H Ευαγγελία Χαραλάμπους-Παυτίνου μιλά για το πρώτο της μυθιστόρημα, μια ερωτική ιστορία με αφετηρία το νησί της Ικαρίας, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος. 

Τι ενέπνευσε την ιδέα γι' αυτό το βιβλίο;

Ένα ταξίδι στην Ικαρία το 2012. Είχε κάτι ξεχωριστό, ήμουν και εγώ σε φάση που μπόρεσα να το βιώσω, πάντα λειτουργούν συνδυαστικά άνθρωπος και τόπος. Η ομορφιά. Δεν είναι τυχαία μία από τις πέντε «Blue Zones», περιοχές στον πλανήτη με τη μεγαλύτερη μακροζωία, που οφείλεται στην ξεγνοιασιά, στην καλή παρέα, τα πανηγύρια. Το αρχικό σπινθήρισμα ήρθε από το οτοστόπ, συνήθη πρακτική στην Ικαρία. Πώς θα ήταν αν μέσω του οτοστόπ μετά το πανηγύρι, συνδέονταν άνθρωποι ετερόκλητοι; Και έπειτα, η αντίθεση: η Ικαρία, το νησί της ανεμελιάς, και οι ήρωες να πρέπει να διαχειριστούν ένα βουνό από έγνοιες. Ξεκινάει ως μια καλοκαιρινή ιστορία, που όμως δεν τελειώνει τον Σεπτέμβριο. Μεταφέρεται στη συνέχεια στην Αθήνα, τη Γαλλία, την Κένυα.

Πώς διαπραγματεύεσαι τα συναισθήματα των χαρακτήρων της ιστορίας;

Προσπαθώ να φτιάξω χαρακτήρες πολυδιάστατους, γιατί ποτέ δεν είμαστε μόνο ένα πράγμα, ποτέ τα πράγματα δεν είναι απλά, γι' αυτό οι σχέσεις είναι δύσκολες. «Αυτό είναι το πρόβλημα με τις ιστορίες. Ο καθένας από τη μεριά του έχει δίκιο». Αυτοί οι χαρακτήρες έχουν μέσα τους φως, σκοτεινιές, ανασφάλειες. Ανάλογα με τον χαρακτήρα προκύπτει το πώς βιώνει την κάθε κατάσταση και πώς το βγάζει προς τα έξω. Ο εφτάχρονος Χάρης διαλύει όλη τη συλλογή lego όταν εγκαταλείπεται από τη μητέρα του, Ζακλίν. Ή πετάει μπογιές στους τοίχους και τα βάφει όλα μαύρα. Ο Ερμής δεν ξέρει πώς να μοιράζεται, μοιάζει απών και μιλάει μέσα από την τέχνη, τα γλυπτά του. Η Ζακλίν, ίσως για να αδειάσει μέσα της από τις τύψεις, υιοθετεί ένα παιδί. Η Φρόσω, η οικονόμος, μαγειρεύει γιατί νοιάζεται. Αγάπη που ζυμώνεται μαζί με τα σουτζουκάκια. Η Χρυσή, τελείως φοβικό άτομο, δυσκολεύεται να αφεθεί. «Μα πώς μπορείς να μην τη βλέπεις τη χαρά; Ρωτάει. Τη βλέπω, αλλά είναι στην άλλη άκρη. Δεν ξέρω πώς να περάσω το ποτάμι».

Τα συναισθήματα είναι καζάνι που πότε σιγοβράζει και δεν φαίνεται τίποτα απ' έξω, και πότε εκτοξεύεται και μένεις άφωνος με το τι κρυβόταν εκεί μέσα. Νομίζω πως όταν γίνει σωστά το «σκιτσάρισμα» των ηρώων, σε κατευθύνουν οι ίδιοι στο πώς θα κινηθούν.

Μίλησέ μας για το στοιχείο της απώλειας στην ιστορία του βιβλίου.

