"Οι ρίζες της τζαζ βρίσκονται στην ίδια την ουσία της ανθρωπότητας" - Herbie Hancock
Πότε ξεκίνησε και πώς δημιουργήθηκε η κυπριακή σκηνή της τζαζ; Μπορούμε να κάνουμε λόγο για κάτι τέτοιο; Ποιοι υπηρέτησαν και υπηρετούν ακόμη την τζαζ μουσική; Υπάρχει μέλλον;
Από το 2011, κάθε 30ή Απριλίου γιορτάζεται ανά τον κόσμο ως Διεθνής Ημέρα Τζαζ, ύστερα από απόφαση της UNESCO. Έχει ανάγκη η τζαζ την ευαισθητοποίηση του κοινού; Μάλλον. Ως ένα ιδιαίτερο μουσικό είδος, με ρόλο καλλιτεχνικό αλλά και κοινωνικό, η τζαζ αποτελεί ένα παράδειγμα διαπολιτισμικού διαλόγου και ποικιλομορφίας που με τον δικό της τρόπο συμβάλλει στην προώθηση της ειρηνικής συμβίωσης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην εξάλειψη των διακρίσεων. Αρκεί να θυμηθούμε την ιστορία της: ξεκινώντας από την Αμερική και τις αφροαμερικανικές κοινότητες σε μια εποχή κατά την οποία ίσχυε ακόμη ο θεσμός της δουλείας, η τζαζ έχτιζε μουσικές γέφυρες ανάμεσα στα αφρικανικά και τα ευρωπαϊκά στοιχεία.
Στην Κύπρο, η ιστορία της τζαζ ξεκινά από παλιά και ήδη από τη δεκαετία του '30, ωστόσο δεν μπορεί να γίνεται λόγος για "σκηνή τζαζ" παρά μόνο από τη δεκαετία του '80 και έπειτα [κι αυτό με μακρά χρονικά διαλείμματα].
Σήμερα είμαστε όλοι λίγο έως πολύ εξοικειωμένοι με αυτό το είδος της μουσικής, λίγο από μόδα, λίγο από γούστο. Ωστόσο παλαιότερα το μουσικό αυτό είδος ήταν δυσεύρετο. Οι ανταλλαγές βινυλίων μεταξύ μιας μικρής μερίδας ανθρώπων ήταν μια συνήθης πρακτική. Τα σπάνια ταξίδια φίλων στο εξωτερικό που έφερναν ένα βινύλιο με τζαζ μουσική ήταν μια όαση. Έπειτα ήρθαν οι κασέτες και ένα πρόγραμμα μισής ώρας στο ραδιόφωνο του ΡΙΚ κάθε Πέμπτη, η μαγνητοφώνηση της εκπομπής σε κασέτα και ξανά ο δανεισμός της από χέρι σε χέρι. "Περιμέναμε το request time στο ραδιόφωνο για να ακούσουμε ξένη μουσική και πηγαίναμε στα ξενοδοχεία για να ακούσουμε ζωντανή μουσική. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο", θυμάται ο Ευέλθων Μιχαηλίδης, ο οποίος τη δεκαετία '90 δημιούργησε ένα από τα πιο μακρόβια τζαζ σχήματα στην Κύπρο: τους New Dimensions.
Έτσι μεγάλωσαν οι Κύπριοι μουσικοί της τζαζ, οι οποίοι συνέβαλαν τα μέγιστα ώστε να μπορούμε σήμερα να μιλάμε για "κυπριακή τζαζ σκηνή". Ο δρόμος, βεβαίως, είναι μακρύς, ωστόσο δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει την πολύτιμη γενιά ταλαντούχων μουσικών, που με αρχή τον 92χρονο σήμερα Μιχαλάκη Γιασεμίδη, υπηρετούν στη χώρα μας το ιδιαίτερο αυτό είδος μουσικής.
