Την περασμένη Τετάρτη στη γεμάτη αυλή του Δημοτικού Μουσείου Χαρακτικής Χαμπή στη Λευκωσία η Νεφέλη Κεντώνη παρουσίασε την παράσταση «Μικρή Κατάβασις» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Εικόνες και Όψεις του Εναλλακτικού Κινηματογράφου». Η παράσταση, σε επιμέλεια Ευαγόρα Βανέζη, ήταν μια διασκευή της θεατρικής παράστασης την οποία σκηνοθέτησε και παρουσίασε τον Μάιο ως τελική της εργασία για το μεταπτυχιακό της «Performance design and practice» στο Λονδίνο.

Η «Κατάβασις» είναι μια ωριαία θεατρική παράσταση, μια κατάβαση στον Κάτω Κόσμο, ένας διαλογισμός στην ανθρώπινη παροδικότητα, μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το βάρος του κόσμου μέσω της ελαφρότητας. Η σκηνή γίνεται ένας ευέλικτος χώρος για πειραματισμούς, τα σώματα βιώνουν διαφορετικούς τύπους θανάτου, τα τοπία κατασκευάζονται και μετά αποδομούνται -ο κόσμος κατακερματίζεται, τεντώνεται- δημιουργείται ξανά, ξανά και ξανά.

Τα σώματα μέσα σε μια πομπή ακολουθούν έναν ξεναγό και περνούν από τα πέντε ποτάμια του Άδη. Στη Στύγα, ένα σώμα που ζηλεύει την αιώνια φύση του βουνού, το ανατινάζει - και μαζί με αυτό και τον ίδιο, το σώμα τεμαχίζεται σε σώματα. Στον Κωκυτό, μια γυναίκα κλαίει σε μια έρημο και σταδιακά αποσυντίθεται, μέχρι που ένα δέντρο αρχίζει να μεγαλώνει ανάμεσα στους μηρούς της. Στον Περιφλεγέθοντα, η σκηνή γίνεται ερείπιο ξανά και ξανά, όπου οι δύο τελευταίοι επιζώντες παλεύουν για μια θέση στην ιστορία. Στον ποταμό της Λήθης, μια μνήμη εκλιπαρεί το κοινό να μην την ξεχάσει. Και στον Αχέροντα, τα σώματα προσπαθούν να οργανώσουν τον κόσμο/τη σκηνή, προσπαθούν να αποδομήσουν τον εαυτό τους, να αναιρεθούν - να δομηθούν/γίνονται για πάντα.



[gallery size="large" columns="1" ids="121717,121718,121719,121720,121721,121722"]

Στιγμιότυπα από την παράσταση «Katabasis» στο Λονδίνο

Η Νεφέλη είναι 24 χρονών, καλλιτέχνις και συγγραφέας, που εργάζεται στις τομές μεταξύ διαφορετικών κλάδων: στους χώρους όπου συναντώνται η σκηνογραφία και η φιλοσοφία, η αισθητική και το θέατρο, ο κινηματογράφος και η ποίηση. Η θεατρική και κινηματογραφική φόρμα είναι οι πλατφόρμες μέσω των οποίων διαπραγματεύεται και πειραματίζεται με τα κενά μεταξύ γλώσσας και εικόνας, τις άρρητες συνθήκες που συντηρούν τη σχέση ερμηνευτή-θεατή και την παραστατικότητα του χώρου. Σε μια καφετέρια της Λευκωσίας το ζεστό μεσημέρι της επόμενης μέρας η Νεφέλη μας μίλησε για το ταξίδι της δημιουργίας της παράστασης.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα γι' αυτήν την παράσταση;

