Το φετινό Σαρδάμ γιορτάζει 10 χρόνια φεστιβαλικής παρουσίας και λογοτεχνικής περφόρμανς. Σε αυτή τη συναρπαστική επετειακή εκδοχή επιστρέφουν στη σκηνή του φεστιβάλ σημαντικοί συμμετέχοντες προηγούμενων διοργανώσεων (Katalin Ladik - Yoko Ono Prize 2016, Tomomi Adachi - Prix Ars Electronica 2019 κ.ά.), αλλά και νέοι συμμετέχοντες, ενώ για πρώτη φορά η ομαδική βραδιά του φεστιβάλ μεταφέρεται στο Θέατρο Ριάλτο στη Λεμεσό το Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου. Συγγραφείς-περφόρμερ και άλλοι καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό μοιράζονται πρωτότυπους τρόπους συγγραφής, ανάγνωσης και, γενικότερα, επιτέλεσης της λογοτεχνίας, μέσα από δρώμενα, εργαστήρια και παράλληλες εκδηλώσεις. Κοινό τους χαρακτηριστικό ο συνδυασμός της λογοτεχνίας και του λόγου με σύγχρονα και κλασικά μέσα έκφρασης, όπως θέατρο, τεχνολογία, ήχο / μουσική, spoken word, εικαστικές τέχνες, ηχητική ποίηση (sound poetry), βιντεοποίηση κ.ο.κ.

Ανάμεσά τους και η Hannah Silva, Βρετανίδα συγγραφέας και ερμηνεύτρια, γνωστή για τις καινοτόμες εξερευνήσεις της στη φόρμα, τη φωνή και τη γλώσσα. Η Hannah θα παρουσιάσει ένα έργο με τον Tomomi Adachi και θα δώσει ένα εργαστήριο ποίησης με τη χρήση loop station την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου στις 6-9 μ.μ.

Πώς ξεκίνησε το ταξίδι σου στην ποίηση και την περφόρμανς;

Ξεκίνησε από τη μουσική κατά κάποιον τρόπο. Είχα πάει σε ένα μουσικό κολέγιο στο Άμστερνταμ για να σπουδάσω φλογέρα αλλά τα παράτησα μετά από έναν χρόνο. Συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν αυτό που ήθελα να κάνω. Ήθελα να ασχοληθώ με τη γραφή και το θέατρο. Όταν άφησα τις σπουδές σταμάτησα να παίζω μουσική, αλλά συνέχισα να εξερευνώ την επιτέλεση του λόγου χρησιμοποιώντας τεχνικές άρθρωσης που είχα μάθει στη μουσική. Χρησιμοποιούσα τεχνικές αναπαραγωγής μουσικής και τις ερμήνευα φωνητικά. Στη συνέχεια ερεύνησα άλλους ηχητικούς ποιητές, άλλους τρόπους σύνθεσης ήχου και μερών της γλώσσας βλέποντάς το ως ποίηση, μια διασταύρωση μουσικής και ποίησης.

Διάβαζες ποίηση στην εφηβεία σου;

Όντως διάβαζα ποίηση όταν ήμουν έφηβη και έγραφα ποίηση επίσης, πολύ κακή ποίηση βέβαια!

Τι είναι καλή και κακή ποίηση;

Αυτή είναι μια καλή ερώτηση..! Νομίζω δεν μπορεί να την απαντήσει κανείς. Είναι τόσο υποκειμενική. Όταν ξεκίνησα να παίζω περισσότερο με λέξεις και διαφορετικές τεχνικές γραφής, να αποσυναρμολογώ και να ενώνω μέρη της γλώσσας, τότε ήταν που βρήκα τον τρόπο που ήθελα να συνθέσω ποίηση. Πάντα με ενδιέφεραν όλες οι μορφές γραφής και ιδιαίτερα οι παιχνιδιάρικες εξερευνήσεις του ήχου και της γλώσσας. Να ανακαλύπτω τους ήχους μέσα στις λέξεις ή τη μελωδία μέσα στην πρόταση. Πάντα με ενδιέφεραν αυτές οι ηχητικές και ρυθμικές ιδιότητες της γλώσσας και πώς μπορώ να γράφω και να συνθέτω με την πρώτη ύλη της γλώσσας.