"Υπήρχαν μονάδες, αλλά πριν από τη δεκαετία '80 δεν υπήρχε ούτε χώρος ειδικά οργανωμένος για τζαζ, ούτε οργανωμένο συγκρότημα τζαζ. Υπήρχαν μουσικοί που έπαιζαν ανάλογα με τις ανάγκες των προγραμμάτων σε κέντρα ή καμπαρέ", σημειώνει ο Άκης Φαρμακαλίδης, πιανίστας και ιδιοκτήτης του ιστορικού Cotton Club, το οποίο για οκτώ χρόνια υπήρξε το σπίτι της τζαζ μουσικής στη Λευκωσία.
"Ήταν σίγουρα ο Μιχαλάκης Γιασεμίδης που ήταν ο πιο ευέλικτος απ' όλους γιατί έπαιζε πολλά όργανα και πολλά είδη μουσικής". Ο Α. Φαρμακαλίδης αναφέρει επίσης τους Γιώργο Σαλαχόρη, τον Φίλιππα, κιθαρίστα Έλληνα της Αιγύπτου, που "ήταν μια πηγή γνώσεων", ενώ υπήρχαν και οι μουσικοί της ορχήστρας του ΡΙΚ που εκτός από κλασική μουσική έπαιζαν ενίοτε και τζαζ.
Φτάνοντας στη δεκαετία '80, "μια ομάδα μουσικών άρχισε να αγαπά ολοένα και περισσότερο και να γνωρίζει αυτό το είδος μουσικής. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε έναν σπουδαίο μουσικό, σπουδαίο κιθαρίστα, τον Πόλυ Χαραλάμπους, ο οποίος σήμερα ζει στην Πάφο. Ήταν ο πιο μελετημένος μουσικός σε αυτό το είδος και αντάλλαζε με τους υπόλοιπους απόψεις για το θέμα της τζαζ".
Υπάρχουν κι εκείνοι που δεν υπηρέτησαν το είδος, επηρέασαν όμως αμετάκλητα τους μουσικούς που καθιέρωσαν την τζαζ στη χώρα μας. Ένας από αυτούς είναι ο Άντρος Παπαπαύλου.
"Ένας άνθρωπος που επηρέασε πολύ την τζαζ σκηνή, κι ας μην ασχολήθηκε ο ίδιος με την τζαζ, ήταν ο Άντρος Παπαπαύλου. Όταν πήγε ο Παπαπαύλου στο Berklee, στην Κύπρο κάναμε μεσάνυχτα. Πάρα πολύς κόσμος επηρεάστηκε και ήθελε να σπουδάσει μουσική εξαιτίας του. Εγώ ήμουν ένας από αυτούς", αναφέρει ο ντράμερ Γιάννος Βαφέας, ένας από τους σημαντικότερους ντράμερ της τζαζ μουσικής σκηνής στην Κύπρο.
Ο Άντρος Παπαπαύλου πήγε για σπουδές το 1980. Έχοντας μεγαλώσει σε μια μουσική οικογένεια και διψασμένος για νέα ακούσματα -"στην Κύπρο υπήρχαν μόνο μπουζούκια, τίποτα άλλο δεν υπήρχε για να ικανοποιεί διαφορετικά μουσικά ακούσματα"- πήγε πρώτα στην Ελβετία να δουλέψει, να μαζέψει λεφτά και να έρθει πίσω στην Κύπρο για να αποφασίσει τι θα κάνει. Στην Ελβετία μπήκε σε ένα μουσικό κατάστημα και αντίκρισε ένα βιβλίο κιθάρας με υπότιτλο Berklee Series. "Ήταν η Βίβλος μου αυτό το βιβλίο. Το αγόρασα και άρχισα να διαβάζω μόνος μου. Στο Berklee πήγα με 1.500 λίρες στην τσέπη για να βγάλω το πρώτο εξάμηνο και να δω τι θα κάνω μετέπειτα. Μέχρι τα 19 μου δεν είχα πάρει κιθάρα στα χέρια μου. Όμως, η υπερβολική μου αγάπη για τη μουσική ξεπέρασε την αδυναμία μου ως παίχτη".
