Ένα «Ημερολόγιο πραγμάτων με μικρή καρδιά»
Η Σάλαμις Αϊσεγκιούλ Σιεντούγκ μας μίλησε για το πρότζεκτ που παρουσίασε στο πλαίσιο της δράσης Delivering Views του Phaneromenis70.
Η ακαδημαϊκός και συγγραφέας Σάλαμις Αϊσεγκιούλ Σιεντούγκ δημιούργησε το «Ημερολόγιο πραγμάτων με μικρή καρδιά» ( The Journal of Small Hearted Things ) ένα πρότζεκτ που αποτελείται από μία σύνθεση χειρογράφων, γραμμάτων, καρτ ποστάλ και ημερολογίων της Φλόρενς Πασσέρι, και αφορούν στην επίσκεψη της στην Κύπρο το 1886. Το πρότζεκτ έγινε στο πλαίσιο της δράσης Delivering Views του Phaneromenis70.
« Πάντα πίστευα στην δύναμη του μυθιστορήματος, τον τρόπο που πλάθει, αλλάζει και μεταφέρει την πραγματικότητα. Όταν ανακάλυψα το μέτα-μυθιστόρημα, που σπρώχνει τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία, προκαλώντας, αμφισβητώντας και ξεπερνώντας τα νοήματα τους, αποφάσισα να ακολουθήσω μία ακαδημαϊκή καριέρα πάνω σε αυτό για να κατανοήσω τη φύση του. Μετά το μετα-μυθιστόρημα έγινε μία σταθερά στη γραφή μου. »
Το The Journal of Small Hearted Things προσφέρει οπτικές για την Κύπρο με μία μυθιστορηματική χροιά, γραμμένο από τη ματιά μιας Βικτωριανής ταξιδεύτριας της Φλόρενς Πασσέρι στην Κύπρο του 19ου αιώνα . Το 1934, η Φλόρενς γράφει ένα μακρύ γράμμα για την επίσκεψη της στην Κύπρο το 1886 προς την ανιψιά του συζύγου της. Η νουβέλα είναι αυτό το μεγάλο γράμμα. Η ηλικιωμένη Φλόρενς ταυτίζεται με τη νεαρή, μέσα από αυτά τα ημερολόγια. Η ηλικιωμένη Φλόρενς ταυτίζει αναμνήσεις με αυτές της νεαρής Φλόρενς. Η νουβέλα αντικατοπτρίζει όχι μόνο την κοινωνική και την πολιτική ιστορία του νησιού, αλλά και τη φυσική ιστορία του.
Στη νουβέλα, συναντάμε την ηλικιωμένη Φλόρενς, που θυμάται το 1886, αλλά στο «The Journal of Small Hearted Things », υπάρχει η νεαρή Φλόρενς: γεμάτη θέρμη, πληθωρικότητα και συναισθηματισμό. Υπάρχει επίσης και ο ενθουσιασμός της Βικτωριανής γυναίκας ταξιδιώτισσας στο να καταγράψει τη ζωή. Η Φλόρενς Πασσέρι έχει γράψει 17 διαφορετικά ημερολόγια κατά τη διάρκεια της επίσκεψής της στην Κύπρο. Η καταγραφή της ζωής και τα ημερολόγια έχουν ξεχωριστή σημασία για τις Βικτωριανές γυναίκες, και μέσα από αυτό το έργο δεν μπαίνουμε μόνο μέσα στην προσωπική σφαίρα της Φλόρενς, αλλά μοιραζόμαστε τα άμεσα συναισθήματά της απέναντι στον τόπο αυτό, με μία άμεση ματιά.
Συναντήσαμε τη Σάλαμις στο σπίτι της στις παρυφές του Πενταδακτύλου στο χωριό Topçuköy/Αγ.Ανδρόνικος.
