Πίσω στο καλοκαίρι του 2015. Ένας μηχανικός του facebook ψάχνει τα εσωτερικά δεδομένα της εταιρείας και παρατηρεί κάτι περίεργο. Αναζητά τις ιστοσελίδες στις οποίες ανακατευθύνονται οι χρήστες του facebook, σε ποια link από αυτά που βλέπουν και κλικάρουν. Ανάμεσα στις πρώτες 25 ιστοσελίδες υπάρχουν οι "συνήθεις ύποπτοι", όπως το YouTube και η Huffington Post. Υπάρχουν όμως και κάποιες άλλες με ονόματα όπως Conservative Tribune, Western Journalism και Breitbart. Σελίδες που βρίσκονταν ψηλότερα από τους New York Times και το CNN.

Παραξενεμένος από το γεγονός ότι οι χρήστες κλικάρουν σε μέσα ενημέρωσης που δεν έχει ξανακούσει ποτέ τους, ο μηχανικός ανεβάζει ένα ποστ σ' ένα εσωτερικό φόρουμ για τους εργαζόμενους του facebook. Κανείς δεν συγκινείται ιδιαίτερα. Όπως διηγείται ο ίδιος στην ιστοσελίδα Buzzfeed το κλίμα ήταν "ναι, είναι παλαβό αλλά τι θες να κάνουμε εμείς;". Με δυο λόγια το facebook θα μπορούσε να ξέρει ότι το κοινό προσανατολίζεται σε "σκοτεινές" σελίδες γεμάτες από fake news, πριν καν ακούσουν τον όρο. Το facebook ήξερε, παρ' όλο που για καιρό το αρνιόταν. Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε όταν ο Ζούγκερμπεργκ αναγκάστηκε να παραδεχτεί τη ρωσική προπαγάνδα μέσω διαφημίσεων κατά τη διάρκεια της αμερικανικής προεκλογικής εκστρατείας. Κι εμείς ξέρουμε πια ότι διάφοροι περίεργοι τύποι δεν εκλέγονται τυχαία. Η εκστρατεία τους είναι οργανωμένη χρόνια πριν, χρησιμοποιώντας κάθε αθέμιτο μέσο προπαγάνδας. Προς γνώση και συμμόρφωση του τι διαβάζουμε και τι μοιραζόμαστε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Από τότε το facebook πολλαπλασιάζει τις δράσεις "εξιλέωσης" και σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να τοποθετήσουμε και τη μεγάλη συμφωνία με δέκα ειδησεογραφικούς οργανισμούς σε Ευρώπη και ΗΠΑ που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα. Το πιλοτικό κατ' αρχήν πρόγραμμα θα επιτρέπει στους χρήστες facebook να έχουν πρόσβαση από την κινητή συσκευή τους (μόνο Android προς το παρόν) σε ένα περιορισμένο αριθμό δέκα online άρθρων τον μήνα από κάθε μέσο ενημέρωσης ή σε μια επιλογή άρθρων που θα αποφασίζουν οι εκδότες.

Στη συνέχεια, οι χρήστες, αν επιθυμούν πλήρη πρόσβαση στο ειδησεογραφικό περιεχόμενο, θα έχουν την επιλογή να γίνουν κανονικοί συνδρομητές, μέσω των ιστοτόπων των εφημερίδων. Το facebook δεν θα παίρνει ποσοστό για κάθε πληρωμένη συνδρομή στο μέσο ενημέρωσης. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Apple δεν συμμετέχει στη συμφωνία επειδή διεκδικεί μερίδιο 30% από κάθε συνδρομή σε μέσο ενημέρωσης, η οποία θα κλείνεται μέσω δικής της συσκευής με εφαρμογές iOS.

Στη συμφωνία συμμετέχουν γνωστά ονόματα του Τύπου: Washington Post, The Economist, Boston Globe, Bild, Spiegel, La Repubblica, The Telegraph, Le Parisien, The Houston Chronicle, The San Francisco Chronicle, The Baltimore Sun, The Los Angeles Times, The San Diego Union-Tribune. Κάποια άλλα μέσα όμως όπως η Wall Street Journal και οι Financial Times αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους, ενώ οι New York Τimes ακόμη το συζητούν. Οι εκδότες που δεν θα συμμετάσχουν στη συμφωνία, έχουν δυσαρεστηθεί, επειδή το facebook αρνείται να τους δώσει στοιχεία για το ποιοι χρήστες του διαβάζουν δωρεάν τα άρθρα τους. Εκπρόσωπος της εταιρείας Dow Jones, θυγατρικής της News Corp, που εκδίδει την αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal, δήλωσε ότι το νέο πιλοτικό πρόγραμμα αποτελεί πισωγύρισμα σε σχέση με τη στρατηγική για την online πρόσβαση στο περιεχόμενό της που έχει υιοθετήσει η εφημερίδα. "Δέκα δωρεάν άρθρα είναι πάρα πολλά", δήλωσε. Οι βρετανικοί Financial Times, που -όπως και η WSJ- χρεώνουν για την πρόσβαση των χρηστών τους στα online άρθρα τους, δεν είναι επίσης πρόθυμοι να αλλάξουν την έως τώρα στάση τους. Η συμφωνία αναμένεται ν' αλλάξει το προφίλ του facebook, το οποίο ελπίζει πλέον να διακινεί σοβαρότερο περιεχόμενο. Ωστόσο, θα είναι δύσκολο ν' αλλάξουν πρακτικές που καθιερώθηκαν. Ο μέσος χρήστης δεν θέλει να διαβάζει. Θέλει να βλέπει έναν "πιασάρικο" τίτλο.