Συγγραφέας: Παύλος Λιασίδης

Σκηνοθέτης: Νίκος Χατζόπουλος

Παίζουν: Δημήτρης Αντωνίου, Μαρίνα Αργυρίδου, Άνδρη Θεοδότου, Κλείτος Κωμοδίκης, Γιωργής Τσουρής

Ο Εξώστης ξεκινά και πάλι το θεατρικό του ταξίδι. Ένα ταξίδι που αρχίζει από τον κόσμο του λαϊκού παραμυθιού, τα ήθη, τις δεισιδαιμονίες και τη λαϊκή σοφία της κυπριακής υπαίθρου, στον οποίο μας ταξιδεύει ο σκηνοθέτης Νίκος Χατζόπουλος με την επιλογή του να ζωντανέψει επί σκηνής τον ιδιαίτερο κόσμο του λαϊκού ποιητή Παύλου Λιασίδη, μέσα από μια παράσταση που δοκιμάστηκε ήδη, με επιτυχία, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2017.

O Νίκος Χατζόπουλος, μέσα από μια μινιμαλιστική και αφαιρετική σκηνοθεσία κατορθώνει να διατηρήσει σε απόλυτη ισορροπία τα ρεαλιστικά και τα παραμυθιακά στοιχεία

Πρόκειται για ένα έμμετρο θεατρικό έργο γραμμένο σε ιαμβικό 15σύλλαβο, στις αρχές τις δεκαετίας του ΄60. Είναι η ιστορία ενός νέου αγοριού τη διαφορετικότητα του οποίου οι γονείς του και η κοινωνία αδυνατούν να κατανοήσουν. Αφού οι γιατροί δεν του βρήκαν κανένα «σακαλίκι», οι γονείς του θεωρούν ότι ο αλαφροΐσκιωτος («αλαβροστοισειώτης») νέος είναι κυριευμένος από ξωτικά και νεράιδες. Έγκλειστος σε ένα δωμάτιο καταρρέει μέρα με τη μέρα, μέχρι τη στιγμή που τα χαρμόσυνα νέα ενός προξενιού δίνουν την ελπίδα ότι ο έρωτας είναι η αιτία της «αρρώστιας» του. Ο νέος παντρεύεται αλλά οι νεράιδες τον εκδικούνται φέρνοντας το αναπόφευκτο τραγικό τέλος.

Σε αυτή την απλή λαϊκή ιστορία, ο Νίκος Χατζόπουλος, μέσα από μια μινιμαλιστική και αφαιρετική σκηνοθεσία κατορθώνει να διατηρήσει σε απόλυτη ισορροπία τα ρεαλιστικά και τα παραμυθιακά στοιχεία, μετατοπίζοντας διαρκώς τους ήρωες από τον κόσμο της σκληρής πραγματικότητας, στον χώρο του μεταφυσικού και της φαντασίας. Από τη μια οι νεράιδες και η πίστη σε έναν αλλόκοτο και αθέατο κόσμο και από την άλλη η αναπόφευκτη μοίρα του ανθρώπου και η αδυναμία του μπροστά στα στοιχεία της φύσης. Από τη μια η λυρικότητα μιας ακαταμάχητης κυπριακής διαλέκτου εμπλουτισμένης με τη μουσική απόδοση κάποιων στίχων από τους ηθοποιούς και από την άλλη η μεστότητα και ο απόλυτος ρεαλισμός που εμπεριέχει η λαϊκή σοφία αυτής της γλώσσας. Από τη μια η επιλογή του σκηνοθέτη να ακολουθήσει μια μη ρεαλιστική υποκριτική προσέγγιση – εισάγοντας ακόμη και στοιχεία παντομίμας – και από την άλλη το αφαιρετικό σκηνικό και τα λιτά και ουδέτερα κοστούμια (Βασιλική Σύρμα). Από τη μια το τραγικό και από την άλλη το κωμικό στοιχείο, μέσα από ένα ευρηματικό σκηνοθετικό χιούμορ. Το αποτέλεσμα: μια απόλυτα ισορροπημένη παράσταση που κατορθώνει να συγκεράσει την ελαφρότητα, τον ρομαντισμό, το χιούμορ και την ευαισθησία ενός παραμυθιού, με την τραγικότητα, τη μεστότητα και τη βαθιά ψυχογραφία της αρχαίας τραγωδίας.