«Μεγάλωσα στην Αμμόχωστο, ακριβώς δίπλα από τα Βαρώσια και πάντα φανταζόμουν ότι υπήρχε ένα παιδί που ζούσε ακόμα εκεί. Είχε μείνει πίσω όταν όλοι έφυγαν, ένα παιδί που μεγάλωνε στην πόλη-φάντασμα. Ίσως κρύφτηκε σε ένα ντουλάπι και δεν βρέθηκε ποτέ. Ήταν ορφανό, οπότε κανείς δεν ήρθε γι' αυτό, κανείς δεν το έψαξε. Ανακάλυψε ένα νέο δικό του κόσμο, έγινε φίλος με τα πουλιά και τα ζώα….. Συνέχισα να γράφω αυτή την ιστορία ξανά και ξανά κατά τη διάρκεια των χρόνων από το λύκειο. Δεν τη δημοσίευσα πουθενά, αλλά επιστρἐφω συνεχώς σε αυτήν.. Η πρώτη φορά που πήγα στο Βαρώσι ήταν σε μια εκδήλωση του Famagusta Museum Project. Εκείνη ήταν η πρώτη φορά που συνειδητοποίησα ότι δεν θα μπορούσα να συνεχίσω να γράφω το έργο αν είχα επισκεφτεί την πόλη νωρίτερα.Ήταν αναγκαία αυτή η συναισθηματική απόσταση. Για μένα αυτός ο χαρακτήρας ήταν πολύ αληθινός. Ακόμα επεξεργάζομαι και επανεξετάζω το έργο. »
Τότε ήταν που κατάλαβες ότι σε ενδιαφέρει το μετα-μυθιστόρημα;
Ναι, για μένα το όριο μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας δεν είναι τόσο ξεκάθαρο. Μου αρέσει να φαντάζομαι χαρακτήρες που τους αρέσει να ταξιδεύουν στα όρια της πραγματικότητας και της φαντασίας. Στη Φλώρενς αρέσει η αφήγηση ιστοριών. Και ο χαρακτήρας με τον οποίο ταξιδεύει στο νησί ταξιδεύει και πάλι στα όρια της φαντασίας και της πραγματικότητας. Η Φλώρενς δεν είναι τρελή, αλλά πιστεύει ότι μπορεί να μιλάει με μυρμήγκια, με πουλιά έχει αυτού του είδους την τρέλα, αυτό το είδος της φαντασίας.
Πώς προέκυψε η ιδέα για αυτό το μυθιστόρημα;
Επιστρέφοντας στην Κύπρο δεν είχα ξεκάθαρη ιδέα για το τί σημαίνει «σπίτι», το ανήκειν και το ζήτημα της σύνδεσης. Είχα πάει σε μια έκθεση με θέμα ταξιδιώτες καλλιτέχνες στην Κύπρο όπου ανακάλυψα την έκδοση της Ρίτας Σεβέρη Travelling Artists in Cyprus 1700-1960. Μαθαίνοντας για το πώς άλλοι ταξιδιώτες έβλεπαν την Κύπρο, κάτι με ενέπνευσε και σκέφτηκα ότι ίσως μπορώ να επαναπροσδιορίσω τις ιδέες μου για το τι σημαίνει για μένα «σπίτι». Θα μπορούσα να φανταστώ τον τόπο μου χωρίς τις προσκολλήσεις μου. Θα μπορούσα να φανταστώ το τόπο μου χωρίς τις συναισθηματικές μου αποσκευές. Θα μπορούσα να δω την Κύπρο με τα μάτια ενός ξένου, σαν επισκέπτρια στο σπίτι μου. Αυτή ήταν η αρχική ιδέα.
