα οποία κλήθηκαν να τοποθετηθούν οι τρεις υποψήφιοι, φαίνεται πως υπάρχει μια σύμπνοια η οποία μόνο θετική μπορεί να είναι. Διότι, θεωρητικά τουλάχιστον, την επόμενη πενταετία δεν θα υπάρξουν τυχόν διαφωνίες στα θέματα πολιτισμού.
Με μια γρήγορη ματιά:

* Υφυπουργείο / Φορέας / Αρχή Πολιτισμού: ο Νίκος Αναστασιάδης τονίζει τη λειτουργία υφυπουργείου Πολιτισμού, την οποία δεν κατάφερε να υλοποιήσει ούτε η προεδρία του Τάσσου Παπαδόπουλου ούτε του Δημήτρη Χριστόφια. Ο Σταύρος Μαλάς δεν ενδιαφέρεται για το περιτύλιγμα [δηλαδή για το όνομα] αλλά για το περιεχόμενο αυτού του "φορέα", ενώ ο Γιώργος Λιλλήκας κάνει λόγο για μια Αρχή Πολιτισμού.

* Εμπλοκή φορέων: όλοι οι πολιτιστικοί φορείς, όλα τα πολιτιστικά σύνολα, ατομικά ο κάθε καλλιτέχνης, ο πνευματικός κόσμος, θα είναι σύμβουλοι και των τριών Προέδρων στη χάραξη πολιτιστικής πολιτικής. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Ν. Αναστασιάδη: "Το εννοώ ότι ο Αναστασιάδης στην προεδρία δεν θα είναι κάποιος που θα ενεργεί και θα αποφασίζει μόνος του, κλεισμένος μέσα στον γυάλινο πύργο της εξουσίας".

* Τμήμα Αρχαιοτήτων: "Ανήκει δικαιωματικά στο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού", λέει ο Γ. Λιλλήκας. "Είναι αυτονόητο να μεταφερθεί στο ΥΠΠΟ", λέει ο Ν. Αναστασιάδης. "Το συζητάμε", λέει ο Στ. Μαλάς.

* Πολιτισμός ως είδος πολυτελείας: "Ο πολιτισμός είναι πηγή ανάπτυξης για το σύνολο της κοινωνίας", υποστηρίζει ο Στ. Μαλάς. "Είναι αντίσταση και ασπίδα", λέει ο Γ. Λιλλήκας. "Δεν θα θυματοποιήσουμε τον πολιτισμό", βεβαιώνει ο Ν. Αναστασιάδης.

Ζητήσαμε από τους τρεις υποψηφίους να μας δώσουν και κάποιες προσωπικές προτιμήσεις τους σε πολιτιστικά "προϊόντα". Ο κ. Αναστασιάδης δεν απάντησε καμία από τις πολύ απλές ερωτήσεις που απαιτούσαν πολύ απλές απαντήσεις. Οι κύριοι Μαλάς και Λιλλήκας απάντησαν, και οφείλουμε να επισημάνουμε πως αμφότεροι έχουν να δουν ταινία στο σινεμά από το 2008.

ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Σε τηλεοπτική εκπομπή δηλώσατε ότι δεν παρακολουθείτε επαρκώς τα πολιτιστικά δρώμενα λόγω της ενασχόλησής σας με την πολιτική, η οποία δεν αφήνει χρόνο ελεύθερο. Πώς προτίθεστε να χαράξετε στρατηγική στον πολιτισμό, χωρίς να γνωρίζετε τι υπάρχει στη σύγχρονη πολιτιστική σκηνή;

2. Με ποιον τρόπο και με ποια κριτήρια θα επιλέγατε τους συμβούλους σας σε θέματα πολιτισμού;

3. Πώς σχολιάζετε τη θέση ότι ο πολιτισμός είναι είδος πολυτελείας εν μέσω κρίσης και γι' αυτό κόβονται πρώτα τα κονδύλια του;

4. Πόσο εφικτή είναι η πρόταση δημιουργίας υφυπουργείου ή Ενιαίου Φορέα Πολιτισμού, δεδομένων των ήδη βεβαρημένων οικονομικών του κράτους; Σε τι θα εξυπηρετήσει η θέση προϊσταμένου/ης για τον πολιτισμό, από τη στιγμή που δεν θα έχει θέση στο Υπουργικό για να υπερασπίζεται τις θέσεις του/της;

5. Το τμήμα Αρχαιοτήτων, το οποίο υπάγεται τώρα στο υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, θεωρείτε πως πρέπει να μεταφερθεί στο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, και γιατί;

