Γράφει η Νάσα Παταπίου

Από τη θέση και προϋπηρεσία τους ο καθένας, ο Τιέπολο και ο Μαλιπιέρο υπερασπίστηκαν την Κύπρο και αποτέλεσαν φωτεινές μορφές κατά τη βενετική διακυβέρνηση.

Στις 24 Οκτωβρίου 1568 είχε διοριστεί καπιτάνος Πάφου ο Βενετός Λαυρέντιος Tiepolo, γιος του διπλωμάτη Νικόλαου, για διετή θητεία. Σύμφωνα με ανέκδοτη πηγή ο Tiepolo θα υπηρετούσε από τις 27 Απριλίου 1569 έως τις 26 Απριλίου 1571. Όταν πια ο πόλεμος μεταξύ οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Γαληνοτάτης ήταν αναπόφευκτος και ήταν βέβαιο ότι η μεγαλόνησος Κύπρος ήταν ο στόχος, αποφασίστηκε όπως ο Μαρκαντώνιος Bragadin, καπιτάνος της Αμμοχώστου, έχει τη βοήθεια ενός ευγενούς Βενετού και είχε επιλεγεί από τις βενετικές αρχές ο Λαυρέντιος Tiepolo, καπιτάνος της Πάφου. Επίσης, ως αναπληρωματικός σε περίπτωση απώλειας του Λαυρέντιου Tiepolo, τα καθήκοντά του θα αναλάμβανε ο Μπερναρδίνος Pollani, διοικητής των Αλυκών της Λάρνακας. Στις διηγήσεις της πολιορκίας και παράδοσης της Αμμοχώστου, ο Tiepolo σχεδόν δεν αναφέρεται καθόλου, ίσως γιατί βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία και περιοριζόταν μόνο σε όσα του είχαν ανατεθεί, χωρίς να έχει οποιαδήποτε άλλη έντονη δραστηριότητα. Ωστόσο, ο Πέτρος Βαλτέριος, τελευταίος βισκούντης Αμμοχώστου επί Βενετοκρατίας, μνημονεύει στη διήγησή του ότι είχε αναλάβει μαζί με τον Tiepolo να φέρει σε πέρας την παρασκευή και διανομή του ψωμιού στους στρατιώτες και γενικά τους υπερασπιστές της πόλης.

Στην Αμμόχωστο

Σύμφωνα με τον Πέτρο Βαλτέριο, που συνέταξε μία περιγραφή της πολιορκίας και παράδοσης της Αμμοχώστου, είχαν ανατεθεί στον Λαυρέντιο Tiepolo ειδικές ευθύνες στην ίδια πόλη. Διηγείται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα: Μετά την παράδοση της Αμμοχώστου στους Οθωμανούς ο Μουσταφά πασάς επισκέφθηκε τον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος στη συνέχεια έγινε τζαμί. Οι Οθωμανοί, παρά τη συμφωνία που είχαν υπογράψει με τους διοικητές της πόλης, είχαν παραβεί τους όρους και λήστεψαν μεταξύ άλλων και πολλές κατοικίες. Λήστεψαν και την οικία του άρχοντα Λαυρέντιου Tiepolo, καπιτάνου της Πάφου, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τον ίδιο τον βισκούντη Αμμοχώστου ευφυής, πολυμαθής, έντιμος και ειλικρινής άνδρας, που κοσμούσε τη βενετική διακυβέρνηση της Κύπρου. Στον Tiepolo είχε ανατεθεί το σημαντικό λειτούργημα που αφορούσε την παρασκευή ψωμιού, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Αρχικά η ευθύνη αυτή είχε ανατεθεί στον βισκούντη Πέτρο Βαλτέριο, αλλά  μάλλον δεν ήταν εύκολο να αντεπεξέλθει με τόσους στρατιώτες, γι’ αυτό είχαν επωμισθεί και οι δύο μαζί τη φροντίδα για την παρασκευή και διανομή του ψωμιού στα στρατιωτικά σώματα της πόλης. Ο Λαυρέντιος Tiepolo έκανε τις διανομές στον κάθε ένα στρατιώτη με πολύ ωραία διευθέτηση ώστε, κατά τον Βαλτέριο, δεν θα μπορούσε να ελπίζει κανείς καλύτερη.

