Η ηθοποιός Ιωάννα Κορδάτου και ο μουσικός Ανδρέας Παντελή συνεργάζονται και ανεβάζουν επί σκηνής την παράσταση WMWMWM, που αποτελεί και την πρώτη δράση της ομάδας Belacqua.

Πρόκειται για μια σκηνική απόπειρα, βασισμένη στο ραδιοφωνικό έργο «Words and Music» του Samuel Beckett [1962], που γράφτηκε έπειτα απο παραγγελία του BBC.

Η παράσταση παρουσιάζεται με τη μορφή μονοδράματος, με το γνωστό μπεκετικό σχήμα «Κυρίου- Δούλου» να μεταφέρεται στο συνειδησιακό επίπεδο του κεντρικού ήρωα, Κόα.

Τι θα δούμε σε αυτή την παράσταση με τον αλλόκοτο τίτλο;

Θα δείτε αλλά και θα ακούσετε. Το έργο γράφτηκε και μεταδόθηκε αρχικά για το ραδιόφωνο του ΒΒC, το 1962. O μοναχικός, γηραιός Κόας καλεί τις δύο του «παρηγοριές»,το Λόγο και τη Μουσική [ή τον Τζο και τον Μποπ], να μιλήσουν για την αγάπη, το γήρας και το πρόσωπο που σιγά-σιγά ξεγλιστράει απ' τη μνήμη του. Οι δυο τους παλεύουν για την εύνοια του Κυρίου τους. Επιχειρεί να τους πειθαρχήσει, να τους συμφιλιώσει. Η σύγκρουσή τους και η απρόθυμη συνεργασία τους αποκαλύπτει την σωματική και πνευματική εξασθένιση και το οδυνηρό ξεθώριασμα της μνήμης.

Τι ακούει μες στο κεφάλι του ο Κόας όταν κλείνει αυτιά και μάτια; Κι εμείς τι απ' όλο αυτό μπορούμε άραγε να δούμε;

»W M WM W M«

Ο τίτλος μας αντανακλά το όλο εγχείρημα: Μια λιτή οπτικοποίηση ενός έργου που κατά τον ίδιο τον Μπέκετ «αναδύεται από το σκοτάδι του ήχου».

W=words M=music. Λόγια, μουσική. Για μια μόνο φευγαλέα στιγμή συνυπάρχουν, δημιουργούν και καταστρέφουν, για να χωρίσουν πάλι. Η ίδια μορφή ανεστραμμένη, επίσης. Κάτι που δεν είναι εύκολο να προφερθεί, όπως ακριβώς ο λόγος στους μπεκετικούς ήρωες καταρρέει, είναι αναξιόπιστος και βασανιστικός. Τα εισαγωγικά εγκιβωτίζουν τους δυο ήρωες στο σύμπαν που οι ίδιοι δημιουργούν.

Πώς μεταφέρεται επί σκηνής ένα ραδιοφωνικό έργο; 

Δεν ξέρω αν υπάρχει συνταγή που μπορώ με σιγουριά να μοιραστώ. Αυτό όμως που ξεχωρίζει γενικά αλλά και ειδικά στα μπεκετικά ραδιοφωνικά έργα είναι η συμπύκνωση του ρυθμού και ο καταιγισμός της φαντασίας από εικόνες και κινήσεις που προκύπτουν από τη διαδοχή ασήμαντων ήχων ή φράσεων. Καταλήγει με κάποιο τρόπο να είναι πολύ κινητικό και «σαρκωμένο», μέσα από αυτό που στερεί στον ακροατή.
Πρόκειται λοιπόν για ένα ρυθμικό έργο. Δουλεύοντας το όμως, από τη μετάφραση μέχρι το φωτισμό, καθοδηγητές υπήρξαν οι [φαινομενικά] δευτερεύουσες οδηγίες, οι παύσεις, οι ήχοι του ροπάλου και του μπατόν, οι επαναλήψεις, τα διαστήματα, οι ανάσες. Όλα αυτά «μεταφράστηκαν» προσεγμένα στο κινησιολόγιο του κεντρικού ήρωα, Κόα: στο φθίνον σώμα του εγγράφεται αυτή η πάλη. Ο Κόας άντλησε μερική έμπνευση από την ποίηση του W.B Yeats - αγαπημένου ποιητή και του Μπέκετ, από πεζά κείμενα του Μπέκετ και γενικότερα βιογραφικά στοιχεία [π.χ την αγάπη του για τη μουσική και τον αθλητισμό]. Χρησιμοποιήθηκαν σωματικές τεχνικές που συμπεριλαμβάνουν και αντίστοιχη φωνητική δράση, κυρίως για τα ηχογραφημένα κομμάτια του Τζο.
Ετσι προέκυψαν τρεις παρτιτούρες: η μουσική, η λόγια/φωνητική και η σωματική. Οι δυναμικές τους αλληλοσυμπληρώνονται.
Προσπαθήσαμε να ανταλλάξουμε -φειδωλά- λειτουργίες μεταξύ του Λόγου και της Μουσικής: η μουσική να «μιλάει» και ο Λόγος να «μουσικοποιηθεί». Δυσκολία και παγίδα θεωρώ στον Μπέκετ τις δραματικές κορυφώσεις. Στον Μπέκετ η κορύφωση λειτουργεί ως αντικλιμάκωση, ως μια ροπή προς τη γελοιότητα και το ευτελές. Μια διάθεση στην οποία αναφέρεται με την [πανέμορφη!] λέξη «bathos» και που προσπαθήσαμε να διατρέξει την ατμόσφαιρα της παράστασης.



