Έτσι γυρίστηκε η ταινία «Δολοφονήστε τον Μακάριο»
Μήνες μόνο μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και τη συνακόλουθη τουρκική εισβολή, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Κώστας Δημητρίου ξεκίνησε την προεργασία για την ταινία "Δολοφονήστε τον Μακάριο". Ανάμεσα στα γυρίσματα της ταινίας "Χασσαμπουλιά" [που ξεκίνησε το 1973 αλλά ολοκληρώθηκε μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974 και δη στην Ελλάδα] και τις υποχρεώσεις του με τον ΘΟΚ, στο καλλιτεχνικό επιτελείο του οποίου βρισκόταν εκείνο το διάστημα, ο κ. Δημητρίου ανέλαβε την παραγωγή και τη σκηνοθεσία της ταινίας στην οποία "θα πρωταγωνιστούσε και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος", όπως τη διαφήμιζε. Έτσι και έγινε. Το σενάριο ανέλαβε ο Τζόναθαν Ράμπολτ, Βρετανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος που βρισκόταν στην Κύπρο εκείνο το διάστημα. Δημητρίου και Ράμπολτ πήραν συνεντεύξεις από τους πρωταγωνιστές της περιόδου -τον ίδιο τον Μακάριο, τον Γλαύκο Κληρίδη, τον Βάσο Λυσσαρίδη και άλλους-, ενώ βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στην έκθεση Bitter Lessons, How We Failed in Cyprus, του 1975.
Η πρώτη σκηνή
Βρισκόμαστε σε μια αίθουσα του ξενοδοχείου Χίλτον που έχει παραχωρηθεί για τα γυρίσματα της ταινίας "Δολοφονήστε τον Μακάριο". Είναι η πρώτη σκηνή της ταινίας και σε αυτήν γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι κάθονται οι "εγκέφαλοι" του σχεδίου "Αφροδίτη". Έτσι ονομάζεται η τρίτη σχεδιασμένη απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Πέστε στους Τούρκους να μην αντιδράσουν στο σχέδιο "Αφροδίτη".
- Αυτό μπορεί να γίνει, μα η Άγκυρα θα ζητήσει μεγάλα ανταλλάγματα. Ας πούμε 20% του νησιού σε καντόνια με αυτοδιοίκηση, προσωρινά. Και φυσικά η Κύπρος θα διατηρήσει -ονομαστικά τουλάχιστον- την ανεξαρτησία της. Στο τέλος, φυσικά γίνονται εκλογές. Η συντριπτική πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της διχοτομήσεως και όλοι είναι ευχαριστημένοι. Εκτός από τους Κυπρίους φυσικά. Αλλά αφού κατορθώσατε να εξουδετερώσετε κάθε αντιπολίτευση στην Ελλάδα, είμαι σίγουρος ότι δεν θα δυσκολευτείτε με μια χούφτα νησιώτες.
«Όλα αυτά τα προφητικά δεν μας τα είχαν πει στις συνεντεύξεις τους οι πολιτικοί μας, για να καταλάβετε πόσο άσχετοι ήταν. Όσο καλοί κι αν ήταν», σχολιάζει σήμερα ο Κώστας Δημητρίου μιλώντας για την ταινία «Δολοφονήστε τον Μακάριο», με πρωταγωνιστή έναν Έλληνα δημοσιογράφο, τον Θωμά Γιαννίδη [Λάκης Κομνηνός] ο οποίος πληροφορείται ότι στις 15 Ιουλίου 1974 θα γίνει επιχείρηση για τη δολοφονία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στην Κύπρο. Αφού επιχειρεί -ανεπιτυχώς- να δημοσιεύσει την πληροφορία στην εφημερίδα όπου εργάζεται, αποφασίζει να ταξιδέψει στην Κύπρο. Στο ταξίδι γνωρίζει τη Μαίρη, ο αδελφός της οποίας υπηρετεί στην προεδρική φρουρά του Μακαρίου [πόσο μιτσιά έν' η Κύπρος!], και τον φέρνουν σε επαφή μαζί του. Ο Μακάριος ενημερώνει τον δημοσιογράφο ότι πολλές απόπειρες είχαν γίνει στο παρελθόν εναντίον του και πως δεν εντυπωσιάζεται από την πληροφορία. Ωστόσο ο ίδιος ο δημοσιογράφος δέχεται επίθεση και τότε η προεδρική φρουρά αποφασίζει να ψάξει την παράνομη οργάνωση. Όλα τα άλλα είναι... Ιστορία.
