Επιμέλεια: Μερόπη Μωυσέως/φωτογραφία: Ελένη Παπαδοπούλου

Ο Ιωσήφ Χατζηκυριάκος ανάμεσα σε κουτιά που κρύβουν θησαυρούς, στο πανέμορφο κτήριο της πρώην Οθωμανικής Τράπεζας, στη Λάρνακα.

Ο χώρος: Θα φυλάσσεται η βιβλιογραφική συλλογή του Φοίβου Σταυρίδη [1938-2012] και το αρχείο του, το οποίο ίσως είναι ακόμη πιο σημαντικό από τη βιβλιοθήκη του.

Το υλικό: Η βιβλιοθήκη του Φοίβου Σταυρίδη θεωρείται η μεγαλύτερη ιδιωτική κυπρολογική βιβλιοθήκη. Υπάρχουν όλα τα κυπριακά φιλολογικά και ιστορικά περιοδικά από τον 19ο αιώνα και μετά. Το αρχειακό υλικό είναι ακόμα πιο σημαντικό γιατί είναι σχεδόν όλο ανέκδοτο, ενώ δεν περιορίζεται στις συλλογές του Φοίβου Σταυρίδη, αλλά ο ίδιος είχε αγοράσει συλλογές αντικειμένων ιστορικών προσωπικοτήτων, με αποτέλεσμα να έχουμε έναν θησαυρό εκμεταλλεύσιμο. Έναν θησαυρό πολύ δύσκολο να μεταχειριστεί κανείς όχι μόνο πρακτικά, αλλά και για να είναι προσβάσιμα στους ερευνητές.

Το πιο πολύτιμο: Η συλλογή σπάνιων, ανέκδοτων, ιστορικών φωτογραφιών.

Το πιο παλιό: Τα πιο παλιά βιβλία στη βιβλιοθήκη ανάγονται στον 16ο αιώνα. Έχουμε και ανέκδοτα χειρόγραφα, όμως, του 18ου αιώνα. Ο

Σκοπός: Σκοπός μας δεν είναι να προστατέψουμε τα βιβλία και το αρχείο του Φοίβου Σταυρίδη. Δεν είμαστε... βαλσαμοτικό κέντρο. Δεν μουμιοποιούμε. Είναι μια σεβαστή επιλογή η μουμιοποίηση, αλλά δεν μας ενδιαφέρει κάτι τέτοιο. Το υλικό πρέπει να τοποθετηθεί, να συντηρηθεί, πάνω απ' όλα να συνεχίσει να ενημερώνεται, ειδικά βιβλιογραφικά, αλλά και ως αρχείο, με τον μόνο σκοπό να διατίθεται στο κοινό. Όχι μόνο στους ερευνητές, για τους οποίους επιτέλους το αρχείο θα είναι ανοιχτό, αλλά και για το κοινό το οποίο θέλει να μάθει για την πόλη του.

Η προοπτική: Ξέρετε, στην Κύπρο έχουμε σοβαρό πρόβλημα ταυτότητας. Έχουμε ένα πρόβλημα αντιμετώπισης της ιστορίας του τόπου μας στα γεωγραφικά του όρια. Συνήθως το συνδέουμε με άλλα πράγματα. Έχουμε πρόβλημα να εστιάσουμε σε ό,τι είναι η Κυπριακή Δημοκρατία σήμερα, που είναι το παρελθόν και το παρόν της. Νομίζω ότι χώροι όπως αυτός, που είναι καθαρά κυπροκεντρικός και κυπρολογικός, μπορούν να βοηθήσουν κάπως, σε μικρότερη κλίμακα, και τη Λάρνακα την ίδια, τους Λαρνακείς δηλαδή, που δεν είναι πλέον μόνο όσοι ανήκουν στη Λάρνακα των τελευταίων εφτά γενιών, αλλά είναι και οι πρόσφυγες και τα παιδιά των προσφύγων που ζουν στην πόλη, είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας της πόλης, και για τους λόγους για τους οποίους ξέρουμε κρατούν αποστάσεις από την πόλη στην οποία ζουν. Όμως ζουν σε αυτή την πόλη, παράγουν, γεννιούνται, πεθαίνουν, κάνουν παιδιά σε αυτή την πόλη, τα στέλλουν σε σχολεία, βγαίνουν έξω αυτά τα παιδιά. Άρα είναι σημαντικό να ξέρουν τι ήταν αυτή η πόλη και -θα ακουστεί μπανάλ, αλλά- είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να οργανώσουμε το μέλλον μας.