Πόσο σημαντική είναι η προσβασιμότητα στο νόημα;

Το νόημα φυσικά υπάρχει, κάποιες στιγμές φεύγει και επανέρχεται, αλλά μου αρέσει πολύ να αφαιρώ το νόημα, να παίζω με ήχους και να το επαναφέρω συχνά μεταμορφωμένο αποκτώντας ίσως μεγαλύτερη ουσία. Θα έλεγα είναι πιο σημαντικό τα συναισθήματα να είναι προσβάσιμα παρά το νόημα. Με αυτόν τον τρόπο συνδέεται πιο σωματικά το κοινό. Ίσως νιώσει κάτι στο στομάχι του και συχνά αυτό είναι αρκετό. Ειδικά όταν ερμηνεύω σε διεθνές κοινό γνωρίζω ότι μέρος του ακροατηρίου δεν καταλαβαίνει αγγλικά στο επίπεδο που χρειάζεται για να κατανοήσει την ποίηση, γι' αυτό προσπαθώ να παρουσιάζω έργα όπου αυτό δεν έχει σημασία και όπου το νόημα πηγάζει από την πρόθεση και το συναίσθημα.

Η ηχητική ποίηση είναι ένα αρκετά ιδιαίτερο είδος ποίησης. Πόσο μεγάλη απήχηση μπορεί να έχει στο ευρύ κοινό;

Εδώ στο ΗΒ υπάρχει μια μεγάλη διασταύρωση μεταξύ ορισμένων μορφών προφορικού λόγου και ποίησης, ραπ μουσικής, γκράιντ και χιπ χοπ. Υπάρχουν ποιητές που μπορούν να κινούνται ανάμεσα σε αυτά τα είδη και γίνονται πολύ δημοφιλείς και πολύ προσιτοί. Αλλά το είδος της δουλειάς που κάνω δεν θα είναι ποτέ το mainstream. Μερικοί ποιητές όπως η Laurie Anderson, για παράδειγμα, πειραματίζονται πολύ με τον ήχο και τη γλώσσα και έχουν τεράστιο κοινό. Η Laurie είναι μια απίστευτη ερμηνεύτρια και προσφέρει ένα θέαμα και πιστεύω ότι είναι συναρπαστικός ο τρόπος με τον οποίο συνδέεται με τους ανθρώπους… Και βρίσκεται στο κατώφλι της μουσικής και της τεχνολογίας, κάτι που μπορεί να προσεγγίσει μεγαλύτερο κοινό από τον καθαρά προφορικό λόγο.

Γράφεις θεατρικά έργα για το ραδιόφωνο. Ποιες είναι οι προκλήσεις σε αυτό;

Γράφω πολλά έργα για το BBC Radio 4 και 3. Όλη η ιστορία πρέπει να ειπωθεί μέσω του ήχου, μέσα από τους διαλόγους και το υπόρρητο νόημα. Έχεις ευκαιρία να δημιουργήσεις εικόνες στη φαντασία των ακροατών, έτσι πρέπει να δώσεις αρκετά μέσα από το κείμενο για να επιτρέψεις στους ακροατές να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους. Και αυτό είναι που μου αρέσει. Στο ραδιόφωνο μπορείς να μπεις μέσα στο υποσυνείδητο και τη φαντασία του κοινού που είναι πολύ συναρπαστικό. Στο θέατρο μοιράζεσαι έναν φυσικό χώρο, είναι ένας πιο άμεσος και έντονος τρόπος επικοινωνίας. Ενώ στο ραδιόφωνο κάποιοι συνδέονται μαζί σου, άλλοι όχι τόσο πολύ αφού ακούνε σε διαφορετικά περιβάλλοντα και με εναλλασσόμενο επίπεδο προσοχής. Αλλά είναι ένας συναρπαστικός τρόπος να προσεγγίσεις το κοινό. Είναι μια ασώματη εμπειρία. Ίσως μπορεί να ακούσει κανείς το σώμα μέσω της φωνής. Θέλω πάντα να σπρώχνω τα όρια της φόρμας, αν το BBC δεν το θέλει, τότε θα σταματήσω να γράφω θεατρικά έργα για το ραδιόφωνο, για μένα πρέπει να υπάρχει η ελευθερία του πειραματισμού, της μάθησης και της ανακάλυψης μέσα από τη δουλειά.

Η γραφή για σένα είναι μια εσωτερική ανάγκη;

Μου αρέσει πολύ η περφόρμανς, είναι μια διαφορετική πλευρά αυτού που είμαι, νιώθω ότι συνδέομαι πραγματικά με το κοινό, συχνά αισθάνομαι μαγικά και είναι όμορφο να έχω αυτήν την επιλογή. Αλλά ναι, όσον αφορά τη γραφή, νιώθω ότι πρέπει να γράφω, γραφή οποιασδήποτε μορφής. Απολαμβάνω την έντονη συγκέντρωση και πώς μπορείς να εξαφανιστείς σε έναν άλλο κόσμο όταν γράφεις… όταν πάει καλά φυσικά! Επίσης κάποιες δραστηριότητες με βοηθούν, όπως το κολύμπι, διαπιστώνω ότι αυτή είναι η ώρα του διαλογισμού μου και επίσης το περπάτημα έξω θέτει σε κίνηση τον εγκέφαλό μου. Πιστεύω ότι είναι τόσο σημαντικά όσο το γράψιμο και φυσικά το παιχνίδι με το παιδί μου.