Συνάντηση με τον Μακάριο
Πώς πείστηκε ο Μακάριος να πρωταγωνιστήσει σε μια τέτοια ταινία; «Ε, δέχτηκε. Του μίλησα όπως μιλώ σε σένα τώρα. Και ανακάλυψα πόσο απλός άνθρωπος ήταν. Εγώ άκουγα και τα καλά και τα κακά για τον Μακάριο. Όταν όμως τον γνώρισα, τον ερωτεύτηκα τον άνθρωπο. Ήταν τόσο ευπροσήγορος, μάλιστα του έλεγα ότι η ταινία θα βοηθήσει και στο εξωτερικό, ότι είναι μια καλή προπαγάνδα για το πρόβλημα της Κύπρου. 'Ναι', μου είπε, 'διότι πληρώνουμε τόσα λεφτά μέσω του PIO [σ.σ. Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών] για διαφημιστικά και βρίσκονται καταχωνιασμένα στα ράφια των πρεσβειών μας και κανένας ξένος δεν διάβασε όλο αυτό το υλικό για το οποίο πληρώνουμε χιλιάδες λίρες'. Δέχτηκε, λοιπόν, ο Μακάριος και πήγαμε στο γραφείο του στο Προεδρικό, πήρε τη συνέντευξη ο δημοσιογράφος, υποτίθεται, και επίσης μας έκανε αναπαράσταση της γνωστής του ομιλίας: 'Είμαι ο Μακάριος και δεν είμαι νεκρός...' Πήγαμε και στην προεδρική εξοχική κατοικία όπου αναπαράστησε την έξοδό του. Ξέρετε, όλες οι σκηνές που δείχνει και σήμερα ακόμη το ΡΙΚ από τις μέρες του πραξικοπήματος είναι στημένες από μένα για την ταινία. Δεν υπάρχουν αλλού βιντεογραφημένα όλα αυτά».
Εκτός από τη φυσική του παρουσία, ο Μακάριος έκανε κάτι ακόμη για την ταινία του Κώστα Δημητρίου, εξαιρετικά σημαντικό. Έδωσε εντολή σε κάθε αρμόδια κυβερνητική υπηρεσία για ό,τι χρειαζόταν για τα γυρίσματα της ταινίας. «Έτσι η Εθνική Φρουρά μού έδωσε ό,τι χρειαζόμουν: τα τανκς πρωτίστως. Πήρα άδεια να φέρω σφαίρες και ψεύτικα όπλα από το Λονδίνο που είχαν το ίδιο βάρος και το ίδιο μέγεθος με τα πραγματικά, αλλά με κλειστές κάννες. Κάναμε γυρίσματα στις Κεντρικές Φυλακές, έγιναν εκρήξεις, βάλαμε φωτιά σε ένα αυτοκίνητο με πυροτεχνουργό της Αστυνομίας. Όλα αυτά, χωρίς την άδεια του Προέδρου, πώς θα μπορούσα να τα κάνω;».
Εκείνη την περίοδο ήταν λες και ήμουν ο δεύτερος μετά τον Μακάριο. Ό,τι εζητούσα, εγίνετουν!
Σε μουσική του Μίκη
Στην ταινία χρησιμοποιείται μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. «Πήγα και τον βρήκα. Του είπα πως δεν θέλω να συνθέσει νέα μουσική γιατί ήδη η μουσική του ήταν εξαιρετική για την ταινία. Στο μεταξύ ήξερε ότι η ταινία είναι για τον Μακάριο, του είπα ότι ο ίδιος θα συμμετάσχει και ότι όλες οι διευκολύνσεις στην Κύπρο οφείλονται σ' εκείνον. Ο Θεοδωράκης μου είπε 'ό,τι θέλεις'. Εκείνη την περίοδο ήταν λες και ήμουν ο δεύτερος μετά τον Μακάριο. Ό,τι εζητούσα, εγίνετουν!».
