Γράφει η Μαρίνα Σχίζα

Τα αδέλφια Jake και Dinos Chapman και η Tracy Emin έχουν κάτι κοινό. Έχουν καταγωγή κυπριακή, παιδιά τρίτης γενιάς, γεννημένοι στο Λονδίνο. Οι πρώτοι από Άγγλο πατέρα και Κύπρια μητέρα με καταγωγή την Πάφο, εξ ού και τα ονόματά τους, Ιάκωβος και Κωνσταντίνος. Γεννημένος το 1962 ο πρώτος και το 1966 ο δεύτερος.

H Trace Emin γεννήθηκε το 1963 στο Κρόιντον από μητέρα Αγγλίδα με καταγωγή ρομά και πατέρα Τουρκοκύπριο, που μετανάστευσε στη Βρετανία τη δεκαετία του ‘50. Μαζί με τον δίδυμο αδερφό της Πολ μεγάλωσαν στο Μάργκεϊτ του Κεντ όπου στην ηλικία των 13 ετών η Τρέισι έπεσε θύμα βιασμού.

Σε ένα πρώιμο έργο της πορείας της, στην ταινία «How It Feels» [1996], η Τρέισι εμφανίζεται να περπατά στους δρόμους του Λονδίνου και να αφηγείται την προσωπική εμπειρία της πρώτης της έκτρωσης, το 1990. Και να εξηγεί πώς μέσω της κρίσης εκείνης έφτασε στο αποκαλυπτικό συμπέρασμα ότι η τέχνη δεν μπορεί να φτιάχνεται για την τέχνη, αλλά είναι εγγενώς συνδεδεμένη με την ίδια τη ζωή: «η ουσία της δημιουργικότητας, εκείνη η στιγμή της σύλληψης... ολόκληρη η ύπαρξη των πάντων... έπρεπε να αφορά το από πού πραγματικά προέρχεται».

Οι πιο πάνω καλλιτέχνες έχουν όμως και κάτι άλλο κοινό εκτός της καταγωγής τους. Έχουν βραβευτεί με τη μεγαλύτερη διάκριση που μπορεί να δεχτεί εικαστικός καλλιτέχνης στην Αγγλία, το Βραβείο Turner. Kαθόλου τυχαία. Όλοι αναδύθηκαν από την «ομάδα» των Young British Artists (YBAs), που, στη δεκαετία του 1990, έφεραν δυναμικά τη βρετανική τέχνη στην πρώτη γραμμή των διεθνών καλλιτεχνικών εξελίξεων αναστατώνοντας κυριολεκτικά την εικαστική σκηνή του Λονδίνου με τις «προκλητικές» εικαστικές τους προτάσεις, όπως είχε το κοινό να διαπιστώσει στο πλαίσιο αφιερώματος στους Chapman Brothers που οργάνωσε το ΤΕΠΑΚ για την έναρξη του Προγράμματος Καλών Τεχνών.

Από τη δική της πλευρά η Τουρκοκύπρια Tracey Emin είχε αναστατώσει το κοινό με την εγκατάσταση της «Το κρεβάτι μου» το 1998, δίνοντάς της και τον τίτλο της «αυτοβιογραφικής εικαστικού». Ήταν μια εγκατάσταση που περιλάμβανε το κρεβάτι της πάνω στο οποίο είναι διάσπαρτα άδεια μπουκάλια, αποτσίγαρα, χρησιμοποιημένα προφυλακτικά, χαρτί υγείας, σερβιέτες, λούτρινα ζωάκια, ταμπόν… Ολόκληρος ο κόσμος της, οι εφιάλτες και οι δαίμονες της σε κοινή θέα. Ένα κρεβάτι-αυτοπροσωπογραφία ενός ανθρώπου που έχει συνθλιβεί από την αγάπη. Μιας γυναίκας που έμεινε απομονωμένη επί 15 ημέρες με μοναδική της συντροφιά το αλκοόλ ύστερα από μια αποβολή.

Η νέα της έκθεση στη Gallery White Cube στο Λονδίνο με τίτλο «A Fortnight of Tears» [Ένα δεκαπενθήμερο δακρύων] δεν μπορεί να μην ήταν αυτοβιογραφική. «Είχα τον τίτλο έτοιμο εδώ και 15 χρόνια, αλλά δεν τον χρησιμοποίησα ποτέ. Πριν από μερικά χρόνια, η μητέρα μου πέθανε και δεν είχα ξανακλάψει ποτέ τόσο πολύ στη ζωή μου. Σκέφτηκα τώρα είναι η στιγμή να χρησιμοποιήσω αυτόν τον τίτλο. Συνεπώς η έκθεση είναι για τις μεγάλες συναισθηματικές στιγμές στη ζωή μου, καλές ή κακές, δυσάρεστες ή ευτυχισμένες, σαν μια συναισθηματική ωρολογιακή βόμβα που έχει αφεθεί στον χώρο της έκθεσης», λέει η εικαστικός.

Η έκθεση είναι όντως σαν μια συναισθηματική ωρολογιακή βόμβα που έχει αφεθεί στον χώρο της γκαλερί. Εισερχόμενος στη νότια πλευρά της γκαλερί, ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με 50 αυτοπροσωπογραφίες από μια εν εξελίξει φωτογραφική σειρά που αποτυπώνει διάφορες στιγμές και φάσεις κατά τις περιόδους αϋπνίας της δημιουργού. Η Έμιν υποφέρει εδώ και καιρό από αϋπνίες, απαθανατίζει τον εαυτό της με σέλφι από το κινητό καθώς περιμένει απελπισμένα τον Μορφέα να την πάρει στην αγκαλιά του. Αυτές οι ανήσυχες και πολύ ιδιωτικές κοντινές λήψεις, που συλλαμβάνουν το σύνηθες μαρτύριο, την εξάντληση και την απελπισία αυτών των μοναχικών ξάγρυπνων ωρών, παρουσιάζονται σε πυκνές εκτυπώσεις ύψους δύο μέτρων η κάθε μια.

Μπορεί ορισμένοι να βρίσκουν τα έργα της Τρέισι Εμιν αντιαισθητικά, ανούσια, εντυπωσιοθηρικά. Mπορεί άλλοι να βρίσκουν τα έργα των Αδελφών Τσάπμαν προκλητικά, σοκαριστικά, ακραία. Κανείς όμως δεν αμφισβητεί το δικαίωμά τους να εκφράζονται ελεύθερα. Κάτι που ακόμα πολλές φορές μοιάζει με είδος πολυτελείας.