Τα περισσότερα πράγματα έγιναν σχεδόν μεταφυσικά. Δεν κάθισα εκ προθέσεως να πω: τώρα θα γράψω ένα βιβλίο για την απώλεια. Αν το έκανα, θα έβγαινε στημένο, δεν θα λειτουργούσε. Όταν το έγραφα βίωσα μια απώλεια, ξεκίνησα να γράφω μια καλοκαιρινή ιστορία και τα πράγματα που στοίβαζα μέσα μου κάπως βρήκαν τον δρόμο. Οι βασικοί ήρωες χάνουν κάτι και αυτό τους καθορίζει, ποτέ δεν είναι οι ίδιοι, δεν συνέρχονται. Μού θυμίζει τον γνωστό στίχο: «η απώλεια θα μπορούσε να 'ναι η κούνια μας». Είναι ένα μοτίβο, επανέρχεται: «Μαζί, Χρυσή και Χάρης ξαναγράφουν την ιστορία τους. Ο καθένας τους συμπληρώνει κάποιο κενό. Είναι όμως και κάποια κενά που δεν επιδέχονται συμπλήρωση. Κενά της μνήμης, τρύπες της παιδικής ηλικίας». Εν τέλει, ο έρωτας καλείται να γιατρέψει τους ήρωες, να ρίξει μια «κουβερτούλα» για να σκεπάσει το τραύμα, που δεν φαίνεται, καμουφλάρεται αλλά είναι πάντα εκεί. Ίσως η μεγαλύτερη απώλεια είναι η απώλεια της αθωότητας.

Τι έρχεται πρώτο; Η πλοκή ή οι χαρακτήρες, και γιατί;

Τις πιο πολλές φορές οι χαρακτήρες, οι ιδιαιτερότητές τους με ιντριγκάρουν και προσπαθώ να φτιάξω το σκηνικό. Δεν υπάρχει συνταγή. Για παράδειγμα, έχω ως επόμενη ιδέα έναν άνθρωπο ντροπαλότατο, που τελικά εθίζεται στα social media, ζει μιαν άλλη ζωή. Αυτός είναι το υλικό μου, πάνω σ' αυτόν χτίζω τη σχέση του με τη γειτόνισσά του, το πώς θα κινηθεί. Αλλά η πλοκή είναι μέγα θέμα. Το αριστοτελικό σχήμα πλοκή-δέση-λύση, αυτό είναι η καρδιά της ιστορίας. Το πώς μπλέκεις τους ήρωές σου, πώς εξελίσσονται, και πώς λύνεται (ή δεν λύνεται καμιά φορά) το κουβάρι. Η σχέση πλοκής και χαρακτήρων είναι αλληλένδετη από την πρώτη στιγμή της σύλληψης και θυμίζει τη σχέση μορφής -περιεχομένου ή ακόμα σώματος- ψυχής. Το μέσα τροφοδοτεί το έξω και αντίστροφα.

Λειτουργεί θεραπευτικά το να διαμορφώνεις έναν χαρακτήρα με βάση κάποιο γνωστό σου πρόσωπο;

Λειτουργεί θεραπευτικά το να γράφεις. Γι' αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι, λίγο-πολύ, επίσημα-ανεπίσημα, γράφουμε. Το να πλάθεις έναν χαρακτήρα και να φτιάχνεις μια ιστορία δρα θεραπευτικά, το κλειδί είναι η δημιουργικότητα. Φτιάχνεις έναν καινούργιο κόσμο με τον ενθουσιασμό μικρού παιδιού που παίρνει τα φύλλα στο πάρκο, τα μαγειρεύει, φτιάχνει ένα σπίτι, μια πίτσα και στη σερβίρει. Τώρα, το υλικό είναι γνωστά σου πρόσωπα, αλλά αλλάζεις τις συνθήκες. Πατάς πιο στέρεα γράφοντας για πράγματα που ξέρεις.

Πότε αποφάσισες να στραφείς στη συγγραφή;

Εκεί, γύρω στα τριάντα πιο επίσημα και σε σταθερή βάση. Όταν αρχίζεις να επεξεργάζεσαι τα πράγματα και παίρνεις τόση ικανοποίηση μέσα από το μοίρασμα, που θες να συνεχίσεις.