Επιστρέφοντας στην Κύπρο στα τέλη του '83, ο Άντρος Παπαπαύλου σχημάτισε το γκρουπ Ecstasy με τους Γιάννο Μακαρίου, Κούλλη Κτωρίδη και Σίμο Συμεού. "Είχαμε απίστευτο δέσιμο με αυτά τα παιδιά. Παίζαμε και δική μας μουσική, ορχηστρική μουσική από τα ακούσματα που είχα εγώ από την Αμερική". Το σχήμα δεν επικεντρώθηκε στην τζαζ γιατί "δεν είχαμε πνευστό όργανο, δεν υπήρχε ένα σαξόφωνο να παίξει μαζί μας το '83".
"Πηγαίναμε να τους δούμε να παίζουν και μέναμε με το στόμα ανοιχτό. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο τότε. Ήμασταν στον στρατό με τον Μιχάλη Μέσσιο και τον Γιάννο Σαββίδη και όποτε είχαμε έξοδο πηγαίναμε κατευθείαν να δούμε τον Άντρο Παπαπαύλου στη Λευκωσία ή τον Δώρο τον ντράμερ στη Λεμεσό", θυμάται ο Γ. Βαφέας.
Αλλά και ο κοντραμπασίστας Ειρηναίος Κουλουράς, παρέα με τον ντράμερ Γιώργο Κούλα, πήγαιναν να ακούσουν τους Ecstasy "που δεν έπαιζαν τζαζ, αλλά τζαζ για μας ήταν οτιδήποτε εκτός ελληνικής μουσικής."
Ο ίδιος ο Α. Παπαπαύλου δεν θεωρεί τον εαυτό του τζαζίστα, ωστόσο γνωρίζει ότι "αυτό που κάναμε ενέπνευσε τους φίλους μουσικούς της τζαζ σήμερα".
Τη συμβολή του Α. Παπαπαύλου καταγράφει και ο Άκης Φαρμακαλίδης.
"Αυτή την περίοδο είχαμε τη μεγάλη τύχη να έχουμε τον πρώτο απόφοιτο του Berklee. Ήταν ο Άντρος Παπαπαύλου. Ο οποίος κατεβαίνοντας στην Κύπρο έφερε καινούργιες ιδέες στα μουσικά πράγματα της Κύπρου. Έφερε ηχογραφήσεις, δίσκους που μοιραζόμασταν, τρόπους της τζαζ, είδη της τζαζ".
Οι μουσικές επιρροές δεν έχουν όρια. Χαρακτηριστική είναι η ανάμνηση του πιανίστα Μάριου Τούμπα, που για τον ίδιο υπήρξε καθοριστική: "Υπάρχουν πολλά γκρουπ που μπορεί να μην παίζουν το είδος μουσικής που επιλέξαμε εμείς να παίζουμε, αλλά που μπορούν πραγματικά να σε εμπνεύσουν. Η δική μου έμπνευση ήταν οι Isadoras. Καμία σχέση με τζαζ, αλλά πριν από τους Ecstasy ήταν αυτό το πιο διάσημο και πετυχημένο γκρουπ. Ψάχνονταν με ξένα κομμάτια, με αυτοσχεδιασμούς, έκαναν σόλα. Ο πατέρας μου εργαζόταν στην Carlsberg και όταν ήμουν 4-5 χρονών με έπαιρνε στο Φεστιβάλ της Carlsberg και έβλεπα τα keyboards του Αντωνάκη των Isadoras, που ήταν το ένα πάνω από το άλλο, και ήξερα πως θέλω να είμαι πίσω από αυτά τα πλήκτρα!"
Η επόμενη γενιά Μετά τον Άντρο Παπαπαύλου, σπούδασαν μουσική στην Αμερική, και δη στο Berklee, η Αλέξια Βασιλείου, ο Αλέκος Σπύρου, ο Σταύρος Λάντσιας, για να ακολουθήσουν ο Μάριος Τούμπας, ο Γιάννος Βαφέας, ο Χάρης Ιωάννου, ο Μιχάλης Μέσσιος, ο Ειρηναίος Κουλουράς, ο Γιώργος Κρασίδης και πολλοί άλλοι ακόμη, οι οποίοι σήμερα συναποτελούν το δυναμικό της τζαζ μουσικής σκηνής στη χώρα μας.
