Συνέντευξη στη Χριστίνα Λάμπρου / Φωτογραφία ©ΕΙ.ΚΑ
«Ο Κύπριος καλλιτέχνης αποδείχτηκε ότι παράγει έργο και σκέψη, λειτουργεί παράλληλα και τυχαία μέσα στο γενικό σύστημα του τόπου και στις καλύτερες των περιπτώσεων τυγχάνει σημασίας όταν διακριθεί και κληθεί να συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις και δραστηριότητες»
Υπό την ιδιότητά της ως νεοεκλεγείσα πρόεδρος του ΕΙ.ΚΑ, η γλύπτρια Μαρία Λοϊζίδου μιλά στο «Π» εκφράζοντας την ανανεωτική πρόθεση του νέου διοικητικού συμβουλίου.
Με συμμετοχική διάθεση και δηλώνοντας ως βασικό στόχο να «καταστήσει σαφές ότι η ευθύνη απέναντι στην ανάπτυξη της τέχνης στον τόπο και η σύνδεσή της με το διεθνές τοπίο είναι ένα σημαντικό εργαλείο και ότι η πολιτεία έχει ευθύνη απέναντι σε αυτό», το νέο διοικητικό συμβούλιο του Συνδέσμου Εικαστικών Καλλιτεχνών Κύπρου (ΕΙ.ΚΑ) στους πρώτους μήνες μετά την εκλογή του, ξεκινά δυναμικά.
Το νέο δ.σ. του ΕΙ.ΚΑ σχηματίζει μια υποσχόμενη ομάδα με πρόεδρο τη γλύπτρια Μαρία Λοϊζίδου, η οποία πέρα από τη σημαντική δραστηριότητά της στην Κύπρο και το εξωτερικό, έχει έντονη παρουσία στον δημόσιο λόγο στον χώρο της τέχνης στην Κύπρο.
Αντιπρόεδρος είναι η Μαρίνα Ξενοφώντος, η οποία παρουσίασε φέτος την πρώτη ατομική της έκθεση, ταμίας είναι η Μάρλεν Καρλετίδου, γραμματέας η Ναταλί Γιαξή και μέλος ο Μιχάλης Παπαμιχαήλ. Η πρώτη τους κίνηση ως δ.σ. ήταν να αναθεωρήσουν το καταστατικό και καθοριστική τους διάθεση είναι να δημιουργήσουν τις συνθήκες για έναν ανοικτό τρόπο λειτουργίας τόσο ανάμεσα στα μέλη, όσο και προς το γενικό πλαίσιο.
Έτσι, η συνέντευξη με τη Μαρία Λοϊζίδου ανοίχτηκε και συζητήθηκε με όλα τα μέλη με δική της πρωτοβουλία, σε μια χειρονομία ενδεικτική του τρόπου λειτουργίας του νέου διοικητικού σμβουλίου. Ενδεικτική των προθέσεων είναι επίσης η δική της επισήμανση: «Δεν θα λέμε πια δ.σ., θα λέμε ‘η ομάδα του Φυτωρίου’».
Ποια είναι η σημασία του ΕΙ.ΚΑ για τον χώρο της εργασίας της τέχνης στην Κύπρο σήμερα;
Όπως κάθε οργανωμένο σύνολο προσπαθεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια καλύτερη ανάπτυξη συνθηκών εργασίας, και ο σύνδεσμος αυτοεργαζόμενων καλλιτεχνών Κύπρου οργανώνεται γύρω από θέματα υποστήριξης συνθηκών που να επιτρέπουν την ανάπτυξη της τέχνης στον τόπο μας.
Πώς κρίνετε την πορεία του ΕΙ.ΚΑ μέχρι τώρα;
Θεωρούμε πολύ σημαντική τη δημιουργία του, την εξασφάλιση οικήματος και κυρίως την προσπάθειά του να εντάξει τον σύγχρονο καλλιτέχνη του τόπου, μέσα στο σύνολο των αναγκών που προσδιορίζει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, και που συγχρόνως αποτελεί κομμάτι των υποχρεώσεών του.