Είχα γράψει σε ένα post-it ότι ήθελα να κάνω ένα είδος παρέλασης. Σε ένα ταξίδι μου στην Ισπανία μου έκαναν εντύπωση οι ξεναγοί που κρατούσαν λεπτά κοντάρια με μικρές σημαίες, ένα στοιχείο που μου άρεσε πολύ. Ξεκίνησα να γράφω κάτω σκέψεις, ιδέες που θα ήθελα να βάλω στην περφόρμανς. Τότε διάβαζα βιβλία των Χάινερ Μιούλερ, Σάρα Ρουλ, Ίταλο Καλβίνο καθώς και αποσπάσματα από τον Εθνικό Ύμνο του Μαρμαρινού. Ήταν όλες αυτές οι αναφορές από όλα αυτά που διάβαζα τότε ή είχα διαβάσει και υπογραμμίσει, όπως και εμπειρίες, ένα κολλάζ ιδεών και εμπειριών. Ένιωθα ότι ήταν όλα τόσο διαφορετικά και αποσπασματικά και προσπαθούσα με κάποιον τρόπο να βρω τη σύνδεση αλλά ήταν δύσκολο, την ίδια στιγμή δεν ήθελα να είναι ένα χάος, άρα πώς μπορώ να οργανώσω αυτό το χάος; Έτσι κάπως εν τέλει είχε να κάνει με την ιδέα του πώς δομείς τον κόσμο; Πώς βλέπω εγώ τον κόσμο… Ένιωσα ότι σε αυτήν την παράσταση ήρθαν μαζί πολλά στοιχεία από προηγούμενα πρότζεκτ που έκανα, το 2016 είχα κάνει την παράσταση με τον Ορφέα και την Ευρυδίκη που πάλι είχε να κάνει με τον Άδη, μετά είχα κάνει ένα πρότζεκτ για μια ερωτευμένη γυναίκα που εξαφανίζεται σε μια μαύρη τρύπα. Όλες αυτές οι συνδέσεις δημιούργησαν αυτήν την παράσταση και επίσης πάντα με ενδιέφερε η ιδέα των πέντε ποταμών του Άδη.

Στην περφόρμανς δύο φωνές αφηγούνται περιγράφοντας τι συμβαίνει πάνω στη σκηνή. Γιατί επέλεξες να συμπεριλάβεις αυτό το στοιχείο;

Έχει να κάνει με τον τρόπο που γράφω και σε προηγούμενες παραστάσεις χρησιμοποίησα το ίδιο στοιχείο. Είχα κάνει ένα πρόγραμμα φιλοξενίας συγγραφής στο πλαίσιο του προγράμματος Tate Exchange στην Tate Modern κατά τη διάρκεια του πρώτου μου πτυχίου. Θυμάμαι μου ήταν πολύ δύσκολο να βρω τη δική μου φωνή, το πώς θέλω να εκφραστώ και λόγω της γλώσσας, από ελληνικά σε αγγλικά. Έτσι το σκεφτόμουν περισσότερο οπτικά, πώς μπορείς να δημιουργήσεις μια σκηνογραφία με τις λέξεις, που ναι αυτή είναι η όλη ιδέα της γραφής αλλά πάνω στη σκηνή. Όμως ήταν επίσης ένας τρόπος ίσως να κρατήσω την προσοχή του κοινού σε ό,τι συμβαίνει πάνω στη σκηνή. Έτσι επέλεξα η αφήγηση να είναι όλη στα αγγλικά αλλά οι περφόρμερ να μιλούν στη δική του γλώσσα ο καθένας.

Έχεις δημιουργήσει θεατρικές παραστάσεις, ταινίες μικρού μήκους, έχεις δουλέψει με τη γραφή. Ποιος τομέας σε ενδιαφέρει περισσότερο;

Αλλάζω συνέχεια, ανά περιόδους με ενδιαφέρει να κάνω περισσότερο κινηματογράφο, μικρές ταινίες βασικά γιατί σου δίνει καλύτερο έλεγχο στο τι βλέπει ο θεατής, ενώ στο θέατρο μπορείς να συμπεριλάβεις στοιχεία στην παράσταση αλλά να μην τα αντιληφθεί το κοινό όπως τα φαντάστηκες. Για παράδειγμα, την προηγούμενη νύχτα κάναμε κάποιες προβολές πίσω από το κοινό αλλά κανένας δεν τις πρόσεξε, δεν έχεις τόσο έλεγχο ενώ στο σινεμά έχεις έλεγχο του τελικού αποτελέσματος και του πώς θα βγει και είναι κάτι που μένει.