Κάποιοι μεγάλωσαν σε μουσικές οικογένειες, άλλοι μπήκαν στον χώρο τυχαία. Ο Γιάννος Βαφέας παίζει τύμπανα από πολύ μικρός, επηρεασμένος από τον πατέρα του, τον ντράμερ Άριστο Βαφέα. Ο κοντραμπασίστας Ειρηναίος Κουλουράς είχε επίσης πατέρα μουσικό, όχι όμως της τζαζ. Ο πιανίστας Μάριος Τούμπας ξεκίνησε να παίζει πιάνο επειδή έπαιζε πιάνο και η αδελφή του, και ο σαξοφωνίστας Χάρης Ιωάννου άκουγε τον ξάδελφό του να παίζει μουσική. Άλλοι αντάλλαζαν μουσικές στον στρατό και έτυχε να ακούσουν τζαζ. Ή νόμιζαν ότι είναι τζαζ: "Όταν πήγα να σπουδάσω κατάλαβα ότι είχα λανθασμένη άποψη για το τι είναι τζαζ. Στην πορεία συνειδητοποίησα τι είναι η τζαζ. Μέχρι τότε νόμιζα πως είναι η φανκ και άλλα είδη που είχαν αυτοσχεδιασμό μέσα", σημειώνει ο Γ. Βαφέας. "Καταλήξαμε να μάθουμε τι είναι αυτό το πράγμα όταν πήγαμε στην Αμερική. Συνεχίζουμε και ακόμη προσπαθούμε να το ανακαλύψουμε", συμπληρώνει ο Μάριος Μέσσιος.
Τη δεκαετία του '90, και αφού είχε κλείσει το Cotton Club το οποίο προσέφερε μέχρι τότε σημαντική στέγη στους τζαζίστες της Κύπρου, επικράτησε ξανά μια ύφεση. Υπήρχαν σκόρπιοι μουσικοί σε σκόρπιους χώρους. Σε αυτό το "έρημο" τοπίο επέστρεψε από τις σπουδές του ο Ευέλθων Μιχαηλίδης, μπασίστας και κρουστός, ένας από τους πιο δραστήριους μουσικούς στον χώρο.
Ήδη προτού φύγει για σπουδές συμμετείχε, το 1985, στο The Limassol Jazz Quartet παρέα με τον Πάνο Οικονόμου στα ντραμς, τον Λιβανέζο Λούις Νάχα στην κιθάρα και τον Αμερικανό Βίκο Σάλβο στα πλήκτρα. "Σύχναζα στο μπαράκι 'Στα πέριξ' στην Πλατεία Ηρώων, έναν καλλιτεχνικό χώρο, όταν μια μέρα ο ιδιοκτήτης μού είπε πως κάτι παιδιά θέλουν να κάνουν ένα συγκρότημα. Τι συγκρότημα, ρώτησα. Τζαζ! μου απάντησε. Πήγα και τους γνώρισα. Μου άνοιξαν τα αφτιά". Αυτό το σχήμα είχε σημαντική ανταπόκριση από το κοινό, το οποίο προερχόταν κυρίως από τις Βρετανικές Βάσεις, ωστόσο μετά τον πόλεμο στον Κόλπο τα πράγματα άλλαξαν.
Επιστρέφοντας από τις σπουδές του το 1991 "ήθελα να φύγω, δεν υπήρχε τίποτα και έπρεπε να δουλέψω", θυμάται ο Ε. Μιχαηλίδης. "Πήγα σε ένα σκυλάδικο και δούλευα εκεί. Ήμουν τυχερός όμως γιατί συνάντησα τον Δώρο Νεοκλέους, ο οποίος δούλεψε επίσης νύχτες γιατί δεν βρήκε κάτι άλλο να κάνει και στα ρεπό μας παίζαμε μαζί". Την ίδια χρονιά δημιουργήθηκαν οι New Dimensions, ένα από τα μακροβιότερα τζαζ σχήματα στην Κύπρο: το σχήμα αποτελούσαν αρχικά ο Δώρος Νεοκλέους στα ντραμς, ο Κοσμάς -ένας Έλληνας φίλος τους με τον οποίο γνωρίζονταν από την Αμερική- και ο Μιχαηλίδης. Έφυγε ο Κοσμάς και προστέθηκαν ο Άδωνις Αλετράς στην ηλεκτρική κιθάρα, ο Μιχάλης Μιχαήλ στο σαξόφωνο και την τρομπέτα, μετέπειτα ο Ρόδος Παναγιώτου στα κρουστά. Η μπάντα συνεχίστηκε μέχρι το 2000 και, ενώ ήταν Λεμεσιανοί, έπαιζαν κυρίως στη Λευκωσία: στο Gallery [στην περιοχή Ορφέας στην παλιά πόλη], στο Coach, μεταγενέστερα στο Blue Bar. Στη Λεμεσό είχαν ως σταθερό χώρο το Kingston όπου έπαιζαν κάθε Τρίτη για τρία χρόνια και ήταν πάντα γεμάτο από κόσμο. Προγενέστερο του Jazzy B ήταν και το Jazzy Bar το οποίο αποτέλεσε στέγη για τους τζαζίστες.