Χρηματοδότηση από παντού
Ο Κώστας Δημητρίου σπούδασε θέατρο στην Αθήνα και στο Λονδίνο, όπου με υποτροφία σπούδασε και κινηματογράφο - τηλεόραση στο London Film School στο Κόβεντ Γκάρντεν. Στη βρετανική πρωτεύουσα γνώρισε τον Χαρίλαο Ιωαννίδη, που είχε κινηματογραφικές αίθουσες και προέβαλλε ταινίες για την ομογένεια. Του ζήτησε λεφτά για την πρώτη του ταινία, τα «Χασσαμπουλιά». «Σκέφτηκα ότι για να υπάρχει κάποιος στο Λονδίνο πρέπει να υπάρχει και στην Αυστραλία. Ήταν ο Γιαννούδης, που μάλιστα είχε τέσσερις κινηματογραφικές αίθουσες, είπαν μου. Έμαθα το τηλέφωνό του από το PIO γιατί αυτός ήταν και ήταν πρόεδρος της ομογένειας στην Αυστραλία, και ήρθα σε επαφή μαζί του. Το ίδιο έγινε με τον Ανδρικόπουλο στον Καναδά, αλλά εκείνος ήταν Ελλαδίτης. Από αυτούς τους τρεις πήρα τα μεγαλύτερα ποσά για την πρώτη μου ταινία: τρεισήμισι χιλιάδες δολάρια από τον Καναδά, τρεις χιλιάδες δολάρια από την Αυστραλία και δυόμισι χιλιάδες λίρες από το Λονδίνο. Μα, τότε τα 'Χασσαμπουλιά' έγιναν με 20 χιλιάδες λίρες. Και όταν έγινε η εισβολή, ο Φίνος στην Ελλάδα δεν μου πήρε λεφτά για την επεξεργασία του φιλμ».
Όλοι οι χρηματοδότες του Κώστα Δημητρίου στην πρώτη ταινία στήριξαν και την επόμενη, που ήταν η «Δολοφονήστε τον Μακάριο». Ο σκηνοθέτης ήταν ήδη ψηλά στην εκτίμησή τους γιατί κατάφερε παρά τα γεγονότα του '74 να ολοκληρώσει τα «Χασσαμπουλιά» και να παραδώσει την ταινία. Όχι μόνο δεν έχασαν τα λεφτά τους οι επενδυτές, αλλά η ταινία έκοψε τόσα πολλά εισιτήρια που κέρδισαν κιόλας.
Επιπλέον, σημαντικός χρηματοδότης ήταν ο Ανδρέας Σκαλιώτης, ο οποίος επίσης χορήγησε την πρώτη ταινία. «Αν δεν ήταν αυτός... Ο Σκαλιώτης είχε τα σινεμά Diana 3 και 4 και παράλληλα αγόραζε τα δικαιώματα ταινιών και έκανε τη διανομή στους υπόλοιπους κινηματογράφους της Κύπρου. Θυμάμαι ότι από τον Σκαλιώτη πήρα τρεις χιλιάδες λίρες και από τον Μαλακάσα, από το Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό, άλλες 1,500 λίρες. Πήρα και χίλιες λίρες από τον Νίκο Γέρο στην Πάφο. Έδωσαν και από τα χωριά λεφτά. Μα, υπήρχαν 400 κινηματογράφοι σε όλη την Κύπρο τότε. Για παράδειγμα, ο Παπανδρέου στο Παραλίμνι μου έδωσε 35 λίρες έναντι εξασφάλισης ταινίας. Με αυτό τον τρόπο μάζεψα ένα αρκετά αξιοσέβαστο ποσό όχι μόνο για να πληρώσω τα έξοδα της παραγωγής, αλλά παράλληλα και τους ηθοποιούς που ήρθαν από το εξωτερικό.