6. Αν έπρεπε να επιλέξετε μία από τις θέσεις: οικονομική στήριξη των καλλιτεχνών ή διευκολύνσεις για την ανάπτυξη της τέχνης τους χωρίς επιχορήγηση, ποια θα επιλέγατε και γιατί;

7. Υποστηρίζετε ως λύση στην ανέγερση του Μεγάρου Πολιτισμού την ανάθεση σε στρατηγικό επενδυτή. Ωστόσο το ενδιαφέρον από ιδιωτικά κεφάλαια προκύπτει συνήθως όταν ένα έργο είναι κερδοφόρο. Να γίνουν εκπτώσεις στο πολιτιστικό προϊόν ώστε να καταστεί πιο εμπορικό και άρα ελκυστικό για έναν επενδυτή;

8. Δηλώσατε ότι τα μεγάλα έργα υποδομής για τον πολιτισμό μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια. Αν είναι τόσο εύκολο να απορροφηθούν ευρωπαϊκά κονδύλια, γιατί δεν υλοποιήθηκε μέχρι τώρα το Μέγαρο Πολιτισμού;

9. Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε;

10. Ποια είναι η τελευταία ταινία που είδατε στο σινεμά;

11. Ποια ήταν η τελευταία θεατρική παράσταση που είδατε;

12. Ποιο είναι το αγαπημένο σας δίστιχο;

13. Τι μουσική ακούτε;

14. Και στο τσακίρ κέφι;

Νίκος Αναστασιάδης: δεν θα θυματοποιήσουμε τον πολιτισμό

1. Σε τηλεοπτική εκπομπή δηλώσατε ότι δεν παρακολουθείτε επαρκώς τα πολιτιστικά δρώμενα λόγω της ενασχόλησής σας με την πολιτική η οποία δεν αφήνει χρόνο ελεύθερο. Πώς προτίθεστε να χαράξετε στρατηγική στον πολιτισμό χωρίς να γνωρίζετε τι υπάρχει στη σύγχρονη πολιτιστική σκηνή;

Δεν το κρύβω ότι μέσα στον ρυθμό της πολιτικής καθημερινότητας, με όλες τις υποχρεώσεις και πιέσεις, δεν μπορεί κανείς να παρακολουθεί προσωπικά όλα τα ζητήματα και μάλιστα στη λεπτομέρειά τους. Ξέρουμε ότι δεν γνωρίζουμε τα πάντα και εκείνα που γνωρίζουμε δεν τα γνωρίζουμε πάντα αρκετά καλά. Μην ξεχνάμε όμως ότι η διαχείριση των κρατικών υποθέσεων δεν είναι θέμα ενός ανδρός. Προσωπικά το εννοώ ότι ο Αναστασιάδης στην προεδρία δεν θα είναι κάποιος που θα ενεργεί και θα αποφασίζει μόνος του, κλεισμένος μέσα στον γυάλινο πύργο της εξουσίας. Ειδικά για τον πολιτισμό, επειδή είναι πράγματι τομέας σχετικά παραμελημένος αλλά με μεγάλη σημασία, έχουμε από καιρό βάλει κάτω γραμμές μιας νέας στρατηγικής. Πολιτική χαράζουμε μέσα από λογική διαβούλευσης με φορείς και πρόσωπα που κατέχουν και παρακολουθούν τα θέματα. Είναι από τους τομείς στους οποίους αναγνωρίζουμε νευραλγική σημασία και για τους οποίους θα χαράξουμε πολιτική και θα παρακολουθήσουμε μέσα από τη δημιουργία υφυπουργείου. Εκτός από τη διατύπωση μιας συγκεκριμένης πολιτικής για τον πολιτισμό, με συγκεκριμένες στοχεύσεις, βλέπω μεγάλα περιθώρια για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και για μια πολιτιστική διπλωματία από την Κύπρο, αλλά και για σύζευξη πολιτισμού και τουρισμού που θα δημιουργήσει και οικονομίες κλίμακας.

2. Με ποιο τρόπο και με ποια κριτήρια θα επιλέγατε τους συμβούλους σας σε θέματα πολιτισμού;

Θα λειτουργήσει υφυπουργείο Πολιτισμού που θα συγκεντρώσει και θα συντονίσει διάσπαρτες υπηρεσίες και κρατικούς πόρους. Όπως έχω αναφέρει, εξαγγέλλοντας το πρόγραμμα μιας πολιτικής για τον πολιτισμό, η νέα πολιτική δομή θα λειτουργήσει με τη γενικότερη λογική της συνεχούς διαβούλευσης με την κοινωνία, την οποία θέλουμε να φέρουμε στη διακυβέρνηση. Μέσα από το υφυπουργείο θα λειτουργήσουν μόνιμα ευέλικτα συμβουλευτικά σώματα. Έτσι θα αξιοποιήσουμε ανθρώπους και φορείς οι οποίοι, με τη μια ή την άλλη ιδιότητα, συμβάλλουν στον χώρο του πολιτισμού και έχουν εμπειρίες και τεχνογνωσία. Στη σημερινή Κύπρο υπάρχουν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι και φορείς με αξιόλογη δράση. Σκοπός είναι να βρούμε από κοινού και να χαράξουμε κατευθύνσεις και συντονισμένη δράση.