Ετοιμάζεις κάποιο νέο πρότζεκτ;

Δουλεύω πάνω σε ένα βιβλίο τώρα που ξεκίνησε ως ραδιοφωνικό θεατρικό έργο. To «An Artificially Intelligent Guide to Love». Είναι γραμμένο από κοινού με έναν αλγόριθμο και το παιδί μου. Έχει να κάνει με την εμπειρία μου ως queer μονογονιού, την αγάπη σε όλες τις μορφές της, τη φιλία, τη ρομαντική, τη γονική. Αλληλεπιδρώ με αυτόν τον αλγόριθμο που με διακόπτει, μου κάνει ερωτήσεις και δίνει αναπάντεχες απαντήσεις. Γίνεται αυτός ο διάλογος με τον αλγόριθμο.

Τι θα παρουσιάσεις στο φεστιβάλ;

Θα κάνω μια περφόρμανς με τον Tomomi Adachi. Θα παρουσιάσουμε ένα παλαιότερο έργο που εξερευνά μια ιδέα του Antonin Artaud, του θρυλικού Γάλλου συγγραφέα. Την ιδέα ενός σώματος χωρίς όργανα. Συζητούσαμε αυτήν την ιδέα με τον Tomomi, το πώς νιώθουμε για το σώμα μας, πώς μερικές φορές νιώθουμε μέρη του σώματος μετατοπισμένα και αποσπασμένα, όπως το στόμα στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή το πόδι στην άλλη πλευρά του δωματίου. Έτσι παίζουμε με κείμενο και ήχο που εξερευνά αυτήν την ιδέα και επίσης συνυφαίνεται με ηχογραφήσεις του παιδιού μου όταν ήταν δύο ετών, τις πρώτες του εντυπώσεις του σώματός του το οποίο ανακαλύπτει: «Αυτό είναι ένα πόδι, αυτό είναι ένα πόδι». Γενικά απολαμβάνω τη σωματικότητα στη σκηνή, και όχι απαραίτητα τη δική μου. Ο Tomomi έχει έναν απίστευτο τρόπο πάνω στη σκηνή, μια παραστατικότητα και έναν τρόπο να χρησιμοποιεί τα χέρια, το πρόσωπο και τις παλάμες του που το κάνει μέρος της ποίησης, είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο γράφει και συνθέτει και αυτό είναι που απολαμβάνω και βλέπω τη σωματικότητα ενός ερμηνευτή ως μέρος της διαδικασίας γραφής του. Κατά κάποιον τρόπο γράφει ποίηση στη σκηνή.

Μίλησέ μας λίγο για το εργαστήριο που θα δώσεις.

Το εργαστήρι είναι ανοιχτό για όσους θέλουν να πειραματιστούν με αυτή τη μορφή λογοτεχνίας. Με το loop station δουλεύω πολύ με την επανάληψη και τα επίπεδα. Το πώς είναι παρόμοιο με αυτό που κολλάμε σε μια σκέψη και γυρίζει γύρω-γύρω. Σκέφτομαι το παιδί μου να επαναλαμβάνει λέξεις και το πώς η επανάληψη δημιουργεί αυτά τα επίπεδα. Λειτουργεί με έναν μη γραμμικό τρόπο. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν με το loop station και οτιδήποτε θέλουν να εκφράσουν μέσω της ποίησης.

INFO

*«Looping Language - Εργαστήρι ποίησης με τη χρήση loop station», Παρασκευή 23 Ιουνίου 2022, 6 μ.μ.-9 μ.μ., γλώσσα επικοινωνίας: αγγλικά. Είσοδος ελεύθερη. Πολυχώρος Συνεργείο / Ελευθερίας 91, Λεμεσός. Περιορισμένος αριθμός θέσεων / Δηλώσεις συμμετοχής - πληροφορίες: 99558358.

**Σαρδάμ: Η λογοτεχνία αλλιώς | 23, 24, 25 Σεπτεμβρίου 2022 στη Λεμεσό και 22 Οκτωβρίου 2022 στην Αθήνα. Θέατρο Ριάλτο / Ανδρέα Δρουσιώτη 19, Πλατεία Ηρώων / 8 μ.μ. Είσοδος - 8 ευρώ / Κρατήσεις: 77777745 & E-ticket: www.rialto.com.cy. Πληροφορίες sardamcy.wordpress.com.