[gallery size="large" columns="1" ids="121723,121724,121725"]

Στιγμιότυπα από την παράσταση «Katabasis Minor» στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή

Πώς βλέπεις την εξέλιξή σου ως δημιουργός;

Σήμερα μπορείς να πειραματιστείς με τα πάντα. Όταν δεν έχεις τον απαραίτητο προϋπολογισμό αναγκάζεσαι να αναλάβεις πολλούς ρόλους και αναγκαστικά μαθαίνεις νέα πράγματα. Κατά τη διάρκεια της παράστασης στο φεστιβάλ είχα αναλάβει τον χειρισμό του φωτισμού και μετά σκεφτόμουν ότι θέλω να εξερευνήσω και τον σχεδιασμό του φωτισμού! Με αγχώνει να δώσω στον εαυτό μου μόνο μία ιδιότητα, είμαι άτομο που βαριέται εύκολα και θέλω συνεχώς αλλαγή, με ενδιαφέρουν πολλά πράγματα και νιώθω ότι είμαι αρκετά καλή σε διάφορα πράγματα χωρίς να είμαι πάρα πολύ καλή σε ένα, κάτι που με προβλημάτιζε αλλά σιγά-σιγά το αποδέχτηκα. Σίγουρα πρέπει να βρεις έναν τρόπο να εξασφαλίσεις τα προς το ζην αλλά το συναρπαστικό με το σήμερα είναι ότι μπορείς να επανεφευρίσκεις τον εαυτό σου.

Τελικά πώς βοηθά την κοινωνία το θέατρο;

Όλη η τέχνη είναι πολιτική αλλά προσωπικά δυσκολεύομαι να μιλήσω απευθείας για κάποια πράγματα. Το προηγούμενό μου πτυχίο ήταν στο εφαρμοσμένο θέατρο, που είναι βασικά πολιτικό θέατρο, άρα κάναμε μαθήματα με θέμα τη σχέση θεάτρου και φύλου ή θεάτρου και πολιτικής και πώς μπορείς να χρησιμοποιήσεις το θέατρο σαν εργαλείο για κοινωνική αλλαγή. Πάντα προσπαθώ να μιλήσω έμμεσα γι' αυτά τα θέματα. Ένας από τους λόγους που δυσκολεύτηκα να ξεκινήσω να γράφω ήταν ότι δεν μπορούσα να κάνω κάτι που να μην είναι με κάποιον τρόπο πολιτικό αλλά πάλι δεν μπορούσα να κάνω κάτι που είναι καθαρά πολιτικό. Προσπαθώ να κάνω έργα με αντίκτυπο, όσο απλό και να είναι. Ήταν πολύ ωραίο που στο ακροατήριο όταν ανέβηκε η παράσταση στο Λονδίνο είδα κόσμο να δακρύζει και ένιωσα ότι πέτυχα κάποιον σκοπό, ότι ναι σε έκανα να κλάψεις. Ο Ίταλο Καλβίνο λέει ότι με το να εκπαιδεύσεις τη φαντασία του κοινού σου αυτό μπορεί να φανταστεί πράγματα που δεν μπορούσε προηγουμένως. Αυτό προσπάθησα να κάνω με την Κατάβαση. Τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος στη σκηνή -μέσω της κειμενικής και εικαστικής ποίησης- ώστε το κοινό να δει με τη φαντασία του σουρεαλιστικές εικόνες και να δημιουργήσει ουτοπίες. Γιατί, ελπίζω, βλέποντας εναλλακτικές πραγματικότητες στη σκηνή μπορεί κανείς να φανταστεί και να ονειρευτεί νέους κόσμους, καλύτερους κόσμους.

*«Katabasis Minor» | Σκηνοθεσία και συγγραφή Νεφέλη Κεντώνη | Κοστούμια Ting Huang | Σκηνογραφία Νεφέλη Κεντώνη και Βερόνικα Χατζηστεφάνου |Μουσική Μάνος Στρατής | Σχεδιασμός ήχου Ευαγόρας Μπεκιάρης | Βοηθός σκηνοθέτη Σέτα Αστρέου Καρίδη | Στη σκηνή οι: Fatima Rodrigues Montañez, Pablo Temboury, Santi Guillamon, Seta Astreou Karides, Maria Masonou, Gaia de Buchy