3. Πώς σχολιάζετε τη θέση ότι ο πολιτισμός είναι είδος πολυτελείας εν μέσω κρίσης και γι' αυτό κόβονται πρώτα τα κονδύλιά του;

Όχι, δεν είναι είδος πολυτελείας ο πολιτισμός. Δεν πρέπει να είναι είδος πολυτελείας. Ιδιαίτερα μάλιστα σε συγκυρίες όπως αυτή η βαθιά κρίση και ενώ σχεδιάζουμε την έξοδο από αυτήν, το ξέρουμε ότι είναι και ευκαιρία να ανακαλύψουμε ξανά μέσα μας και γύρω μας τις πνευματικές αξίες και την άφθαρτη δύναμη της τέχνης. Θα επαναλάβω κάτι που είπα παρουσιάζοντας τις θέσεις για μια πολιτιστική πολιτική [7 Νοεμβρίου 2012]: μέσα από την απόλυτη προτεραιότητα, που είναι βέβαια η προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση, περισσότερο ίσως κι από καιρούς αφθονίας, χρειαζόμαστε μιαν έξαρση στο πολιτιστικό επίπεδο. Μέσα στις δύσκολες ώρες χρειαζόμαστε το πρόσωπο του πολιτισμού μας και τη δημιουργικότητα των ανθρώπων μας σε αυτό τον τομέα. Όσο και αν ακούγεται σαν βαριά κουβέντα, είναι μια απαραίτητη δέσμευση: όση και αν είναι η πίεση της οικονομικής κρίσης και η ανάγκη διόρθωσης, δεν θα θυματοποιήσουμε τον πολιτισμό. Αυτό πρέπει να πούμε και να κάνουμε για τον πολιτισμό, όπως και γενικότερα για την παιδεία.

4. Πόσο εφικτή είναι η πρόταση δημιουργίας υφυπουργείου ή Ενιαίου Φορέα Πολιτισμού δεδομένων των ήδη βεβαρημένων οικονομικών του κράτους; Σε τι θα εξυπηρετήσει η θέση προϊσταμένου/ης για τον πολιτισμό από τη στιγμή που δεν θα έχει θέση στο Υπουργικό για να υπερασπίζεται τις θέσεις του/της;

Δεν μιλάμε γενικά για κάποιον "φορέα", αλλά για υφυπουργείο Πολιτισμού. Ήταν θέση μας από χρόνια τώρα. Η προεδρία 2003-08 σχεδίασε Ενιαίο Φορέα, αλλά δεν κατέληξε. Η απερχόμενη κυβέρνηση ξεκίνησε για να κάνει Φορέα, στον δρόμο, το 2010, είχαν πει ότι θα έκαναν υφυπουργείο, αλλά τελικά δεν έγινε τίποτα. Με τη δημιουργία υφυπουργείων δεν σκοπεύουμε ούτε να αυξήσουμε την κρατική γραφειοκρατία, ούτε απλά να δημιουργήσουμε κάποιους νέους αξιωματούχους και αχρείαστες δαπάνες. Μέσα από τη γενικότερη μεταρρύθμιση του κράτους, θα αξιοποιηθούν υφιστάμενοι πόροι και υπηρεσίες με μια διαφορετική λογική. Γενική αρχή θα είναι το μηδενικό πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος. Υπάρχουν τρόποι να γίνει αυτό και για τον πολιτισμό και για άλλους τομείς νευραλγικής σημασίας, όπως το περιβάλλον, η ενέργεια, η μετανάστευση κλπ. Θα βρεθεί τρόπος ώστε οι υφυπουργοί, που μάλλον θα υπάγονται στον Πρόεδρο, να μπορούν να προωθούν σχέδια και προτάσεις στο Υπουργικό Συμβούλιο για αποφάσεις.

