"Χάσατε την ευκαιρία να γίνετε για πρώτη φορά εδώ και χιλιετίες ένα πραγματικά ανεξάρτητο κράτος", μου είχε πει ένας διπλωμάτης των Ηνωμένων Εθνών αμέσως μετά την αποτυχία στο Κραν Μοντανά.

Το θυμήθηκα σήμερα, καθώς η πολιτική τάξη των Ελληνοκυπρίων αποδεικνύεται ανίκανη να ασκήσει την κυριαρχία του κράτους εκεί που χρειάζεται και καθώς η πολιτική τάξη των Τουρκοκυπρίων ακροβατεί μεταξύ πίκρας, ιδιοτέλειας και ταύτισης με τον δυνατότερο της γειτονιάς.

Είμαστε ανεξάρτητο κράτος; Δεν το εννοώ με τη βασική, νομική έννοια. Εκεί δεν αμφισβητείται από κανέναν. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να ενεργήσουμε ως κατά το δυνατόν περισσότερο αυτόνομη οντότητα, ή αν μας περιορίζουν οι συνθήκες και η πολιτική σε βαθμό μεγαλύτερο από ό,τι γίνεται με άλλες χώρες.

Μέχρι πρόσφατα δεν είχαμε καθόλου εξωτερική πολιτική. Οι σχέσεις μας με άλλα κράτη ήταν δέσμιες του Κυπριακού και των ισορροπιών του και δέσμιες του αν το κάθε λαός και οργανισμός μετρούσε για "φιλέλληνας" ή "φιλότουρκος". Ακόμα και τώρα που ασχολούμαστε με άλλα θέματα, μας περιορίζει η κατοχή, οι ανύπαρκτες σχέσεις με την Τουρκία και το ότι ζούμε σε μια συνεχή κατάσταση κρίσης και εξαίρεσης.

Το 1941, εν μέσω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Αμερικανός Πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ αναφέρθηκε στις τέσσερις ελευθερίες που θεωρούσε ότι η χώρα του και η διεθνής κοινότητα θα έπρεπε να διασφαλίζουν. Εκτός από τις ελευθερίες της έκφρασης και της άσκησης της θρησκείας, αναφέρθηκε και σε ακόμα δύο: στην ελευθερία από τη φτώχεια και στην ελευθερία από τον φόβο. Δηλαδή, στη δημιουργία εκείνων των οικονομικών συνθηκών που να εξασφαλίζουν μια υγιή ειρηνική ζωή και στην παγκόσμια μείωση των εξοπλισμών ώστε να μην μπορεί κανένα κράτος να επιτίθεται στους γείτονές του.

Όλα αυτά αφορούσαν το παγκόσμιο σύστημα, αλλά μπορούμε να τα δούμε και ως ενδείξεις της ικανότητας μιας χώρας να είναι ανεξάρτητη. Δηλαδή να μην εξαρτάται από κανέναν και να μην απειλείται από κανέναν. Η ανεξαρτησία περνά και μέσα από την πραγματική [και όχι μόνο νομική] δυνατότητα να ασκήσει κανείς τις δικές του επιλογές για το πώς θα τη χειριστεί.

Το μισό της χώρας, ως επικράτεια και ως ζωτικός χώρος, ελέγχεται από μια άλλη χώρα. Ακόμα και αν φύγει αυτή η άλλη χώρα, θα πρέπει να έχουμε το εκτόπισμα να ενεργούμε ως αυτόνομος παράγοντας. Και για να μας βλέπουν οι έξω ως αυτόνομο και ολόκληρο κράτος, δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το να γίνουμε κράτος που να εκπροσωπεί και τις δύο κοινότητες...