Ο ιρανικός κινηματογράφος δεν έχει πάψει να μας εκπλήσσει. Μετά από μια σειρά εξαιρετικών, συχνά τολμηρών, ταινιών από σκηνοθέτες όπως οι Αμπάς Κιαροστάμι, Ασγκάρ Φαρχάντι, Τζαφάρ Πανάχι, Μόχσεν Μαχμαλμπάφ, Μοχάμαντ Ρασούλοφ, να τώρα που μας έρχεται ένας νέος, το ίδιο εμπνευσμένος, και τολμηρός, ο Βαχίντ Τζαλιλβάντ, με τη συγκλονιστική ταινία του, «Πέρα από το τείχος», που είδαμε σήμερα στο διαγωνιστικό πρόγραμμα της 79ης Μόστρας του κινηματογράφου, και που σίγουρα θα είναι στα ανάμεσα φαβορί για ένα από τα μεγάλα βραβεία του φεστιβάλ.

Η ταινία ξεκινά με τον τυφλό Αλί να αποπειράται να αυτοκτονήσει όταν τον διακόπτει η εμφάνιση του θυρωρού της πολυκατοικίας όπου ζει, για να τον ειδοποιήσει πως η αστυνομία ψάχνει μια γυναίκα που πιστεύεται πως έχει κρυφτεί σε κάποιο από τα διαμερίσματα της πολυκατοικίας. Σταδιακά, ο Αλί θα ανακαλύψει τη γυναίκα κρυμμένη στο διαμέρισμά του, η οποία, ενώ έψαχνε για τον τετράχρονο γιο της, είχε συλληφθεί από την αστυνομία στη διάρκεια της διαδήλωσης των εργατών του εργοστασίου που εργαζόταν, και η οποία εξαιτίας ενός ατυχήματος κατάφερε να δραπετεύσει και να βρει άσυλο στην πολυκατοικία.

Ο Τζαλιλβλάντ, που για την ταινία «Τετάρτη 9 Μαϊου» είχε κερδίσει το βραβείο καλύτερης ταινίας του τμήματος «Ορίζοντες» και το βραβείο της Διεθνούς Κριτικής (FIPRESCI) στο 72ο φεστιβάλ Βενετίας, συνδυάζει την πραγματικότητα με τη φαντασία, για να αφηγηθεί τον αγώνα του Αλί να βοηθήσει με κάθε μέσο τη νεαρή γυναίκα να ξεφύγει από τους διώκτες της, χρησιμοποιώντας την ιστορία του για να φτιάξει ένα σχόλιο πάνω στην κοινωνική καταπίεση και ένα καθεστώς που καταπατεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και εμποδίζει την ελευθερία. Όπως ανέφερε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, «διερωτήθηκα πώς μπορούμε να δώσουμε σε ένα κοινό, πληγωμένο από κακοτυχίες και σκληρότητα την ελπίδα να σταθεί όρθιο, να αναπνεύσει και να μπορέσει να ζήσει, όπως είπε και ένας διάσημος ιρανός ποιητής: χωρίς ελπίδα δεν θα μπορέσουμε να βρούμε τη δύναμη να σταθούμε όρθιοι...να βρούμε φρέσκο αέρα να αναπνεύσουμε...να βρούμε ζωή για να τη ζήσουμε».

Με μια κάμερα σε συνεχείς, απότομες κινήσεις κι ένα γρήγορο μοντάζ (στις σκηνές των συγκρούσεων έξω από την πολυκατοικία), με ωραία χρήση των ήχων (μαζί και τα διαρκή εκνευριστικά χτυπήματα στην πόρτα του διαμερίσματος του Αλί), και χρησιμοποιώντας τους χώρους στο διαμέρισμα του Αλί (που μοιάζει περισσότερο με κελί φυλακής), για να δημιουργήσει την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα που απαιτεί το θέμα του, ο Τζαλιλβλάντ κατάφερε να φτιάξει μια δυνατή, συγκλονιστική ταινία. Ατμόσφαιρα πρέπει να πω που κυριαρχεί και στις εξωτερικές σκηνές, στις συγκρούσεις των εργατών με την αστυνομία και την κλεισμένη στην κλούβα της αστυνομίας σε υστερική κρίση γυναίκα, να ζητά απελπισμένα βοήθεια για το παιδί της που έχει χαθεί μέσα στο κυνηγημένο από την αστυνομία πλήθος.

