«Ποιος είσαι, 

Ή καλλύττερα, τίνος είσαι, 

Πώς εβρέθηκες δαμαί, 

Γιατί μιλάς έτσι,

Ο Νικόλας ξεκινά μιαν πορείαν,

Που τες σκοπιές της παλιάς Λευκωσίας,

Περνώντας που ένα μοναστήρι,

Τη θάλασσα του Κάβο Γκρέκο,

Τζαι κάτι τάφους ξέβαθους,

Ανακαλύφκει μιαν Κύπρον άλλως πώς...

Την Κύπρον που την ημέραν κρούζει,

Τζιαι την νύχταν κόφκει όπως το ξιουράφιν».

Στη νουβέλα του Παύλου Παμπορίδη «Τζιαι πόψε», η πρώτη του έκδοση γραμμένη στην κυπριακή καθομιλουμένη του σήμερα, πρωταγωνιστεί η Κύπρος και η σύγχρονη ιστορία της, όπως την αντιλαμβάνεται ένας νεαρός στρατιώτης, προϊόν των βιωμάτων του πατέρα του, προϊόν και αυτός της δικής του σκοτεινής διαδρομής στο πρόσφατό μας παρελθόν. Ο στρατιώτης, ο διοικητής, η θητεία και οι ατέλειωτες σκοπιές στην πράσινη γραμμή, ο Αλί απέναντι και τα φαντάσματα του παρελθόντος που στοιχειώνουν το παρόν και καθορίζουν το μέλλον.







Ο Πάυλος Παμπορίδης γεννήθηκε το 1975 στην εντός των τειχών Λευκωσία. Η Κύπρος και ο κόσμος της, η Κύπρος και ο κόσμος είναι τα θέματα που απασχολούν τα κείμενά του όπως αναφέρεται στο βιογραφικό του στην έκδοση. Ξεκίνησε την ανάπτυξη της ιδέας για το βιβλίο πριν πέντε περίπου χρόνια πάνω στην οποία δούλευε περιστασιακά. Με την πανδημία και το lockdown που ακολούθησε, βρήκε την ευκαιρία να την υλοποιήσει σε ένα τελευταίο προσχέδιο οπότε και ένιωσε ότι έφτασε σε σημείο που μπορεί να προχωρήσει σε έκδοση. «Είναι βασισμένο σε προσωπικές εμπειρίες με πολλές αναφορές στη γενιά μου, που έζησε την εφηβεία της στην Κύπρο της δεκαετίας του '90 και σε ιστορίες που ακούγαμε μεγαλώνοντας, είτε σαν είδηση, είτε σαν κουτσομπολιό. Ο πατέρας μου είχε λάβει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ και από μικρός μου άρεσε να ακούω τις εξιστορήσεις του από εκείνη την εποχή».

Κυπριακό νουάρ

Διαβάζοντας το βιβλίο γίνεται ξεκάθαρο πως η ιστορία δεν θα ήταν η ίδια αν ήταν γραμμένη στα νέα ελληνικά. «H επιλογή μου να γράψω στα κυπριακά ήταν ένα πείραμα μέσα από το οποίο διαπίστωσα ότι νιώθω πιο άνετα να γράφω όπως μιλώ. Είναι μια κυπριακή ιστορία, νομίζω δεν θα ήταν η ίδια αν ήταν γραμμένη στα νέα ελληνικά. Πιστεύω η κυπριακή διάλεκτος δεν έχει κάτι να ζηλέψει από τα νέα ελληνικά. Πάντα θεωρούνταν χωριάτικη, φολκλόρ ή σατιρική οπότε σκέφτηκα, μπορείς να γράψεις κάτι σύγχρονο στην κυπριακή; Ένα νουάρ γκόθικ ή μια ιστορία φόνου στη διάλεκτο που μιλάς; και νομίζω ναι, μπορείς να γράψεις ό,τι θέλεις. Με αυτήν επικοινωνούμε στην καθημερινότητά μας, όταν γράφεις στα νέα ελληνικά αναπόφευκτα προσποιείσαι. Πλέον υπάρχουν τα πάντα στα κυπριακά, μουσική, τηλεοπτικές σειρές, κινηματογραφικές ταινίες, πόντκαστ, διαδικτυακές εκπομπές ακόμα και στο ραδιόφωνο ακούμε όλο και πιο πολύ την κυπριακή. Εξάλλου το παρατηρούμε και στην Ιστορία, όταν έγραφε ο Μαχαιράς ή ο Βουστρώνιος, έγραφαν στη διάλεκτο που μιλούσαν, δεν θεωρούσαν ότι έπρεπε να γράψουν στη γλώσσα που μιλούν στην Αθήνα ή την Κωνσταντινούπολη».