5. Το τμήμα Αρχαιοτήτων, το οποίο υπάγεται τώρα στο υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, θεωρείτε πως πρέπει να μεταφερθεί στο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και γιατί;

Ναι, θα αποτελέσει έναν από τους κεντρικούς άξονες του υφυπουργείου. Νομίζω ότι είναι αυτονόητο. Το κεφάλαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς, μέρος του οποίου είναι και οι αρχαιότητες της χώρας, θα τύχει μιας διαφορετικής μεταχείρισης. Δεν είναι μόνο το καίριο ζήτημα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, ή ότι πρέπει ακόμα να προχωρήσουμε επιτέλους και σε ενός είδους Χάρτη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στα κατεχόμενα. Είναι και η σύζευξη της πολιτιστικής κληρονομιάς με μια νέα στρατηγική για τον τουρισμό, η ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Αλλά ο αρχαιολογικός πλούτος μας μπορεί να είναι και η ναυαρχίδα της πολιτιστικής διπλωματίας στην οποία έχουμε μεγάλα αναξιοποίητα περιθώρια.

6. Αν έπρεπε να επιλέξετε μία από τις θέσεις: οικονομική στήριξη των καλλιτεχνών ή διευκολύνσεις για την ανάπτυξη της τέχνης τους χωρίς επιχορήγηση, ποια θα επιλέγατε και γιατί;

Καταλαβαίνω τη σκοπιμότητα της διλημματικής ερώτησης. Αλλά το ξέρετε ότι δεν πρέπει να αποφασίσουμε ένα εκ των δυο. Σε όλα τα σύγχρονα κράτη μια επιτυχημένη πολιτιστική πολιτική αναζητεί την ισορροπία ανάμεσα στα δυο. Από το σημείο όμως που ξεκινάμε στη σημερινή Κύπρο και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γενικές δράσεις για τον πολιτισμό και οι υποδομές αφορούν όλους τους πολίτες, έχουμε ως κράτος κάποιες πολύ βασικές υποχρεώσεις. Ένα σύγχρονο και αξιόλογο αρχαιολογικό μουσείο, την κρατική βιβλιοθήκη, κ.ο.κ. Αλλά ακριβώς για να μην παραλείψουμε την απαραίτητη άμεση στήριξη ή αναγνώριση των δημιουργών, είναι που πρέπει για έργα υποδομής και γενικές δράσεις να αξιοποιήσουμε περισσότερο εξωτερικούς πόρους και ευκαιρίες, όπως είναι ευρωπαϊκά κονδύλια. Γι' αυτό χρειάζεται όμως υπεύθυνος και τεκμηριωμένος σχεδιασμός.

7. Δηλώσατε ότι τα μεγάλα έργα υποδομής για τον πολιτισμό μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια. Αν είναι τόσο εύκολο να απορροφηθούν ευρωπαϊκά κονδύλια, γιατί δεν υλοποιήθηκε μέχρι τώρα το Μέγαρο Πολιτισμού;

Πράγματι, μεγάλα έργα μπορεί να μπουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Το δείχνουν εμπειρίες άλλων χωρών, ακόμα και δίπλα μας στην Ελλάδα. Χρειάζεται όμως προγραμματισμός, ενημερότητα και όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμμετοχή στα ευρωπαϊκά κοινοτικά δρώμενα. Η περίπτωση του Μεγάρου Πολιτισμού δεν είναι καλό παράδειγμα. Δεν μπορώ να πω ότι γνωρίζουμε ακριβώς τι έγινε, διότι μεταξύ άλλων υπήρξαν και προβλήματα αδιαφάνειας και παλινδρομήσεων. Ξέρω όμως ότι, για παράδειγμα, υπάρχουν περιθώρια μια χώρα όπως η Κύπρος να δημιουργήσει από κοινού με κάποιον ευρωπαϊκό φορέα ένα επίσημο αρχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς στα κατεχόμενα. Όπως υπάρχει περιθώριο να διεκδικήσουμε από τους εταίρους μας έναν οργανισμό με έδρα την Κύπρο. Δεν θα μπορούσε αυτό να είναι κάποιου είδους Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Μεσογειακού Πολιτισμού; Παραδείγματα και ιδέες υπάρχουν αρκετά. Το ζήτημα είναι να υπάρξει η πολιτική βούληση και η Κύπρος να έχει ξανά ένα καλό πρόσωπο και την ανάλογη παρουσία μέσα στην Ευρώπη.