Εκ των υστέρων όλοι με ρωτούν γιατί δεν ζήτησα λεφτά και από τον Μακάριο. Μα, εγώ ήθελα να με βοηθήσει, όχι να μου δώσει λεφτά. Και ήταν λες και μου έδωσε χαρτί με βούλα που έγραφε 'να εξυπηρετηθεί ο Κώστας Δημητρίου'. Ήταν να του ζητήσω τζαι λεφτά επιπλέον;»
Η ατυχής συνεργασία
Στις βιντεοταινίες που κυκλοφορούν σήμερα με την ταινία αναγράφονται ως σκηνοθέτες ο Κώστας Δημητρίου και ο Παύλος Φιλίππου. Ποιος ήταν ο Παύλος Φιλίππου; Ήταν ένας Έλληνας διευθυντής φωτογραφίας με τον οποίο ο κ. Δημητρίου συνεργάστηκε στα «Χασσαμπουλιά». Και στο Δολοφονήστε τον Μακάριο» ο ίδιος πρότεινε στον κ. Δημητρίου να κάνουν την ταινία σε συμπαραγωγή, με τον ίδιο να αναλαμβάνει το μοντάζ και την επεξεργασία. Έτσι και έγινε. Στο στάδιο του μοντάζ ο κ. Δημητρίου δεν πήγε στην Αθήνα γιατί εργαζόταν στον ΘΟΚ, από τον οποίο είχε ήδη πάρει άδεια για τα γυρίσματα. «Έκανε το μοντάζ ο Φιλίππου και περίμενα να μου τη στείλει. Αλλά τι έκανε; Έβαλε στους τίτλους της ταινίας ότι είναι παραγωγή της PF Productions, της εταιρείας του, και η σκηνοθεσία του ιδίου! Πήγαμε με τους δικηγόρους, τα βρήκαμε εξώδικα και μετά από χρόνια πούλησε την ταινία στον Λόγο! Εμένα μου έστειλε δύο κόπιες και έκανα τις προβολές εδώ στα σινεμά. Μα, όλα αυτά που βλέπεις στην ταινία μόνος μου τα οργάνωσα, χωρίς κανέναν βοηθό. Από τις 6 το πρωί μέχρι τα χαράματα της επόμενης μέρας ήμουν στο πόδι, με 2-3 ώρες ύπνο. Τώρα που το σκέφτομαι, τρομάζω. Αλλά έτσι γινόταν».
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Στα γυρίσματα της ταινίας «Δολοφονήστε τον Μακάριο», του Κώστα Δημητρίου [διακρίνεται τέταρτος από αριστερά], μπροστά στο καμένο Προεδρικό Μέγαρο. «Ξέρετε, όλες οι σκηνές που δείχνει και σήμερα ακόμη το ΡΙΚ από τις μέρες του πραξικοπήματος είναι στημένες από μένα για την ταινία» | ΦΩΤΟ ©ΑΡΧΕΙΟ ΚΩΣΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων
Οι ιδιοκτήτες της ιστοσελίδας parathyro.politis.com.cy διατηρούν το δικαίωμα να αφαιρούν σχόλια αναγνωστών, δυσφημιστικού και/ή υβριστικού περιεχομένου, ή/και σχόλια που μπορούν να εκληφθεί ότι υποκινούν το μίσος/τον ρατσισμό ή που παραβιάζουν οποιαδήποτε άλλη νομοθεσία. Οι συντάκτες των σχολίων αυτών ευθύνονται προσωπικά για την δημοσίευση τους. Αν κάποιος αναγνώστης/συντάκτης σχολίου, το οποίο αφαιρείται, θεωρεί ότι έχει στοιχεία που αποδεικνύουν το αληθές του περιεχομένου του, μπορεί να τα αποστείλει στην διεύθυνση της ιστοσελίδας για να διερευνηθούν. Προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να κάνουν report / flag σχόλια που πιστεύουν ότι παραβιάζουν τους πιο πάνω κανόνες. Σχόλια που περιέχουν URL / links σε οποιαδήποτε σελίδα, δεν δημοσιεύονται αυτόματα.