Στο μυαλό μου ζούσα στη βικτωριανή εποχή αλλά δεν είναι κάτι καινούργιο. Για πολύ καιρό πριν ξεκινήσω να γράφω ήξερα ότι ήθελα να γράψω ένα μυθιστόρημα που να διαδραματίζεται στη βικτωριανή εποχή, γιατί τη βρίσκω συναρπαστική. Ίσως λόγω της άφιξης των τρένων, τότε οι γυναίκες άρχισαν να ταξιδεύουν και να εξερευνούν. Θυμηθείτε όταν ήσασταν για πρώτη φορά μόνοι σας με το διαδίκτυο, απλά χάνατε την αίσθηση του χρόνου. Φαντάζομαι ότι έτσι ένιωθαν όταν ταξίδευαν με το τρένο, έχαναν την αίσθηση του χρόνου, με την εναλλαγή του τοπίου εν κινήσει. Και μου αρέσει η ιδέα ότι οι άνθρωποι μπορούν να βιώσουν αυτή την αλλαγή μέσα στη ζωή τους, ειδικά οι γυναίκες. Αυτή ήταν η πρώτη μου προτροπή. Επίσης η φυσική ιστορία είναι ένα θέμα που ήθελα να εξερευνήσω συγγραφικά. Είχα κάνει ένα διάλειμμα μετά το μεταπτυχιακό μου που ήταν στη φιλοσοφία της τέχνης και της λογοτεχνίας. Ήξερα ότι δεν επρόκειτο να συνεχίσω να σπουδάζω φιλοσοφία γιατί η φιλοσοφία ήταν για μένα ένα εργαλείο για να με κάνει καλύτερη συγγραφέα. Ήθελα να καταλάβω, τί μας κάνει να συναισθανόμαστε. Γιατί κλαίμε για ένα φανταστικό χαρακτήρα, παρόλο που ξέρουμε ότι είναι φανταστικός;.
Πήγαμε λοιπόν με τον σύντροφό μου στην Ουαλία και ζήσαμε σε ένα εξοχικό σε ένα εθνικό πάρκο. Δούλευα σε ένα βιβλιοπωλείο. Ήταν σαν μια ονειρεμένη ζωή για μένα. Και μετά συνειδητοποίησα ότι με ενδιαφέρει περισσότερο η φύση και τα μικρά της πλάσματα.Έτσι αρχίσαμε να πηγαίνουμε για παρατήρηση πουλιών και κυνήγι πεταλούδων, δεν τις κυνηγούσαμε πραγματικά, απλά τις παρακολουθούσαμε .Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να γράψω για τη φυσική ιστορία. Ταυτόχρονα ήθελα να δημιουργήσω έναν χαρακτήρα που να λέει ιστορίες αντί να λέω εγώ ιστορίες. Είναι κάτι που αντιπροσωπεύει τη γραφή μου. Γράφω αυτή τη στιγμή το σενάριο για μια μεγάλου μήκους ταινία που είναι επίσης μια μέτα-ταινία.
Τι πραγματεύεται η ταινία;
Είναι μια μετα-ταινία με αναφορές από τον Άμλετ του Σαίξπηρ. Τον Άμλετ ως διασταυρούμενη ανάγνωση. Οπότε είναι διεπιστημονική. Υπάρχει το έργο Άμλετ, μέσα σε ένα έργο για τον Άμλετ. Και έχουμε ένα θεατρικό έργο μέσα σε μια ταινία. Είναι μια ταινία μεγάλου μήκους και σχεδιάζουμε να την γυρίσουμε το καλοκαίρι. Είναι συναρπαστικό. Το μεταφράζω αυτή τη στιγμή, καθώς σχεδιάζουμε να υποβάλουμε αίτηση για διάφορα φεστιβάλ και πρέπει να είναι στα αγγλικά.
Το ίδιο έκανες και με αυτό το βιβλιαράκι. Η μετάφραση αλλάζει τα πράγματα.
Ναι. συνειδητοποίησα ότι δεν θέλω να μεταφράσω ξανά δικό μου μυθιστόρημα. Δεν πρόκειται να πετύχει. Είμαι σίγουρη ότι θα θέλω να το ξαναγράψω. Προσπάθησα να χρησιμοποιήσω τα οθωμανικά τουρκικά στο «The Journal of Small Hearted Things» όταν μπορούσα, αφού διαδραματίζεται το 1886.
