Γράφει η Ιόλη Νικολάου/Φωτογραφίες Λίλη Βαλτφόγκελ

Η τελευταία πρώτη μέρα. Ο πρόδρομος της ενήλικης ζωής. Για πολλούς, η διακύβευση του μέλλοντός τους.  Άγχος και αβεβαιότητα. Τα αισθήματα αυτά εντείνονται από τη νέα πραγματικότητα του κορωνοϊού, που είτε το θέλουμε είτε όχι, επηρεάζει την εκπαίδευση πέρα από τη μάσκα και τα καινούργια θρανία. Η ετοιμότητα των σχολείων θα έχει άμεση αντανάκλαση στην επίδοση μας, που θα καθορίσει την εισδοχή μας στο πανεπιστήμιο. Όπως είναι λογικό λοιπόν, η ανησυχία για την αποτελεσματικότητα των μέτρων κρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια μας.

Μετά από έξι μήνες αποχής από τη δια ζώσης εκπαίδευση, οι τελειόφοιτοι επιστρέψαμε στα θρανία την περασμένη Δευτέρα, σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Για εμάς ήταν η πρώτη επαφή με την εκπαίδευση σε περίοδο πανδημίας που μας έδωσε ένα αίσθημα επιστροφής στην κανονικότητα. Όσο περίεργο και να ακούγεται, έχουμε πια συνηθίσει –καλώς- να προσέχουμε. Μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού τουλάχιστον. Συνεπώς, αρκετοί μαθητές νιώσαμε ανακούφιση με την ένταξη μας σε μια ρουτίνα ξανά από την αρχή.

Οι επαφές με φίλους, συμμαθητές και καθηγητές που θεωρούσαμε δεδομένες, δεν υφίσταντο στην περίοδο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι μαθητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης –και εντονότερα τα παιδιά του νηπιαγωγείου και του δημοτικού- περίμεναν καρτερικά την επιστροφή σε μια σχετική ομαλότητα. Επομένως, ίσως η επιστροφή στα θρανία να ήταν η καλύτερη λύση για την ψυχολογία των μαθητών.

Αντίθετα, όσο αφορά στον υγειονομικό τομέα, δεν ισχύει το ίδιο. Η επιτυχία στην αντιμετώπιση της πανδημίας κείται σε μια συλλογική προσπάθεια. Ωστόσο, τα σχολεία δεν εμπνέουν ασφάλεια στους μαθητές τους, και δη σε αυτούς, οι οποίοι παίρνουν όλα τα δυνατά μέτρα για να προστατευθούν. Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχουν αποκλίσεις από την ορθή τήρηση των μέτρων.

Ως προς τα παραπάνω, η πρώτη εβδομάδα του σχολείου μου έδωσε μια εικόνα για το πως θα εξελιχθεί η χρονιά.

Όπως ακούμε συχνά, το σχολείο είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Καθημερινό φαινόμενο είναι οι μαθητές να μην τηρούν τις αποστάσεις, να μην δείχνουν την απαραίτητη προσοχή στην τήρηση της κατάλληλης υγιεινής και να χρησιμοποιούν τις μάσκες λανθασμένα. Εξ άλλου «εμείς δεν έχουμε λόγο να ανησυχούμε για τον κορωνοϊό». Η υποχρέωση όμως να αντιταχθούμε σε αυτό τον συλλογισμό είναι ακόμα μεγαλύτερη όταν βρισκόμαστε σε ένα σχολείο.

Μερικά από τα μέτρα προστασίας που έχουν τεθεί φαίνονται άπιαστα. Με μια απλή ματιά στους χώρους των διαλειμμάτων, ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί ότι δεν τηρείται η αποστασιοποίηση. Όπως είναι λογικό –σε καμία περίπτωση όμως σωστό- οι πλείστοι μαθητές δεν απομακρύνονται από την παρέα τους εκτός αν τους υποδειχθεί από τους εφημερεύοντες καθηγητές. Ακόμα όμως και σε αυτή την περίπτωση, λίγα λεπτά αργότερα επιστρέφουν στο «φυσικό τους περιβάλλον». Πόσο βιώσιμο ή δίκαιο είναι να περιμένουμε από τους καθηγητές να λειτουργούν ως αστυνομικοί κάθε λεπτό του διαλείμματος; Γιατί κάποιοι μαθητές αδυνατούν -ή αρνούνται-  να ακολουθήσουν οδηγίες που τους προστατεύουν;

Παρόλα αυτά, ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα να ήταν η αφόρητη ζέστη. Λαμβάνοντας υπόψη ότι έχω την τύχη να φοιτώ σε ένα σχετικά καινούργιο σχολείο, κτισμένο έτσι ώστε οι τάξεις να είναι δροσερές το καλοκαίρι, μπορώ μόνο να φανταστώ πόσο χειρότερη είναι η κατάσταση σε σχολεία που δεν έχουν τις ίδιες εγκαταστάσεις. Κατά τη διάρκεια κάθε μέρας, η ζέστη γινόταν όλο και περισσότερο κουραστική. Είναι επομένως λογικό, οι συνθήκες να έχουν επιπτώσεις στις επιδόσεις των μαθητών. Για πολλούς γινόταν πολύ δύσκολο να συγκεντρωθούν σε τόσο κουραστικές συνθήκες. Για τους καθηγητές, επίσης δύσκολο να διδάσκουν. Μπορούν λοιπόν αυτοί όσοι παίρνουν τις αποφάσεις για τις εγκαταστάσεις που θεωρούνται «αναγκαίες» ή όχι στις σχολικές τάξεις να φανταστούν για λίγο –από την άνεση των κλιματιζόμενών τους γραφείων- αν θα μπορούσαν να είναι έστω και για μια ημέρα στη θέση μας;