Ο Σωτήρης, η Ντίνα, ο Κωστής που τα κάζια

Όσοι μεγάλωσαν στην Κύπρο όταν τα «Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά» έπαιζαν στο ΡΙΚ θα αναγνωρίσουν πολλές από τις αναφορές στην ποπ κουλτούρα της εποχής. Λαθραναγνώστες στο περίπτερο Μιλτής και Ευγενής στη Λευκωσία, σκαπούλες στο Κάβο Γκρέκο με το Μicra, διαφήμιση της Candy με άσπρα γράμματα πάνω στο χώμα σε έναν λόφο αριστερά του παλιού δρόμου Λευκωσίας - Λεμεσού. Αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βιώνει ο ήρωας του βιβλίου, Νικόλας, τον απόηχο της Ιστορίας τη δεδομένη χρονική στιγμή όπως επίσης και τις αναφορές σε ιστορικά πρόσωπα.

«Οι κύριοι άξονες του βιβλίου, αυτοί του χαρακτήρα του Σωτήρη και της Ντίνας είναι βασισμένοι σε πραγματικές ιστορίες. Η μία είναι αυτή της Νίτσας Χατζηγεωργίου και η άλλη είναι η δολοφονία του Γιαννάκη Στεφανίδη τις οποίες συνδύασα με βιώματα από τον στρατό, προσωπικά βιώματα αλλά και φίλων μου. Η γενιά των πατέρων μας είχε ενεργό ρόλο στην πορεία της ιστορίας του νησιού, ενώ η δική μας γενιά παρέλαβε το αποτέλεσμα των όσων διαδραματίστηκαν. Είναι μια εικόνα-διαθήκη της δικής μου γενιάς που δεν πολέμησε κανέναν, απλώς μεγάλωσε με αυτό το μεταχειρισμένο πατριωτικό αφήγημα. Δεν είχαμε σχέση με Τουρκοκύπριους εκτός του ότι μας έβαλαν να σταθούμε λίγα μέτρα μακριά τους, χωρίς να είχαμε καν εμπειρία από πρώτο χέρι στο τι συμβαίνει. Ότι κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν κάποιες καταστάσεις, παρέλαβαν το κράτος και το έκαναν αυτό που είναι, με άλλους να μην έχουν την ίδια καλή τύχη. Στη γενιά του πατέρα μου η πλειονότητα των αγωνιστών ήταν απλά νεαροί μεγαλωμένοι στο χωριό τους που μπήκαν στον αγώνα με ένα αγνό ρομαντισμό που εν τέλει ήταν οι πρώτοι προδομένοι της υπόθεσης, δηλαδή με το τέλος του τούς πέταξαν και εκείνοι που είχαν μισό πτυχίο ή σκότωσαν κάποιον έγιναν οι νέοι κυρίαρχοι του τόπου, έφαγαν, τρώνε ακόμα και δεν έχει τελειωμό. Είναι παράξενο αν το σκεφτείς. Οι μικρότεροι είναι ακόμα πιο απομακρυσμένοι από αυτό. Ίσως, αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να είναι ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στη γενιά μου και τη νεότερη γενιά. Αν κάποιος εικοσάχρονος το διαβάσει ίσως τον βοηθήσει να αντιληφθεί πώς τα πράγματα κινήθηκαν από Α προς το Β, πως ό,τι έκαναν οι παππούδες του ακόμα αντικατοπτρίζεται στο τι ζουν αυτοί σήμερα».

• Η έκδοση «Τζιαι πόψε» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρμίδα και είναι διαθέσιμη από τον ιστότοπο armidabooks.com και το Σολώνειον Κέντρο Βιβλίου. Σύντομα θα είναι διαθέσιμο και σε άλλα βιβλιοπωλεία.