Σε τι διαφέρουν τα οθωμανικά τουρκικά από τα σημερινά τουρκικά;
Στα μοντέρνα τουρκικά υπάρχουν πολλές λέξεις που δεν χρησιμοποιούμε πια. Και πάντα με γοητεύουν οι παλιές λέξεις. Στα οθωμανικά τουρκικά, αλλάζει η δομή της λέξης. Και η ετυμολογία είναι πιο πλούσια και ενδιαφέρουσα, υπάρχουν τόσες πολλές όμορφες λέξεις που, για παράδειγμα, δεν θυμάμαι ακριβώς τη λέξη, Θυμάμαι την αίσθηση της, ότι σημαίνει, υπνοβασία, αλλά σημαίνει επίσης κάποιος που μελετάει τα αστέρια. Υπάρχουν πολλές τέτοιες λέξεις που έχουν μια ιστορία μέσα τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ενδιαφέρομαι γι' αυτό. Εννοώ, όχι μόνο ο τρόπος που ακούγονται, αλλά ότι κάθε λέξη έχει μια ιστορία. Τα τουρκικά που μιλούν οι Τουρκοκύπριοι έχουν επίσης πολλά κοινά με τα οθωμανικά τουρκικά. Οι Τούρκοι ήρθαν εδώ το 1571 και αυτό είναι ένα μικρό νησί. Δεν υπήρχε καμία αλληλεπίδραση με τον έξω κόσμο. Θέλω να πω, δεν υπήρχε διαδίκτυο ή οποιαδήποτε άλλη, ξέρετε, σύνδεση. Έτσι, η γλώσσα παρέμεινε πιο κοντά στην αρχική. Γι' αυτό πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά κοινά με την οθωμανική τουρκική γλώσσα. Σε άλλες περιοχές στην Τουρκία, η γλώσσα εξελίχθηκε επειδή είχε αλληλεπίδραση με τα άλλα μέρη του κόσμου. Αλλά αυτό είναι ένα μικρό μέρος και έχει τη δική του δυναμική με τους άλλους, τους Βρετανούς και τους Ιταλούς. Έχει τη δική του δυναμική, αλλά δεν άλλαξε πραγματικά την αρχική γλώσσα. Εξακολουθούμε να έχουμε πολλές λέξεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή, τις οποίες οι Τούρκοι δεν θα καταλάβαιναν. Πάντα εμπνέομαι από την παλιά ζωή γενικά.
Συμμετέχεις επίσης στο δίκτυο Fashion Heritage Network. Πες μας λίγα λόγια γι' αυτό.
Αποτελείται από μια ομάδα νέων Κυπρίων σχεδιαστών μόδας και δημιουργών που έχουν ως στόχο να εξερευνήσουν την ομορφιά και τη μοναδικότητα της κυπριακής κληρονομιάς της μόδας μέσα από μηδενικά απόβλητα και βιώσιμα σχέδια μόδας και έργα τέχνης. Το FHNC έχει ως στόχο την τόνωση και την εκ νέου ανακάλυψη και εφεύρεση στοιχείων της κυπριακής κληρονομιάς της μόδας και την επικοινωνία αυτών των δημιουργικών αλλαγών με βιώσιμο τρόπο σε ένα ευρύ κοινό. Το δίκτυο αποτελείται από 30 μέλη που εργάζονται εθελοντικά σε διάφορα τμήματα, όπως σχεδιασμός μόδας, κληρονομιά, εκδηλώσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.α. Θα πραγματοποιηθεί δικοινοτική έκθεση με σχεδιαστές μόδας και καλλιτέχνες. Η έκθεση REVIVE θα είναι μια μοναδική έκθεση επαναπροσδιορισμένων κυπριακών πολιτιστικών πρακτικών μέσω της βιώσιμης μόδας και τέχνης. θα πραγματοποιηθεί στις 25 και 28 Μαΐου στους Κήπους του Μέλλοντος.
Η Σάλαμις ίδρυσε πρόσφατα τη λογοτεχνική λέσχη Rüstem's Literary Club στο βιβλιοπωλείο Rüstem στη Λευκωσία, η οποία θα φέρνει κοντά διαφορετικά θέματα και κλάδους κάθε μήνα μέσω διεπιστημονικών πάνελ και μιας θεματικής λέσχης βιβλίου μόνο για μέλη.
* Η έκδοση «The Journal of Small Hearted Things» είναι διαθέσιμη στο Phaneromenis70 στην Πλατεία Φανερωμένης , Παλιά Λευκωσία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