JOMO, το αντίδοτο του FOMO

Βάλια Καϊμάκη Δημοσιεύθηκε 29.7.2019

Με τόσα θέματα να μας απασχολούν δεν καταφέραμε ούτε μια τόση δα φορά να σχολιάσουμε το FOMO, το Fear of missing out, μία από τις μάστιγες της εποχής μας. Πρόκειται στην ουσία για ένα είδος "κοινωνικού" άγχους που μας προτρέπει να μένουμε συνεχώς συνδεδεμένοι με τους άλλους μήπως και χάσουμε κάτι: μια διάδραση με τους άλλους, μια είδηση, ένα γεγονός. Δεν θα πάμε πιο βαθιά στην ψυχολογία γιατί σαφώς και το FOMO είναι μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, να σημειώσουμε, όμως, ότι το FOMO υπήρχε και πριν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με δύο λόγια ήταν ασθένεια των γιάπηδων που περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 2000. Μόνο που, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, η ανάδυσή τους το διεύρυνε και το χειροτέρεψε. Σε σημείο που να φτάνει σε αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν "παθολογική χρήση του διαδικτύου". Το FOMO είναι ένας από τους τέσσερις παράγοντες που καθορίζουν τον βαθμό εξάρτησης από τα social media. Αυτά είναι τα κακά νέα.

Σε αδρές γραμμές το JOMO είναι μέρος του κινήματος ή μάλλον καλύτερα του τρόπου ζωής "slow", που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Τα καλά νέα είναι ότι ένα νέο κίνημα αρχίζει ν' αναπτύσσεται όχι μόνο για να χτυπήσει το FOMO στη ρίζα του, αλλά για να προσφέρει σε όλους μας καλύτερη ποιότητα ζωής. Το JOMO (Joy of missing out) είναι ακριβώς το αντίθετο: όσα πιο πολλά χάσω τόσο καλύτερα είμαι. Σε αδρές γραμμές το JOMO είναι μέρος του κινήματος ή μάλλον καλύτερα του τρόπου ζωής "slow", που καλύπτει ένα μεγάλο μέρος ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η πρώτη φορά που άκουσα γι' αυτό, ήταν περίπου 20 χρόνια πριν, όταν το κίνημα slow food ήρθε ν' αποκαταστήσει τις ζημιές του fast food στην υγεία μας, αλλά και στις κοινωνικές μας σχέσεις. Έτσι το JOMO έχει άμεση σχέση με αυτό που ονομάζουμε slow journalism, την κουλτούρα που γεννήθηκε ως αντίδοτο στην υπερπροσφορά ειδήσεων και στην κατάρρευση της ποιότητας της δημοσιογραφίας. Δηλαδή, στη στείρα αναπαραγωγή δελτίων τύπου, στο copy-paste στο διαδίκτυο, στις πληρωμένες καταχωρήσεις που μοιάζουν με άρθρα και πιο πρόσφατα στις ψευδείς ειδήσεις. Γύρω από αυτό έχουν αναπτυχθεί και άλλα είδη όπως το Slow Media, το Slow Blogging, τα Slow Books, το Slow Communication, το Slow News, το Slow Reading και η Slow television.

Η φετινή έκθεση Reuters Digital News Report έδειξε ότι σε ολόκληρον τον πλανήτη, όλο και περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν ν' αποφύγουν τις ειδήσεις. Σε κάποιες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο η τάση αυτή είναι τόσο έντονη που ανέβηκε 11 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία δύο χρόνια. Και οι σοβαρές εκδόσεις την ακολουθούν: η Guardian μείωσε την εβδομαδιαία παραγωγή άρθρων κατά το ένα τρίτο, κι όμως η κυκλοφορία στο διαδίκτυο ανέβηκε: "Less is sometimes more", υποστηρίζουν οι άνθρωποί της. Η τάση είναι πλέον "να εξηγούμε" τις ειδήσεις και όχι να τις διαδίδουμε πρώτοι. Κάτι αντίστοιχο δοκίμασαν και οι "The Times" και οι "The Sunday Times" και είδαν 30% αύξηση στις συνδρομές και 300% αύξηση στην κυκλοφορία στη σελίδα τους στο διαδίκτυο.

Σε τελική ανάλυση τα Slow news δεν είναι κάτι καινούργιο. Πριν από το διαδίκτυο, Slow news είχαμε. Έπειτα, πρώτα η ζωντανή τηλεόραση και κατόπιν το διαδίκτυο, μας προκάλεσαν εθισμό στην ειδησεογραφία του "τώρα". Να γυρίσουμε πίσω; Όχι βέβαια, ποιος θα ήθελε κάτι τέτοιο. Αλλά η τεχνολογία μπορεί να είναι αρωγός. Όπως για παράδειγμα, το πείραμα του LabRdr της "Guardian", που δίνει σε όσους επιστρέφουν από τη δουλειά, τόσες ειδήσεις όσες μπορούν να διαβάσουν κατά το ταξίδι τους. Και το "τόσες" δεν σημαίνει αριθμό αλλά ποιότητα, ένα ολοκληρωμένο πακέτο. Το ίδιο πείραμα έκανε και η γαλλική "Ouest-France", με πολύ μεγάλη επιτυχία.

JOMO, λοιπόν, και στα social και στις ειδήσεις. Για μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Είμαι οπαδός του slow, δεν έχω ακόμα καταφέρει να το κάνω τρόπο ζωής αλλά... η προσπάθεια δεν είναι που μετράει;