Οι πέντε ηθοποιοί, πότε ως ανεξάρτητες μονάδες και πότε ως Χορός, ακολουθώντας πιστά τη σκηνοθετική γραμμή, δίνουν την αίσθηση ότι στέκονται απέναντι στους ρόλους που ενσαρκώνουν

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο ο σκηνοθέτης και οι λοιποί συντελεστές διαχειρίζονται τον σκηνικό χώρο. Το βάθος της σκηνής όπου τοποθετείται το πιάνο χρησιμοποιείται σαν ουδέτερη ζώνη, κάτι σαν παρασκήνια επί σκηνής, όπου οι ηθοποιοί προετοιμάζονται για να ενδυθούν τον ρόλο που θα ενσαρκώσουν. Με παντελή έλλειψη σκηνικών αντικειμένων, το κεντρικό σκηνικό αποτελείται από ένα απλό τετράγωνο βάθρο το οποίο εμπερικλείει τον χώρο-τάφο στον οποίο βρίσκεται έγκλειστος ο αλαφροίσκιωτος νέος. Όλη η δράση εκτυλίσσεται στην περιφέρεια αυτού του τάφου, με τους ηθοποιούς να κινούνται κυκλικά γύρω από αυτόν και να ζωντανεύουν χώρους, ήχους και σκηνικά αντικείμενα μέσα από τις δυνατότητες της φωνής και του σώματός τους, αλλά και τους πολύ εύστοχους φωτισμούς του Σάκη Μπιρμπίλη. Οι πέντε ηθοποιοί, πότε ως ανεξάρτητες μονάδες και πότε ως Χορός, ακολουθώντας πιστά τη σκηνοθετική γραμμή, δίνουν την αίσθηση ότι στέκονται απέναντι στους ρόλους που ενσαρκώνουν. Με μια αποστασιοποίηση συνειδητή και σκόπιμη αποφεύγουν την παγίδα του μελοδραματισμού, ενώ ταυτόχρονα κατορθώνουν να δώσουν ολοκληρωμένους χαρακτήρες και «τύπους» της κυπριακής κοινωνίας μέσα από μια απόλυτα ελεγχόμενη χρήση της φωνής και του σώματός τους, ποιητική και συμβολική έκφραση, καθαρή άρθρωση και εξαίρετη απόδοση της κυπριακής διαλέκτου.

Αναπόσπαστο στοιχείο της παράστασης, η υπέροχη μουσική και η ζωντανή εκτέλεσή της επί σκηνής από τον συνθέτη και μουσικό Σταύρο Λάντσια. Η μουσική λειτουργεί οργανικά στην παράσταση αυτή, αφού από τη μια υπηρετεί την αφαιρετική γραμμή της σκηνοθεσίας αντικαθιστώντας την αναγκαιότητα σκηνικών αντικειμένων και από την άλλη υπογραμμίζει τις ψυχικές μεταπτώσεις των ηρώων, προοικονομώντας διαρκώς την εξέλιξη του παραμυθιού και το τραγικό του τέλος.

Με την επιλογή αυτού του θεατρικού έργου (εμπλουτισμένου με άλλα ποιήματα του Παύλου Λιασίδη), το οποίο κατόρθωσε μέσα σε μια ώρα να μας ταξιδέψει σε πολλά και διαφορετικά θεατρικά και λογοτεχνικά είδη (δημοτικό τραγούδι, λαϊκή ποίηση, Λόρκα ακόμη και Σαίξπηρ), ο Νίκος Χατζόπουλος και η ομάδα του δημιούργησαν μια εμπνευσμένη και καλοκουρδισμένη στο σύνολο και στα επί μέρους στοιχεία της παράσταση, τιμώντας με τον ιδανικότερο τρόπο αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο λαϊκό Κύπριο ποιητή.