Ποια είναι τα σημεία τα οποία εντοπίζετε ως αδυναμίες και πώς σκέφτεστε να τα χειριστείτε;
Ένα σημείο ήταν μέχρι τώρα ο «κλειστός» χαρακτήρας του σωματείου. Προσβλέπουμε σε ένα ΕΙ.ΚΑ το οποίο θα είναι ένα ζωντανό «hub», όπου καλλιτέχνες και θεωρητικοί τέχνης θα μπορούν να συνδιαλέγονται, να ανταλλάζουν απόψεις και να συνεργάζονται. Γι’ αυτό και η πρώτη μας κίνηση σαν ομάδα του Φυτωρίου ήταν η αλλαγή του καταστατικού, το οποίο και καταφέραμε. Τώρα μπορεί να ενταχθεί στο σωματείο οποιοσδήποτε ασχολείται ενεργά με την τέχνη στην Κύπρο, είτε σαν πολιτιστικός παραγωγός, είτε σαν επιμελητής ή θεωρητικός.
Όπως κάθε νέα πρόταση που επιβάλλει στο κράτος να αναπτύξει νέα ανοίγματα και νέες προοπτικές και που το ίδιο το κράτος δεν διαθέτει τους ανάλογους μηχανισμούς αποδοχής και κατανόησης της σημασίας της, πρέπει από μόνη της να καταφέρει να αρθρώσει λόγο γύρω από όλα αυτά. Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η δουλειά είναι τεράστια και διαφορετική από τις πρακτικές που σαν καλλιτέχνες καλούμαστε να αναπτύξουμε. Για όλα αυτά χρειάζεται μια βαθιά μελέτη των υφιστάμενων συνθηκών, η καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού καλλιτεχνών και ανθρώπων της τέχνης, χρειάζεται πάνω απ’ όλα να ενδυναμωθεί ο σύνδεσμός μας με όλους τους παράλληλους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, ώστε επιτέλους ο καλλιτέχνης και η εργασία του να καταφέρει να ενταχθεί σαν κυρίαρχη ανάγκη στο σύνολο των πεπραγμένων -πολιτικών και κοινωνικών- αυτού του τόπου στον οποίο και ανήκει. Πάνω απ’ όλα και εφόσον ο ίδιος ο σύνδεσμος ΕΙ.ΚΑ μπορέσει να εξασφαλίσει τους οικονομικούς πόρους, ώστε να καταφέρει να αποκτήσει τις συνθήκες που θα του επιτρέψουν να διεκδικήσει τα δικαιώματα του στη Βουλή (δικηγόρο, λογιστή, γραμματειακή υποστήριξη και άπειρες ώρες εργασίας εκ μέρους των μελών), οφείλει να καταστήσει σαφές ότι η ευθύνη απέναντι στην ανάπτυξη της τέχνης στον τόπο και η σύνδεσή της με το διεθνές τοπίο είναι ένα σημαντικό εργαλείο και ότι η πολιτεία έχει ευθύνη απέναντι σε αυτό. Η πορεία του ΕΙ.ΚΑ επηρεάζεται από το τι συμβαίνει γενικότερα στην Κύπρο, π.χ. η οικονομική κρίση έπληξε σε μεγάλο βαθμό τους πόρους του συνδέσμου, πράγμα που δυσχεραίνει την ευχέρειά του να λειτουργήσει στο μέγιστο βαθμό. Το εκάστοτε συμβούλιο μετρά τι έχει να αντιμετωπίσει και δρα ανάλογα. Αυτό καλούμαστε να κάνουμε κι εμείς τώρα με τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας. Αναμένουμε από όλα μας τα μέλη να συμμετέχουν ενεργά στη δράση του ΕΙ.ΚΑ.
Ποια είναι η σχέση του ΕΙ.ΚΑ με το ΕΚΑΤΕ;
Αυτή τη στιγμή καμία, γιατί οι συλλογικές διαδικασίες δεν έχουν ακόμη εδραιωθεί μεταξύ των δύο συνδέσμων και καμία δημιουργική συνδιαλλαγή δεν κατέστη δυνατή. Προς το παρόν έχουμε επισημάνει μόνο τις διαφορές μας, που δεν είναι άλλες από αυτές των αιτημάτων μας απέναντι στην κοινωνία και διαφοροποιούνται μεταξύ των δικαιωμάτων του δημοσίου υπάλληλου, που είναι και το κύριο μοντέλο του καλλιτέχνη που ανήκει στο ΕΚΑΤΕ και του αυτοεργοδοτούμενου καλλιτέχνη που είναι αυτός που εγγράφεται στο ΕΙ.ΚΑ.