Κοσμάς Στεφανίδης και Ευέλθων Μιχαηλίδης στο Jazzy Bar στη Λεμεσό
Η δυναμική είχε ήδη δημιουργηθεί.
Στα τέλη '90 και αρχές 2000 επέστρεψαν στην Κύπρο από τις σπουδές τους πολλοί μουσικοί αφοσιωμένοι στην τζαζ. Στη Λεμεσό ο Ειρηναίος Κουλουράς, στη Λευκωσία ο Χάρης Ιωάννου ήταν εκείνοι που έτρεχαν για τη διοργάνωση συναυλιών σε διάφορους χώρους.
"Εκείνη την περίοδο όλοι συνέβαλαν, λιγότερο ή περισσότερο, στην προώθηση αυτής της μουσικής, αλλά για μένα δύο άτομα που πάντα λέω ότι δημιούργησαν τη σκηνή της τζαζ είναι ο Χάρης Ιωάννου -που καθημερινά έτρεχε να κλείσει χώρους για να παίξουμε- και ο Ειρηναίος Κουλουράς, ο οποίος στη Λεμεσό για αρκετά χρόνια ήταν πολύ δραστήριος", σημειώνει ο πιανίστας Μάριος Τούμπας. "Είναι δύσκολο να δημιουργηθεί σκηνή τζαζ με την έννοια ότι πρέπει να την τρέξει κανείς, να πείσει μαγαζάτορες για να παίξει κάπου κι επειδή αυτή η μουσική δεν παίζεται σε μεγάλους χώρους, το να πείσεις ένα μικρό μαγαζί να πληρώσει μουσικούς για να παίξουν ζωντανά δεν είναι το πιο εύκολο πράγμα".
Το 2002, ο Ειρηναίος Κουλουράς, ο Γιώργος Κούλας και ο Γιώργος Κρασίδης δημιούργησαν ένα τρίο το οποίο έπαιζε στο Jazzy B μέχρι και το 2010, ανελλιπώς κάθε Τετάρτη. Το 2005, δημιουργήθηκαν οι Petsteppers από τον Χάρη Ιωάννου, τον Γιάννο Βαφέα και τον Μιχάλη Μέσσιο. Οι χώροι φιλοξενίας στη Λευκωσία αυτή τη δεκαετία ήταν το Toy όπου έπαιζαν οι Up Town Beat με μεγάλη επιτυχία για κάποιο χρονικό διάστημα [Ιωάννα Τρουλλίδου, Χάρης Ιωάννου, Σάββας Χουβαρτάς, Γαβριήλ Καραπατάκης, Ρόδος Παναγιώτου], οι Λωτοφάγοι όπου φιλοξενήθηκαν οι Petsteppers αλλά και τα Ioannis Vafeas Project, Michael Messios Symmetry Band, Charis Ioannou Trio κ.ά. Το Εναλλάξ φιλοξενούσε τακτικά το Ambodis jazz quintet [Γαβριήλ Καραπατάκης, Ιάκωβος Πάρπας, Δημήτρης Μαραγκός, Μιχάλης Μιχαήλ, Μάριος Τακούσιης] ενώ βραδιές τζαζ είχε και η Οκτάνα, το Da Capo, το Υφαντουργείο, το Times στη Λάρνακα. Ο πιανίστας Γιώργος Μορφίτης θυμάται και το "Χρώμα" στη Λεμεσό, ένα γωνιακό μπαράκι στην παλιά Λεμεσό το οποίο φιλοξένησε γύρω στα 2004 το Havana Ensemble [Γ. Μορφίτης, Γ. Κούλας, Ειρηναίος Κουλουράς, Γ. Κρασίδης] και όπου "ήταν τόσος ο κόσμος μέσα στο μαγαζί και έξω απ' αυτό που δεν μπορούσαν να περάσουν αυτοκίνητα, ούτε ο κόσμος να τους κάνει χώρο. Μπρος γκρεμός και πίσω τζαζ!".