Συσχετίζοντας τα παραπάνω, η χρήση της μάσκας γίνεται ακόμα δυσκολότερη. Η επικοινωνία μεταξύ καθηγητών και μαθητών σαφώς και γίνεται πιο δύσκολη. Ταυτόχρονα, η συγκέντρωσή μας επηρεάζεται. Όχι διότι «λαμβάνουμε λιγότερο οξυγόνο» ή διότι «καταπατούνται τα δικαιώματα της ελευθερίας μας», αλλά διότι είναι αναγκαίο να προσαρμοστούμε στο να φοράμε τη μάσκα για πολλές ώρες. Αυτό, σε συνδυασμό με τη ζέστη του νησιού μας καθιστά τη συγκέντρωση πολύ πιο δύσκολη.

Ωστόσο, είναι προσωπική μου πεποίθηση πως η ενόχληση που προκαλεί η μάσκα δεν είναι δικαιολογία για να βάλουμε τους γύρω μας σε κίνδυνο. Ως μαθητές που βρισκόμαστε επί ξηρού ακμής πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι η μάσκα είναι ακόμα ένα όπλο που έχουμε για να σιγουρευτούμε ότι δε θα βάλουμε όσους αγαπάμε σε κίνδυνο. Με τον ίδιο τρόπο, προστατεύουμε τους γύρω μας και τις οικογένειές τους, αφού είναι σίγουρο πως κανείς δε θα ήθελε να γίνει ο λόγος που κάποιος χάνει τους αγαπημένους του ανθρώπους. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να συνηθίσουμε, όσο μπορούμε, τις μάσκες για χάρη της ασφάλειας των ανθρώπων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Δεν έχουμε, εξάλλου, κανένα δικαίωμα να τους βάλουμε σε κίνδυνο στο όνομα λίγης ταλαιπωρίας. Ούτως ή άλλως, το κράτος, σε συνεργασία με ομάδα επιστημόνων, έχει φροντίσει συνετά να καταστήσει τις μάσκες υποχρεωτικές σε όλους τους κλειστούς χώρους.

Δυστυχώς, ταυτόχρονα, παρατηρείται λανθασμένη χρήση της μάσκας μέσα στα σχολεία. Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο ένας μαθητής με τη μύτη του έξω από τη μάσκα. Ή ένας καθηγητής που φορεί τη μάσκα του, να την αγγίζει διαρκώς και να διασπείρει οποιαδήποτε μικρόβια σε έδρες, φυλλάδια και άλλα. Ένα άτομο να βγάζει τη μάσκα του για να μιλήσει στην τάξη –ακόμα και να φωνάξει ώστε να ακουστεί- με κίνδυνο να εκτοξεύσει εκατοντάδες σωματίδια στον αέρα γύρω από τους συμμαθητές του. Σε τέτοιες καταστάσεις, πώς μπορούν μαθητές που έρχονται αναγκαστικά σε επαφή με ευπαθείς ομάδες στην οικογένεια τους να νιώσουν ασφαλείς στον χώρο του σχολείου;

Τέλος, μετά λόγου γνώσεως, το Υπουργείο Παιδείας παρέλειψε να προτάξει κάποια πρόταση για μείωση των τμημάτων. Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί αυτό σε σχολεία που δεν έχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να κρατήσουν τις κατάλληλες αποστάσεις. Επίσης, καθίσταται εκ των ων ουκ άνευ στο μάθημα της γυμναστικής. Σε περίοδο πανδημίας, είναι τουλάχιστον αφελές να θεωρείται ότι μπορούν δύο ή και τρία τμήματα μαζί –όπως γίνεται στα περισσότερα σχολεία- να κάνουν γυμναστική ταυτόχρονα, είτε αναφερόμαστε σε «τυχερά» σχολεία με αίθουσα πολλαπλής χρήσης ή όχι. Σας καλώ λοιπόν να σκεφτείτε τόσους μαθητές να γυμνάζονται σε τόσο μικρή απόσταση, να ιδρώνουν, να τρέχουν και να κάθονται στο πάτωμα ή στις κερκίδες.

Συνεπώς, δεν θεωρώ ότι το σχολείο είναι απόλυτα οργανωμένο για να προστατεύσει τους μαθητές του. Παρατηρούνται κάποιες de facto αδυναμίες που χρειάζονται να επιλυθούν. Οι μαθητές αλλά και οι φορείς της εκπαίδευσης οφείλουν να δείχνουν περισσότερη ενσυνείδηση όσον αφορά στο πόσο εύκολα μπορεί να διασπαρθεί ο ιός στην κλειστή «κοινωνία» των σχολείων. Εξ άλλου, έχουμε ήδη δει τα πρώτα κρούσματα. Παρόλα αυτά, ως τελειόφοιτοι , πέρα από υπεύθυνοι, οφείλουμε να είμαστε και αισιόδοξοι. Γνωρίζουμε ότι έχουμε την ευκαιρία να προστατευτούμε αλλά και να προσπαθήσουμε να περάσουμε την τελευταία μας χρονιά όσο πιο ευχάριστα μπορούμε κάτω από αυτές τις συνθήκες.