Ο Πέτρος Βαλτέριος αφηγείται στη διήγησή του για την πολιορκία και παράδοση της Αμμοχώστου και το τέλος του Λαυρέντιου Tiepolo από τους Οθωμανούς. Ο Tiepolo, στις 5 Αυγούστου του 1571, ενώ όλοι οι αξιωματούχοι της πόλης συνόδευσαν τον Μαρκαντώνιο Bragadin στη σκηνή του Μουσταφά πασά για να του παραδώσουν τα κλειδιά της πόλης, ο Tiepolo έμεινε στην Αμμόχωστο και έτσι γλύτωσε από τη σφαγή. Στις 6 Αυγούστου όμως ο λαμπρός ευπατρίδης Λαυρέντιος Tiepolo οδηγήθηκε στον θάνατο μαζί με τον Ιωάννη Συγκλητικό, γιο του αυθέντη της Λάρνακας Μάρκου Συγκλητικού. Είχαν απαγχονιστεί και οι δύο κατ’ εντολή του Μουσταφά πασά, στο επιπρομαχώνιο της πύλης της Ξηράς, της ονομαζόμενης της Λεμεσού. Επίσης ο βισκούντης σημειώνει στη διήγησή του ότι τον άμοιρο Tiepolo πριν τον παραδώσουν στην αγχόνη προηγουμένως τον έσυραν κι επειδή ήταν υπέργηρος από την κακομεταχείριση εξέπνευσε. Ας σημειωθεί ότι δύο άλλες πηγές για την πολιορκία και παράδοση της Αμμοχώστου, αυτές των Άγγελου Καλέπιου και Άγγελου Gatto, αναφέρουν ότι ο Tiepolo είχε απαγχονιστεί μαζί με τον γενναίο πολεμιστή Μανώλη Σπηλιώτη, διοικητή του ελαφρού ιππικού.

Ανάθεση καθηκόντων

Μετά την εντολή των βενετικών αρχών στον Λαυρέντιο Tiepolo να μεταβεί στην Αμμόχωστο ως βοηθός του διοικητή της πόλης Μαρκαντωνίου Bragadin και σε περίπτωση ανάγκης να μπορεί να τον αντικαταστήσει, οι Βενετοί προχώρησαν στον διορισμό ενός υποδιοικητή της Πάφου στην κενωθείσα θέση. Ο διοικητής αυτός -μάλλον επακριβώς υποδιοικητής (vicecapitano)- ήταν ο Βικέντιος Μαλιπιέρο.

Ο Άγγελος Καλέπιος αναφέρει τα εξής σχετικά για τον Βικέντιο Μαλιπιέρο: Όταν αναχώρησε η οθωμανική αρμάδα από τον Φοίνικα, κατά τις 27 Ιουνίου 1570, έφθασε στην Πάφο την 1η Ιουλίου και στις 2 Ιουλίου ειδοποιήθηκε η βενετική διακυβέρνηση στη Λευκωσία. Όταν έφθασαν οι εχθροί στην περιοχή Ακρωτηρίου αποβιβάστηκαν και προχωρώντας έκαιγαν και κατέστρεφαν τα πάντα φθάνοντας έως τα Πολεμίδια. Τότε έσπευσαν οι λόχοι του ελαφρού ιππικού με τον διοικητή τους και τον υποδιοικητή της Πάφου Βικέντιο Μαλιπιέρο και τους απώθησαν επιτυχώς κυνηγώντας τους έως τη θάλασσα και φονεύοντας αρκετούς. Τα κεφάλια των σκοτωμένων και κάποιους που συνέλαβαν αιχμάλωτους, μετά από εντολή του Μαλιπιέρο, τους μετέφεραν στη Λευκωσία κάνοντας επιβλητική παρέλαση, γεγονός το οποίο τόσο ενθουσίασε τον κόσμο της Λευκωσίας που ζητωκραύγαζε επάνω στα τείχη: «Ζήτω ο Άγιος Μάρκος, Ζήτω ο Άγιος Μάρκος». Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Λευκωσίας, σύμφωνα με όσα διηγείται ο Άγγελος Καλέπιος, ο Βικέντιος Μαλιπιέρο ήταν ένα από τα μέλη της βενετικής διακυβέρνησης της Λευκωσίας και έλαβε μέρος στην υπεράσπισή της.