8. Υποστηρίζετε ως λύση στην ανέγερση του Μεγάρου Πολιτισμού την ανάθεση σε στρατηγικό επενδυτή. Ωστόσο το ενδιαφέρον από ιδιωτικά κεφάλαια προκύπτει συνήθως όταν ένα έργο είναι κερδοφόρο. Να γίνουν εκπτώσεις στο πολιτιστικό προϊόν ώστε να καταστεί πιο εμπορικό και άρα ελκυστικό για έναν επενδυτή;

Για το συγκεκριμένο έργο, που θα πρέπει για διάφορους λόγους να ολοκληρωθεί, υπάρχει ήδη ένας προχωρημένος σχεδιασμός. Η μελλοντική λειτουργία του φορέα που θα το διαχειριστεί, είναι ένα ξεχωριστό ζήτημα, που θα το δούμε στη συνέχεια. Στον αρχικό σχεδιασμό υπήρξε ήδη κάποια λογική "αυτοχρηματοδότησης". Νομίζω ότι υπάρχουν περιθώρια να γίνουν άλλοι σχεδιασμοί και να μπουν πρόσθετες ιδέες στη χρήση του έργου, ούτως ώστε να βελτιωθεί η βιωσιμότητά του, χωρίς κάποιες εκπτώσεις ως προς τη φύση του. Ας μην ξεχνάμε ότι εκτός από χώρος που θα φιλοξενεί πολιτιστικές δραστηριότητες, θα αποτελέσει και έναν πυρήνα για την πόλη. Στα έργα πολιτιστικής υποδομής, όταν είναι πράγματι τέτοια, δεν πρέπει να αναζητείται πάντα η οικονομική αυτάρκεια. Υπάρχει μοιραία η κατ' επιλογήν λογική της χορηγίας. Αυτό όμως δεν μπορεί να οδηγεί σε σπατάλες ούτε και σε διαστροφή των βασικών πολιτικών του κράτους.

Γιώργος Λιλλήκας: Η διαχείριση του πολιτισμού θα πρέπει να αναβαθμιστεί θεσμικά και να ξεφύγει από τη δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη

Σε τηλεοπτική εκπομπή δηλώσατε ότι δεν παρακολουθείτε επαρκώς τα πολιτιστικά δρώμενα λόγω της ενασχόλησής σας με την πολιτική, η οποία δεν σας αφήνει χρόνο ελεύθερο. Πώς προτίθεστε να χαράξετε στρατηγική στον πολιτισμό χωρίς να γνωρίζετε τι υπάρχει στη σύγχρονη πολιτιστική σκηνή;

Μπορεί να μην έχω τον χρόνο να παρακολουθώ όλες τις εκδηλώσεις, εκθέσεις και παραστάσεις, αλλά ενημερώνομαι και από συνεργάτες του πνευματικού κόσμου και από τα μέσα ενημέρωσης και διάφορα πολιτιστικά έντυπα. Η χάραξη ολοκληρωμένης στρατηγικής στους διάφορους τομείς γίνεται αξιοποιώντας την επιστημονική γνώση και τις εμπειρίες ανθρώπων του πολιτισμού. Ένας Πρόεδρος πρέπει να ξέρει να επιλέγει τους κατάλληλους συνεργάτες με βάση τις γνώσεις και ικανότητές τους και όχι με κομματικά κριτήρια. Αν αποδεχθούμε το σκεπτικό της ερώτησής σας, για να χαράξουμε στρατηγική για τον αθλητισμό, θα πρέπει ο Πρόεδρος να είναι κάθε εβδομάδα στο γήπεδο;

Με ποιο τρόπο και με ποια κριτήρια θα επιλέγατε τους συμβούλους σας σε θέματα πολιτισμού;

Γνωρίζω τους ανθρώπους του πολιτισμού, συνεργάστηκα μαζί τους από την εποχή που ήμουν γενικός γραμματέας Νέας Γενιάς. Τα κριτήριά μου στην επιλογή των συμβούλων είναι η ποιότητα, η γνώση και η δημιουργικότητά τους. Σημαντικό επίσης κριτήριο είναι να έχει ο ίδιος όραμα για τη χώρα. Και πιστέψτε με, υπάρχουν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι στην Κύπρο που είναι διατεθειμένοι να βοηθήσουν.

Πώς σχολιάζετε τη θέση ότι ο πολιτισμός είναι είδος πολυτελείας εν μέσω κρίσης και γι' αυτό κόβονται πρώτα τα κονδύλια του;

Είναι ασφαλώς απαράδεκτο και οφείλεται στη λανθασμένη ωφελιμιστική, με τη στενή οικονομική έννοια του όρου, κουλτούρα που καλλιεργήθηκε. Σε δύσκολες εποχές ο πολιτισμός και η παιδεία είναι αντίσταση και ασπίδα, είναι ακόμα πηγή νέων ιδεών. Ο πολιτισμός είναι ζωντανός οργανισμός και οφείλουμε να επενδύσουμε σ' αυτόν. Αυτές τις γκρίζες μέρες μόνο ο πολιτισμός και οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν να δώσουν ελπίδα και προοπτική.