Την πραγματικότητα με τη φαντασία μπλέκει και ο Νεοζηλανδός σκηνοθέτης Άντριου Ντόμινικ («The Assassination of Jesse James» και. «Killing Them Softly») στην ταινία του «Blonde». Με παραγωγό τη Netflix και με ένα σενάριο που έγραψε ο ίδιος με βάση το ομότιτλο μπεστ-σέλερ της Τζόις Κάρολ Όουτς,ο Ντόμινικ θέλησε να μας δώσει τη δική του εκδοχή της ζωής της Μέριλιν Μονρόε.

Μια εκδοχή αρκετά τολμηρή, ιδιαίτερα στις σκηνές στα πρώτα στάδια της ζωής της διάσημης σταρ (από τη σεξουαλική κακοποίησή της από τον πρόεδρο της εταιρίας παραγωγής για να της δώσει τον πρώτο της ρόλο σε ταινία μέχρι τις σεξουαλικές της εμπειρίες ταυτόχρονα με δυο νεαρούς άντρες (γιους διάσημων ηθοποιών: του Τσάρλι Τσάπλιν Τζούνιορ και του Εντουαρντ Ρόμπινσον Τζούνιορ!), που παρουσιάζει μια Μονρόε, με εμμονή στον ανύπαρκτο (αποξενωμένο) πατέρα της (με μόνη παρουσία του τα φανταστικά γράμματα που στέλνει στην Νόρμα Τζιν), εμμονή που μεταφέρει και στους άντρες που παντρεύεται (ιδιαίτερα στον ΝτιΜάτζιο και τον Άρθουρ Μίλερ), αποκαλώντας τους «Ντάντι».

Η εικόνα της Νόρμα Τζιν/Μέριλιν που μας δίνει ο σκηνοθέτης βασικά δεν απέχει και πολύ από αυτή που γνωρίζουμε: η σχέση με την άρρωστη μητέρα της, οικογενειακή βία από τον Ντι Μάτζιο, στροφή προς πιο «σοβαρούς» ρόλους μετά το γάμο της με τον Μίλερ (Έντριαν Μπρόντι), καβγάδες με τον σκηνοθέτη Μπίλι Γουάιλντερ στα γυρίσματα της ταινίας «Μερικοί το προτιμούν καυτό», τότε που (σύμφωνα με την ταινία), και με την απώλεια δυο παιδιών πριν καν γεννηθούν, άρχισε να βασίζεται στα ναρκωτικά, κ.ά., παρουσιάζοντας την Μονρόε να μισεί τη ζωή της σταρ και να θέλει να ζήσει μια απλή, κανονική ζωή. Σκηνές βέβαια που ο Ντόμινικ ξέρει να στήνει με δεξιοτεχνία, διανθίζοντάς τις με αποσπάσματα από τις πραγματικές ταινίες της πιο σέξι σταρ του 20ου αιώνα, ορισμένα μάλιστα απ’ αυτά να τα συνδέει με αισθήματα και καταστάσεις απο τη βιογραφία που επέλεξε να κινηματογραφήσει. Στασυν της ταινίας η πολύ καλή ερμηνεία της κουβανέζικης καταγωγής ηθοποιού Άνα Ντε Άρμας (Όσκαρ β’ ρόλου για την ταινία «Στα μαχαίρια» - Knives Out).

Του Νίνο Φένεκ Μικελίδη/ΚΥΠΕ