Έγγραφο του 1589

Ένα ανέκδοτο έγγραφο, δεκαεννέα χρόνια μετά την πολιορκία και κατάκτηση της Λευκωσίας, το οποίο συντάχθηκε στη Βενετία το 1589, μας γνωστοποιεί νέα στοιχεία για τον τελευταίο επί Βενετοκρατίας διοικητή της Πάφου. Το έγγραφο αυτό συντάχθηκε από την ίδια τη χήρα του Μαλιπιέρο κι έτσι μας γίνεται για πρώτη φορά γνωστό το όνομά της και η οκογένειά της. Τέσσερις Κύπριοι ενώπιον του Βενετού νοτάριου ορκίστηκαν και επιβεβαίωσαν τα στοιχεία της χήρας του Βικέντιου Μαλιπιέρου, η οποία τελικά επέζησε του πολέμου της Κύπρου. Ο Βικέντιος Μαλιπιέρο, όπως πιστοποίησαν, ήταν σύζυγος της Παυλίνας Bragadin, η οποία με την απώλεια της Κύπρου έχασε τα φέουδα και τα χωριά που είχε δώσει στον σύζυγό της ως προίκα. Εκτός όμως από την κτηματική περιουσία διέθετε και κινητή περιουσία, η οποία σε χρήματα ανερχόταν σε χιλιάδες δουκάτα. Ο σύζυγος της Παυλίνας, Βικέντιος Μαλιπιέρο, κατά την εποχή του πολέμου υπηρετούσε ως υποκαπιτάνος της Πάφου, όπως διαβεβαίωναν οι μάρτυρες, και μάλιστα χωρίς αμοιβή. Όταν κάποια πληρώματα από την οθωμανική αρμάδα προσπάθησαν να αποβιβαστούν στην περιοχή της Πάφου, ο Μαλιπιέρο, με ένα λόχο του ελαφρού ιππικού, τους ανάγκασε αρκετές φορές να τραπούν σε φυγή, ενώ άλλοι κατά τις συμπλοκές σκοτώθηκαν ή πληγώθηκαν. Στη συνέχεια ο καπιτάνος της Πάφου μετέφερε τόσο τους αιχμαλώτους όσο και τα κεφάλια των σκοτωμένων εχθρών στη Λευκωσία ως τρόπαια νίκης στους Βενετούς αξιωματούχους.

Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Λευκωσίας ο Μαλιπιέρο πολεμώντας γενναία έφιππος συνελήφθη αιχμάλωτος και αργότερα πέθανε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας. Ο Άγγελος Καλέπιος, που συνέταξε ως αυτόπτης μάρτυρας μια διήγηση της πολιορκίας και πτώσης της Λευκωσίας, αναφέρει ότι ο Μαλιπιέρο είχε πεθάνει αιχμάλωτος στη Χίο. Αυτό ήταν το τέλος του υπερασπιστή της Κύπρου κατά τον πόλεμο 1570-1571 Βικέντιου Μαλιπιέρο και τελευταίου διοικητή της Πάφου επί Βενετοκρατίας. Τέλος, ας υπομνησθεί η συμβολή του τελευταίου Βενετού καπιτάνου Πάφου στην άμυνα της Κύπρου κατά το 1570. Πρωτίστως υπό την αρχηγία του Βικέντιου Μαλιπιέρο είχαν εκδιωχθεί επιτυχώς και με απώλειες, όσοι Οθωμανοί δοκίμασαν το καλοκαίρι του 1570 να αποβιβαστούν στην Πάφο και στη Λεμεσό…

ΛΕΖΑΝΤΑ: Το φρούριο της Πάφου, της πόλης όπου υπηρέτησε αρχικά ο Λαυρέντιος Τiepolo. Μετά τον διορισμό του ως βοηθού διοικητή στην Αμμόχωστο, τη θέση του πήρε ως υποδιοικητής ο Βικέντιος Μαλιπιέρο.