Πόσο εφικτή είναι η πρόταση δημιουργίας υφυπουργείου ή Ενιαίου Φορέα Πολιτισμού, δεδομένων των ήδη βεβαρημένων οικονομικών του κράτους; Σε τι θα εξυπηρετήσει η θέση προϊσταμένου/ης για τον πολιτισμό από τη στιγμή που δεν θα έχει θέση στο Υπουργικό για να υπερασπίζεται τις θέσεις του/της.

Τα υφυπουργεία που κάποιοι εισηγούνται αποσκοπούν στο να βολέψουν κάποια κομματικά στελέχη και όχι στο να εξυπηρετήσουν τον πολιτισμό ή τον τόπο. Η διαχείριση του πολιτισμού θα πρέπει να αναβαθμιστεί θεσμικά και να ξεφύγει από τη δημοσιοϋπαλληλική αντίληψη. Η δημιουργία μιας Ενιαίας Αρχής Πολιτισμού, με την ενεργό συμμετοχή εκπροσώπων του πνευματικού κόσμου στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση πολιτικών, θα δώσει σημαντική δυναμική στην πολιτιστική μας ανάπτυξη. Το Υπουργικό Συμβούλιο θα στελεχώνεται από ανθρώπους με πραγματική παιδεία και άρα με ευαισθησία στα θέματα πολιτισμού. Το Υπουργικό Συμβούλιο θα πρέπει να χαράξει μια ολοκληρωμένη μακροπρόθεσμη πολιτική στρατηγική στη βάση των προτάσεων της Ενιαίας Αρχής Πολιτισμού, όπου συμμετοχή και ενεργό ρόλο θα έχουν οι άνθρωποι του πολιτισμού.

Το τμήμα Αρχαιοτήτων, το οποίο υπάγεται τώρα στο υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, θεωρείτε πως πρέπει να μεταφερθεί στο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και γιατί;

Είναι ένα θέμα που το έχω κουβεντιάσει με αρκετούς φίλους και συνεργάτες. Σίγουρα το τμήμα Αρχαιοτήτων "ανήκει" δικαιωματικά στο υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και εκεί πρέπει να μεταφερθεί.

Αν έπρεπε να επιλέξετε μία από τις θέσεις: οικονομική στήριξη των καλλιτεχνών ή διευκολύνσεις για την ανάπτυξη της τέχνης τους χωρίς επιχορήγηση, ποια θα επιλέγατε και γιατί;

Γιατί όχι και τα δύο; Και οικονομική στήριξη των καλλιτεχνών και διευκολύνσεις για την ανάπτυξη της τέχνης τους. Πρέπει να σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τους καλλιτέχνες σαν κάποιους "περιθωριακούς" ανθρώπους, στους οποίους από καιρού εις καιρόν πετάμε ένα κομμάτι ψωμί για να σιωπούν. Όσο αναγκαία είναι η υποδομή για τον πολιτισμό, άλλο τόσο, αν όχι περισσότερο αναγκαία, είναι η στήριξη των δημιουργών που θα δώσουν περιεχόμενο στην υποδομή. Η κυπριακή κοινωνία είναι μικρή σε μέγεθος και δεν μπορεί εύκολα να συντηρήσει τους πνευματικούς ανθρώπους. Το μικρό μέγεθος της αγοράς θέτει τους δημιουργούς μας σε δυσμενέστερη θέση από άλλους δημιουργούς που ζουν σε μεγάλες χώρες. Εδώ πρέπει να έρθει το κράτος ως αρωγός για να τους στηρίξει και να τους προσφέρει τις δυνατότητες να προβάλουν το έργο τους τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.

Υποστηρίζετε ως λύση στην ανέγερση του Μεγάρου Πολιτισμού την ανάθεση σε στρατηγικό επενδυτή; Ωστόσο το ενδιαφέρον από ιδιωτικά κεφάλαια προκύπτει συνήθως όταν ένα έργο είναι κερδοφόρο. Να γίνουν εκπτώσεις στο πολιτιστικό προϊόν ώστε να καταστεί πιο εμπορικό και άρα ελκυστικό για έναν επενδυτή;

Το ερώτημά σας είναι λίγο αυθαίρετο, αφού ξεκινά από τη λογική ότι η χαμηλή ποιότητα στην τέχνη πουλάει περισσότερο. Προσωπικά διαφωνώ. Είναι γεγονός ότι υπάρχει εμπορικότητα στην υποκουλτούρα, όμως "εμπορικό" μπορεί να είναι και αυτό που έχει υψηλή ποιότητα και δεν το λέω εγώ αυτό. Σας θυμίζω απλώς ότι τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας έχουν το "Άξιον Εστί", "Το χαμόγελο της Τζοκόντα", το "Ρεσιτάλ" κλπ. Θέλω ακόμα να σημειώσω ότι το Μέγαρο Πολιτισμού για την ακρίβεια είναι Μέγαρο Μουσικής. Πρέπει η υποδομή που θα δημιουργεί το κράτος να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και το μέγεθος της κοινωνίας για να είναι βιώσιμη. Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από μεγέθη που δεν έχουν σχέση με την κυπριακή πραγματικότητα. Η Κύπρος χρειάζεται επειγόντως σύγχρονο Μουσείο Αρχαιοτήτων, σύγχρονη Εθνική Βιβλιοθήκη, Εθνική Πινακοθήκη, υποδομές που μπορούν να συγχρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκά κονδύλια.