Το Cotton Club
Το Cotton Club λειτούργησε το 1986 ως λύση σε ένα από τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τη δεκαετία '80 οι μουσικοί της τζαζ: για να υπάρχει αυτό το είδος της μουσικής, έπρεπε να φιλοξενείται σε μια ειδική σκηνή.
Πώς ωρίμασε, όμως, η ιδέα της λειτουργίας του εν λόγω κλαμπ; Ο Άκης Φαρμακαλίδης εργαζόταν τότε ως πιανίστας στο ξενοδοχείο Χίλτον. "Κάποια στιγμή ο διευθυντής μας -ο οποίος ήταν ξένος- έρχεται και μου ζητά κάθε Κυριακή να κάνουμε βραδιά τζαζ, κάτι πρωτάκουστο για την εποχή. Με τις πολλές δυσκολίες που είχαμε να στήσουμε συγκρότημα, τα καταφέραμε και βλέπαμε Κυριακή με Κυριακή να μεγαλώνει το κοινό που ερχόταν να ακούσει αυτό το είδος μουσικής." Στο κοινό βρίσκονταν κυρίως οι θαμώνες του ξενοδοχείου αλλά και πολύς κόσμος από τις πρεσβείες και τα Ηνωμένα Έθνη, ανάμεσα στους οποίους μάλιστα υπήρχαν μουσικοί. "Έσμιξαν μαζί μας, δημιουργήθηκαν συγκροτήματα, ανταλλάχθηκαν απόψεις και εκείνη ήταν η αρχή της έννοιας της βραδιάς τζαζ. Από τα μέσα του 1984, λοιπόν, ξεκίνησαν να δημιουργούνται στην Κύπρο οι βραδιές τζαζ".
Με τον Άκη Φαρμακαλίδη έπαιζαν τότε μουσική ο μπασίστας Άκης Καπετάνιος και ο ντράμερ Γιώργος Ιακωβίδης.
"Τελειώνοντας από το Χίλτον, οργάνωνα μια βραδιά τζαζ κάπου αλλού. Για μένα ήταν και είναι τρόπος ζωής η τζαζ, ήθελα να εξαπλωθεί, να ακουστεί όσο πιο πολύ γινόταν. Ταυτόχρονα βλέπαμε ότι οι πιο πολλοί μουσικοί είχαν κλίση και τάση να ακολουθήσουν αυτό το είδος. Φτάνουμε στο 1986, όπου βλέποντας την ανάγκη έκφρασης αλλά και να περάσει ο κόσμος καλά με αυτή τη μουσική, πήραμε τη μεγάλη απόφαση να ανοίξουμε το Cotton Club, με κύριο ρεπερτόριο τα κλασικά κομμάτια της τζαζ. Τότε σημειώθηκε η έκρηξη: υπήρχε ένας χώρος που μπορούσε να εργοδοτήσει μουσικούς, άρα υπήρχε λόγος να πάει κανείς να σπουδάσει, ξέροντας ότι τουλάχιστον υπάρχει αυτή η ευκαιρία. Αλλά το σημαντικότερο ήταν πως ένας μουσικός είχε χώρο να εκφραστεί. Ένας μουσικός τζαζ δεν κοιτάζει πρώτα τα λεφτά, αλλά τον χώρο έκφρασης".