Μπορούμε να μιλάμε για μάχη του Λόγου και της Μουσικής; Βρίσκονται αυτές οι δύο έννοιες/τέχνες σε αντίπαλα στρατόπεδα;

Σαν θεματική στον Μπέκετ σίγουρα -αν και η μουσικότητα των γραπτών του είναι συγκλονιστική. Ο ίδιος - βιρτουόζος της γλώσσας αλλά και δεινός πιανίστας- απεκήρυσσε την δύναμη του Λόγου, ειδικότερα όσο προχωρούσε στην ωριμότητα του ως συγγραφέας. «Η μουσική πάντα νικάει», έγραφε στις επιστολές του. Σε αυτό το έργο, κάνει τη μουσική ρόλο/χαρακτήρα, της αποδίδει όνομα [Μποπ] κι έτσι κάποιες ιδιότητες λόγου. Η φωνή του Λόγου [Τζο] είναι ασώματη, σαν να έρχεται από το κενό. Έτσι,η μάχη ξεκινάει επί ίσοις όροις.
Στα κεφάλια των ποιητών και των μεγάλων συγγραφέων, που παλεύουν να χωρέσουν συλλαβές σε μέτρα, πόδες και ρυθμούς κι αντιστρόφως - σίγουρα υπάρχει ένα τέτοιο πεδίο μάχης. [Και τέτοιος ίσως να ήταν κάποτε και ο Κόας]. Πρόκειται για δύο «γλώσσες».
Τα λόγια συχνά μας προδίδουν, είναι συγχρόνως και ανεξάντλητα και ανεπαρκή, άνευ σημασίας αλλά και πολύσημα. Δεν αποτελούν πάντα καλό αγωγό των συναισθημάτων και των σκέψεων, ενώ η μουσική χτυπάει άλλες φλέβες. Μπορεί να μας αφήσει άφωνους ακόμα κι αν δεν γνωρίζουμε μουσική. [Δεν είναι τυχαίο που γενικότερα οι άνθρωποι είναι πιο «δύστροποι» με τη λογοτεχνία, αλλά ποτέ με τη μουσική. Θυμόμαστε ευκολότερα μελωδίες, ρυθμό και λιγότερο στίχους].

Οταν ευθυγραμμιστούν όμως, σαν κάποιο σπάνιο ουράνιο φαινόμενο, προκύπτει ποίηση. Ή τραγούδι. Ή κάποια αποκάλυψη.

Πώς αντιμετωπίζετε εσείς τα λόγια και τη μουσική, μια ηθοποιός και ένας μουσικός αντίστοιχα, και πώς συνεργάζεστε για την εκφορά αμφότερων;

Ιωάννα Κορδάτου: Οι ηθοποιοί είμαστε τυχερά όντα. Ανακαλύπτουμε κι εκτιμούμε μέσα από τη δουλειά μας τις απεριόριστες δυνατότητες του λόγου και της συνύπαρξης του με τις άλλες τέχνες, ακόμα και μέσα απ' την απουσία του.

Αντρέας Παντελή: Για τον μουσικό, είναι ιδιαίτερη η πρόκληση της «μετάφρασης» από λόγο σε μουσική, διατηρώντας ένα κοινό νόημα μεταξύ των δύο τόσο διαφορετικών γλωσσών.

[Σε γενικές γραμμές, η συνθήκη του έργου «ζωντάνεψε» κατά τη συνεργασία μας. Ακούγαμε, ξανακούγαμε, αποτυγχάναμε και ξαναδοκιμάζαμε].

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην παράσταση που θα δούμε στο Παλιό Ξυδάδικο και στην παράσταση που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του dubitanda;

Ο Κόας μεγάλωσε κι άλλο. Απόψε -δεν το θυμάται- έχει γενέθλια.

Συντελεστές

Μετάφραση/Γενική Επιμέλεια/Επί σκηνής Κόας/Φωνή Τζο: Ιωάννα Κορδάτου

Πρωτότυπη μουσική/Επί σκηνής Μποπ: Αντρέας Παντελή

Κατασκευή Μάσκας: Θέλμα Κασουλίδου

+ Παραστάσεις στις 21 και 22 Απριλίου στο Παλιό Ξυδάδικο [Γενεθλίου Μιτέλλα 34, Λεμεσός].Ώρα έναρξης: 20:30. Εισιτήρια προς 8 ευρώ. Πληροφορίες τηλ. 99597481. 

Η παράσταση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του The.Yard Residency, προγράμματος φιλοξενίας του Κέντρου Παραστατικών Τεχνών Μίτος, με έδρα τη Λεμεσό.