Δηλώσατε ότι τα μεγάλα έργα υποδομής για τον πολιτισμό μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια. Αν είναι τόσο εύκολο να απορροφηθούν ευρωπαϊκά κονδύλια, γιατί δεν υλοποιήθηκε μέχρι τώρα το Μέγαρο Πολιτισμού;

Γιατί η κυβέρνηση αδυνατούσε να διαθέσει το μερίδιο που αντιστοιχεί στον κυπριακό πολιτισμό.

Ποιο είναι το τελευταίο βιβλίο που διαβάσατε; "Οι νύφες του νερού".

Ποια είναι η τελευταία ταινία που είδατε στο σινεμά;
"Η Απίστευτη Ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον".

Ποια ήταν η τελευταία θεατρική παράσταση που είδατε; "Το ξενοδοχείο δύο κόσμων".

Ποιο είναι το αγαπημένο σας δίστιχο; "Όλα είναι ίδια άμα δεν τα πας...."

Τι μουσική ακούτε; Έντεχνη ελληνική, τζαζ, κλασική.

Και στο τσακίρ κέφι; Ρεμπέτικα.

Σταύρος Μαλάς: πολυεπίπεδες προσεγγίσεις, ανοικτόμυαλους χειρισμούς και διορατικές στρατηγικές στοχεύσεις.

1. Στο δικό μας πρόγραμμα δίνουμε βαρύτητα στον πολιτισμό και την παιδεία. Γιατί αυτοί οι δύο πόλοι αποτελούν τη μεγάλη κληρονομιά μας αλλά και την πυξίδα μας για το μέλλον. Για να πετύχουμε τους στόχους που θέτουμε είναι σημαντικό να έχουμε έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό στρατηγικής σε θέματα πολιτισμού, τουλάχιστον πέντε χρόνων. Να έχουμε δηλαδή σφαιρική εικόνα και στόχευση, βάσει της οποίας θα προχωρούμε, χωρίς αποσπασματικές ενέργειες που να είναι αναποτελεσματικές.
Η διαμόρφωση και χάραξη πολιτικής στο πολύπλοκο σύγχρονο περιβάλλον απαιτεί πολυεπίπεδες προσεγγίσεις, ανοικτόμυαλους χειρισμούς και διορατικές στρατηγικές στοχεύσεις. Απαιτεί σκληρή, μεθοδική και συλλογική δουλειά, όραμα και λογισμό, αξιοπιστία, γνώση και αποφασιστικότητα για να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο σε αυτόν τον τόπο. Αυτά ισχύουν τόσο για τον πολιτισμό όσο και για όλους τους τομείς πολιτικής. Σε ό,τι αφορά ειδικά στον τομέα του πολιτισμού, σκοπεύω να αξιοποιήσω σύγχρονες μεθοδολογικές προσεγγίσεις "από κάτω προς τα πάνω" (bottom-up approaches) για την ανάπτυξη της μακροχρόνιας πολιτιστικής στρατηγικής, εμπλέκοντας στη διαμόρφωσή της όλους τους πολιτιστικούς φορείς, τους καλλιτέχνες και δημιουργούς, καθώς και ευρύτερα την κοινωνίας των πολιτών.

2. Σύμβουλούς μου σε θέματα πολιτισμού, όπως ανέφερα και πιο πάνω, θεωρώ όλους τους οργανωμένους πολιτιστικούς φορείς, όλα τα πολιτιστικά σύνολα, καθώς και τους δημιουργούς και τους καλλιτέχνες. Αυτοί θα είναι οι σύμβουλοί μου τόσο για τη διαμόρφωση της ολοκληρωμένης πολιτιστικής στρατηγικής όσο και για τη μετέπειτα εφαρμογή της.