Αυτός είναι ο βασικός σκοπός της συντήρησης, του εμπλουτισμού και της διάθεσης της κληρονομιάς του Φοίβου Σταυρίδη. Ο οποίος να σημειώσουμε ότι ήταν ο τελευταίος Λαρνακέας της ιντελικέντζια της Λάρνακας ο οποίος πίστευε στο κοινό καλό. Δώρισε -αν και είχε τη δυνατότητα να πουλήσει το προσωπικό του αρχείο, το οποίο δεν του χάρισαν- στην πόλη, για την αγάπη του προς την πόλη και γιατί πίστευε ο ίδιος -όπως και εγώ, ίσως ουτοπικά- ότι μπορεί να είναι χρήσιμο. Ότι μπορεί να αγκαλιαστεί. Στη Λάρνακα δεν θυμάμαι να έχει ανοίξει κάτι με τέτοιες προοπτικές στο παρελθόν.

Τι πρέπει να γίνει: Χρειάζεται ταξινόμηση, αρχειοθέτηση, πράγματα που χρειάζονται χρόνο για να γίνουν. Βέβαια, όσο πιο γρήγορα μπορούμε θα το ανοίξουμε στο κοινό. Υπάρχει ηλεκτρονική καταγραφή, την οποία ξεκίνησε ο ίδιος ο Φοίβος Σταυρίδης. Τώρα γίνεται μια δεύτερη καταγραφή από τα παιδιά του, τον Στέφανο και τον Χάρη. Η πιο σημαντική καταγραφή θα είναι ψηφιακή, ώστε να είναι προσβάσιμη και στο κοινό. Μελλοντικά σχέδια: Να κάνουμε ευρωπαϊκής εμβέλειας συνέδρια και να είμαστε σε διαδικτυακές πλατφόρμες αρχειακού υλικού οι οποίες βρίσκονται στις πέντε ηπείρους. Το υλικό που έχουμε μας επιτρέπει αυτή τη δυνατότητα.

Άμεσα σχέδια: Προγραμματίζουμε την πρώτη μας εκδήλωση, μια μικρή έκθεση σαν αφορμή για εγκαίνια του χώρου, περί τα τέλη Μαΐου-αρχές Ιουνίου.

Και τώρα; Είμαστε στο στάδιο της επάνδρωσης και επίπλωσης. Έχουμε μόλις το 1/10 των βιβλίων που θα είναι διαθέσιμα στον χώρο.
Οι υποστηρικτές: Σ' αυτό το πρώτο στάδιο, η συμμετοχή και συμβολή του Δήμου Λάρνακας είναι ζωτικής σημασίας. Δεν έχουμε κονδύλι ακόμα. Η μόνη οικονομική -και όχι μόνο- υποστήριξη που έχουμε είναι από τον Δήμο Λάρνακας, ο οποίος ανέλαβε ως ανάδοχος του ιδρύματος μέχρι το ίδρυμα να μπορέσει από μόνο του να αντεπεξέλθει στις ανάγκες του. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Λάρνακας ανέλαβε μέρος των λειτουργικών δαπανών του ιδρύματος, πράγμα πολύ σημαντικό. Χρειάζεται θάρρος μέσα σε τέτοιες καταστάσεις οικονομικές, ειδικά για την τοπική αυτοδιοίκηση που πραγματικά βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση να αναλάβουν κάτι τόσο σημαντικό. Πρέπει να τονιστεί το θάρρος της δημοτικής αρχής για το κονδύλι που πέρασε ώστε να ξεκινήσει κάτι που αφορά τον πολιτισμό.

Πού: Στο κτήριο της πρώην Οθωμανικής Τράπεζας επί της οδού Ζήνωνος Κιτιέως 1, στη Λάρνακα.