Ποια θα θέλατε να είναι η σχέση του ΕΙ.ΚΑ με το ευρύτερο τοπίο της πολιτιστικής παραγωγής;
Το ΕΙ.ΚΑ ανήκει στο ευρύτερο τοπίο της πολιτιστικής παραγωγής, και πολλοί από τους καλλιτέχνες του έχουν μια αναγνωρισμένη δράση, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Μην ξεχνάτε ότι η Κύπρος, στα 65 χρόνια της Δημοκρατίας της, διανύει μια σταθερή ανάπτυξη στον τομέα των τεχνών, ότι είναι ο τομέας που ανέκαθεν αυτοϋποστηριζόταν από τους ίδιους τους καλλιτέχνες σε ένα μεγάλο μέρος παραγωγής έργων και συμμετοχής σε διεθνείς εκθέσεις, ακόμη και μέσα από συνεργασίες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Είναι οι άνθρωποι που δεν προκάλεσαν ποτέ κανένα σκάνδαλο και δεν ενεπλάκησαν ποτέ σε καμιά πράξη αναξιοπιστίας. Ο Κύπριος καλλιτέχνης έχει συνδέσει τον τόπο με το διεθνές τοπίο εδώ και κάποιες δεκαετίες. Θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο πολίτη για περιόδους κρίσης! Αναφέρεται αιωνίως στη χρησιμότητα της ψυχής. Δουλεύει γι’ αυτό, που κατά τα άλλα η κοινωνία επιμένει να αγνοεί. Να θεωρεί άχρηστο. Ο καλλιτέχνης επιμένει γι’ αυτή τη χρησιμότητα, με ανιδιοτέλεια. Αναρωτιέστε γιατί;
Ποιες ιδιαιτερότητες εντοπίζετε στην εργασία της τέχνης στην Κύπρο; Με ποιο τρόπο σας απασχολούν;
Η κυριότερη δυσκολία είναι αυτή της ένταξης του καλλιτέχνη στην κοινωνία. Η δημοκρατική θέση του μεταξύ όλων των άλλων εργασιών, ο σεβασμός της πολιτείας και του συστήματος απέναντί του και η κατανόηση της συμμετοχικότητάς του απέναντι στην οργάνωση σκέψης και στοχαστικού προσδιορισμού, είναι επείγουσα στους ακαδημαϊκούς και άλλους φορείς. Ο Κύπριος καλλιτέχνης αποδείχτηκε ότι παράγει έργο και σκέψη, λειτουργεί παράλληλα και τυχαία μέσα στο γενικό σύστημα του τόπου και στις καλύτερες των περιπτώσεων τυγχάνει σημασίας όταν διακριθεί και κληθεί να συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις και δραστηριότητες. Η σχέση του με τον τόπο περιορίζεται σε θέματα δημοσιότητας.
Η τέχνη παράγεται, αλλά δεν υπάρχει κριτικός διάλογος γύρω από αυτήν.
Η τέχνη παράγεται χωρίς να στηρίζεται έμπρακτα από το κράτος, πέρα από τις χορηγίες για μεμονωμένα projects.
Η τέχνη παράγεται χωρίς ο χρόνος του καλλιτέχνη να θεωρείται χρόνος ενός επαγγελματία που πρέπει κι αυτός να αμειφθεί για τις υπηρεσίες του.
Η τέχνη παράγεται και πολλές φορές δεν την βλέπει κανείς.
Η τέχνη παράγεται παρ’ όλες τις ελλείψεις και τις αντίξοες συνθήκες κι αυτό που μας απασχολεί είναι το πώς μπορούμε σαν σωματείο να απευθύνουμε αυτά τα θέματα με έναν εποικοδομητικό τρόπο.