3. Ο πολιτισμός όχι μόνο δεν είναι "είδος πολυτελείας", καταδικασμένος να γίνει ανταγωνιστικός και αυτοχρηματοδοτούμενος για να επιβιώσει, αλλά αντίθετα είναι πηγή ανάπτυξης για το σύνολο της κοινωνίας. Ειδικά για την Κύπρο, ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει πολύ σημαντικό κεφάλαιο ανάπτυξης, το οποίο αν αξιοποιηθεί με σωστό και μεθοδικό τρόπο μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη.

4. Είναι γεγονός πως η ανάγκη να δημιουργηθεί ένας φορέας που να έχει την ευθύνη για τον πολιτισμό είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη. Το πώς θα ονομάζεται αυτός ο φορέας δεν έχει και τόσο σημασία, όσο τι θα περικλείει. Θεωρώ ότι αυτός ο φορέας είναι εφικτό να δημιουργηθεί με βάση μελέτες που έχουν ήδη εκπονηθεί. Θεωρώ ότι τον πολιτισμό μπορεί να τον υπερασπιστεί επαρκώς ο υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, γιατί κατά την άποψή μου αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα το γεγονός ότι έχουμε τον Πολιτισμό και την Παιδεία να βρίσκονται κάτω από το ίδιο υπουργείο.

5. Θεωρώ σημαντική την αξία και τη σημασία του τμήματος Αρχαιοτήτων για τη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Από το 1935, όταν δημιουργήθηκε, είχε σημαντική προσφορά στον πολιτισμό του τόπου μας και το υπηρέτησαν αξιόλογοι επιστήμονες και αρχαιολόγοι. Θεωρώ ότι πρέπει να ακουστούν οι απόψεις τους πριν από τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης, και η όποια αλλαγή να γίνει με απόλυτο σεβασμό στην ιστορία του. Αυτό που αποτελεί το ζητούμενο είναι να διασφαλιστεί η συνεκτικότερη, αποτελεσματικότερη και πιο αναβαθμισμένη σύνδεση διαχείριση του τμήματος Αρχαιοτήτων με το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και τον νέο φορέα που σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε.

6. Αν και η ερώτηση είναι διφορούμενη, θα έλεγα ότι αυτό που απαιτείται είναι η οικονομική αλλά και η ηθική στήριξη των δημιουργών μέσω των ενώσεών τους, έτσι που να αναδεικνύεται η τέχνη και ο πολιτισμός ευρύτερα της Κύπρου μέσω των δημιουργών.

7. Πεποίθησή μας ότι η πολιτιστική ανάπτυξη πρέπει να συνεχιστεί. Γι' αυτό έχουμε ως θέση την ιεράρχηση των αναγκαίων έργων υποδομής για τον πολιτισμό που υπολείπονται στη χώρα μας και στα μέτρα των οικονομικών δυνατοτήτων του κράτους να υλοποιηθούν σταδιακά. Θεωρούμε το Μέγαρο Πολιτισμού μια πολύ σημαντική επένδυση στον πολιτισμό, που με σωστή πολιτιστική πολιτική μπορεί να γίνει πυρήνας καλλιτεχνικής και πνευματικής δημιουργίας όχι μόνο για την Κύπρο αλλά για τη Μεσόγειο, χωρίς να γίνουν εκπτώσεις στο πολιτιστικό προϊόν.

8. Έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι μπορούμε να αναπτύξουμε μεγάλα έργα υποδομής αξιοποιώντας ευρωπαϊκά κονδύλια. Για να το πετύχουμε αυτό, θα πρέπει να διαμορφώσουμε ειδικές υπηρεσίες σε κάθε υπουργείο που θα εξειδικευτούν τόσο στην εξασφάλιση όσο και στην αποτελεσματική απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Νομίζω ότι στον τομέα αυτό παρουσιάζεται ένα κενό μέχρι σήμερα, το οποίο δεν επιτρέπει την πλήρη αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που παρέχουν τα ευρωπαϊκά ταμεία. Το κενό αυτό είναι εμφανές από το γεγονός ότι περισσότερα υπουργεία χρειάζεται να αγοράζουν συμβουλευτικές υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα για τον σκοπό αυτό, επειδή ακριβώς δεν διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα ευρωπαϊκών κονδυλίων.

9. Naomi Klein "Το Δόγμα του Σοκ"

10. "Slumdog Millionaire"

11. "Το σχέδιον υγείας", του Ανδρέα Κουκκίδη, από την Κεντρική Σκηνή του ΘΟΚ.

12. Του Παύλου Λιασίδη "Εν να 'ρτει ώρα που ο νους εν να πετάσσεται
γιον την αστραπήν να φέρνει το χαπάριν".

13. Μίκη Θεοδωράκη

14. Λαϊκή μουσική

* Οι συντάκτες του ΠΑΡΑΘΥΡΟΥ ψηφίζουν Τζόν Λένον!