Καθώς ο κύκλος μουσικών και κοινού διευρυνόταν, ο Α. Φαρμακαλίδης πήρε τη μεγάλη απόφαση, "για να ανεβάσουμε το επίπεδο", να φιλοξενήσει σχήματα από το εξωτερικό. "Βρήκα μια καλή επαφή με την Ολλανδία και αρχίσαμε να φέρνουμε συγκροτήματα απ' εκεί τα οποία είχαν τρομερή επιτυχία και μάθαμε κι εμείς στην Κύπρο από αυτά τα οργανωμένα σύνολα".
Το κοινό του Cotton Club ήταν άτομα όλων των ηλικιών: από 20 έως 80! Κόσμος που εργαζόταν σε πρεσβείες και ξένες εταιρείες, θαμώνες που μεταφέρθηκαν από τις βραδιές στο Χίλτον στο κλαμπ, έως και ξένοι πολιτικοί που μάλιστα έπαιζαν οι ίδιοι μουσική. Στο Cotton Club έπαιξαν μεταξύ άλλων οι Γαβριήλ Καραπατάκης, Δημήτρης Μαραγκός, Μιχάλης Μέσσιος, Άντρος Παπαπαύλου, Σταύρος Λάντσιας, Ευέλθων Μιχαηλίδης, Γιώργος Κρασίδης και πολλοί άλλοι. Στο Cotton Club έκανε την αρχή της και η τραγουδίστρια της τζαζ Σάρα Φένγουικ. "Χτύπησε την πόρτα μια μέρα και είπε 'Γεια σου κύριε Άκη'. 'Γεια σου', απάντησα. 'Είμαι τραγουδίστρια τζαζ', είπε. Δεν υπήρχαν τραγουδίστριες ή τραγουδιστές της τζαζ στην Κύπρο τότε. Ήταν μια 'υπηρέτρια' αυτής της μουσικής και αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε".
Το κλαμπ έκλεισε το 1992, όταν ο Α. Φαρμακαλίδης δέχτηκε μια πρόταση για να εργαστεί στο εξωτερικό.
Θυμάμαι...
* "Μια φορά στο ανοιχτό θεατράκι της Σχολής Τυφλών είχε τζαζ. Με πήρε ο πατέρας μου, είχε και ελεύθερη είσοδο. Καθίσαμε και η ορχήστρα άρχισε να παίζει, όταν ακούσαμε τους διπλανούς μας να λένε 'γι' αυτό ήταν ελεύθερη είσοδος!' και έφυγαν" - Γιάννος Βαφέας
* "Παίζαμε τζαζ σε έναν γάμο -το κάνουμε κι αυτό- με τον σαξοφωνίστα Ιάκωβο Πάρπα και όπως περνούσαν από δίπλα μας οι καλεσμένοι, ένας κύριος μας έβλεπε στραβά. Με πλησίασε ο άνθρωπος, ήταν έτοιμος να μας πει 'παίξτε κάτι άλλο' αλλά είπε στον Πάρπα: 'Είναι αυτό που παίζει και ο Κλίντον;'! Άλλαξε την ατάκα του τελευταία στιγμή για να μην είναι αγενής" - Μάριος Τούμπας
* "...το πρώτο 'Ραντεβού', όπως ήταν ο τίτλος της σειράς συναυλιών που έγινε από το Berklee, όταν οι πρώτοι μαθητές του κολεγίου ήρθαν για συναυλία στην Κύπρο με τον Σταύρο Λάντσια και τον Άντρο Παπαπαύλου. Στο τρίτο 'Ραντεβού' παίξαμε εμείς" - Μιχάλης Μέσσιος
* "...ένα gig στο Jazzy B τα Χριστούγεννα του 2009 με τον Μάριο Τακούσιη, τον Γιώργο Κούλα και τον Γιώργο Κρασίδη. Ήταν η γέννηση του Τακούσιης- Καραπατάκης project" - Γαβριήλ Καραπατάκης.
* Για το αφιέρωμα εργάστηκαν οι Μερόπη Μωυσέως, Ελένη Παπαδοπούλου, Νάσια Θεράποντος και Γιάννης Γιαπάνης. Δημοσιέυτηκε στο ΠΑΡΑΘΥΡΟ της Κυριακής 26 Απριλίου 2015