Γράφεις για τους άλλους ή για σένα;

Αν με ρωτούσαν: αν πίστευες ότι θα έγραφες κάτι που δεν θα διάβαζε κανείς, θα συνέχιζες να γράφεις; Η απάντηση είναι ναι, αλλά θα ήταν βασανιστικά μοναχικό! Το μοίρασμα είναι όλη η ιστορία, και το ακόμα πιο μαγικό με το βιβλίο: δεν έχεις ιδέα σε ποιο βαθμό θα επηρεάσει έναν άνθρωπο. Νομίζω πως στην αρχή γράφεις για σένα. Μετά, όταν αρχίζεις να έχεις feedback, ανταπόκριση, εθίζεσαι στο μοίρασμα. Είναι σαν την πρώτη σχέση, τον πρώτο έρωτα. Μετά μαθαίνεις να δίνεσαι, δεν θες να ξαναγυρίσεις στη μοναξιά σου.

Θεωρείς ότι ο συγγραφέας έχει ευθύνη απέναντι στον αναγνώστη;

Μεταξύ άλλων! Ευθύνη με την έννοια ότι από την αρχή ενός βιβλίου δίνεται ένα είδος υπόσχεσης: ότι θα του πει μια ιστορία φρέσκια, που να αξίζει τον κόπο, που έχει χαρακτήρες αληθινούς, που θα τον κρατήσει από το εξώφυλλο μέχρι το οπισθόφυλλο με αδιάπτωτο ενδιαφέρον. Ευθύνη να έχει κάνει έρευνα για την παραμικρή λεπτομέρεια, από την ταβέρνα  στο χωριό, μέχρι το όνομα του αεροδρομίου, τα πάντα. Ευθύνη απέναντι και στους ήρωές του, να είναι συνεπής από την αρχή μέχρι το τέλος. Πρέπει να σέβεται τον αναγνώστη, αλλιώς ο αναγνώστης μπορεί ανά πάσα στιγμή να πει: αυτό με πέταξε έξω. Και αν τον χάσεις, δεν τον ξανακερδίζεις.

Ποιους συγγραφείς ξεχωρίζεις;

Τον Ντοστογιέφσκι, τον Κούντερα, τον Μάρκες… Η λίστα είναι μεγάλη, θα αδικήσω πολλούς. Ο κάθε σπουδαίος συγγραφέας έχει τον τρόπο να μιλήσει απλά και με δύναμη, να φτιάξει μια ατμόσφαιρα, να σε βάλει στον κόσμο του, να ξεχάσεις για λίγο τον δικό σου αλλά και την ίδια στιγμή να κάνεις τις αναλογίες και την ταύτιση. Καταλήγω στη φράση του Φραντς Κάφκα: «Τα βιβλία θα πρέπει να είναι το τσεκούρι που σπάζει την παγωμένη θάλασσα μέσα μας».

*Την Τετάρτη 29 Ιουνίου 2022 στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Στροβόλου στις 7.30μ.μ. θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση του βιβλίου από τον Όμιλο Φίλων Δημοτικής Βιβλιοθήκης Στροβόλου.



ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Ευαγγελία Χαραλάμπους-Παυτίνου γεννήθηκε το 1980 στην Πάφο (Κύπρος). Σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (EKΠΑ) και θέατρο στο «Νέο Ελληνικό Θέατρο». Κατέχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό δίπλωμα στην ηθική φιλοσοφία (ΕΚΠΑ). Έχει κάνει μαθήματα δημιουργικής γραφής σε Ελλάδα και Κύπρο. Διηγήματα και παραμύθια της έχουν διακριθεί σε διάφορους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς σε Ελλάδα και Κύπρο. Διηγήματα, παραμύθια και άρθρα της υπάρχουν στο Ηθική, C.S.I., lemilou.blogspot.com, σε ελληνικά λογοτεχνικά περιοδικά όπως: 121 words, periou.gr, fractalart.gr, diastixo.gr, koukidaki.gr, hartismag.gr, monoklread.gr και στο κυπριακό λογοτεχνικό περιοδικό Άνευ. Το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο Κατακαλόκαιρο κυκλοφόρησε (Οκτώβριος 2021) από τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος σε Κύπρο και Ελλάδα. Εργάζεται ως γλωσσική επιμελήτρια στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου