Παράθυρο logo
Πρόβλημα για την εξουσία: το καινούργιο βιβλίο της Tressie McMillan Cottom
Δημοσιεύθηκε 25.06.2019
Πρόβλημα για την εξουσία: το καινούργιο βιβλίο της Tressie McMillan Cottom

To 1949, ο φιλόσοφος Gilbert Ryle στα δοκίμιά του «The Thinking of Thoughts: What is 'Le Penseur' Doing?» και «Thinking and Reflecting» χρησιμοποίησε τον όρο thick description ως ένα εργαλείο ανάλυσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το 1973, ο Clifford Geertz, στα χνάρια του Ryle, ανέπτυξε την έννοια του thick description ως ένα είδος εθνογραφίας που περιγράφει την κοινωνική συμπεριφορά λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο προκύπτει - εν αντιθέσει με το thin description, μια πιο επιφανειακή περιγραφή της κοινωνικής συμπεριφοράς.

Στο καινούργιο της βιβλίο Thick: And Other Essays (The New Press, 2019) η Tressie McMillan Cottom -ακαδημαϊκή superstar, πολυγραφότατη συγγραφέας και δημόσια διανοούμενη- πορεύεται με δεξιοτεχνία μέσα από θέματα πολύπλοκα, αναλύοντάς τα με thick descriptions και με την ειλικρίνεια και το χιούμορ που τη χαρακτηρίζουν. Κεντρικός άξονας του βιβλίου είναι η κοινωνική ανισότητα στις διάφορες εκφάνσεις της, έτσι όπως επηρεάζει τις ζωές των Αφροαμερικανών, των γυναικών, και κυρίως των Αφροαμερικανών γυναικών στις ΗΠΑ. Από μια intersectional προοπτική, η Cottom προσεγγίζει θέματα όπως η ακαδημαϊκή ζωή, η σεξουαλική βία, η εγκυμοσύνη, η εκπαίδευση, το σύστημα υγείας, η ομορφιά, ο καπιταλισμός, η πατριαρχία και ο λευκός ιμπεριαλισμός. Και παρόλο που καταπιάνεται με πολλά πράγματα μαζί, το κάνει με τέτοια μαεστρία και μεθοδικότητα που στο κλείσιμο του βιβλίου τα 8 δοκίμια που το αποτελούν δένουν μεταξύ τους αρμονικά, δίνοντάς μας μια ξεκάθαρη εικόνα του πώς λειτουργεί η αμερικανική κοινωνία.

Αν και τα δοκίμιά της έχουν ως αφετηρία προσωπικά βιώματα, η Cottom δεν γράφει personal essays αλλά κοινωνιολογικές μελέτες με thick descriptions. Και μας προσφέρει και το κίνητρο πίσω από αυτό το είδος γραφής: «Τα πράγματα που αγγίζουμε και μυριζόμαστε και βλέπουμε και βιώνουμε μέσα από τις αισθήσεις μας είναι ο τρόπος με τον οποίο οι ιστορίες μας αποκτούν επιρροή. Όμως εγώ δεν ήθελα ποτέ απλώς να αφηγούμαι παραστατικές ιστορίες. Ήθελα και θέλω να λέω παραστατικές ιστορίες που να γίνονται πρόβλημα για την εξουσία. Για να το κάνω αυτό χρησιμοποιώ δεδομένα και έρευνα». Σε μια κοινωνία στην οποία, όπως σημειώνει η ίδια, οι θύρες της εξουσίας περιφρουρούνται με ζήλο και η εξουσία αποφασίζει σε ποιους επιτρέπεται και σε ποιους όχι να έχουν δημόσια φωνή, η φωνή της Cottom είναι πολύτιμη - ιδίως αν λάβουμε υπόψη τη δυσπιστία με την οποία αντιμετωπίζονται τα τραύματα και οι δυσκολίες των μαύρων γυναικών στις ΗΠΑ, που οι ίδιες αφηγούνται εδώ και καιρό (το πόσο διαδεδομένη και βαθιά ριζωμένη είναι αυτή η δυσπιστία το προδίδει το μότο που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια: «Believe black women»).

Είναι πια για πολλούς κοινή λογική το ότι κατηγορίες όπως η φυλή και το φύλο είναι κοινωνικά οικοδομήματα. Η Cottom μας θυμίζει όμως ότι το γεγονός ότι τέτοιες κατηγορίες είναι πλαστές δεν αφαιρεί την πολύ αληθινή ισχύ τους. Μας θυμίζει ότι αν και δεν έχουν βιολογική υπόσταση, οι κατηγορίες αυτές έχουν απολύτως απτές και καταστροφικές συνέπειες για τα θύματά τους, συνέπειες που επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητα των ανθρώπων που ανήκουν σε καταπιεσμένες ομάδες του πληθυσμού, συνέπειες που οι άνθρωποι αυτοί βιώνουν μέσα στο πετσί τους, πάνω στο σώμα τους.