Εικόνα πρώτη: Ο Μισέλ (Ζαν Πολ Μπελμοντό), μικροαπατεώνας από τη Μασσαλία, κλέβει μια Oldsmobile Holiday του 56’ και το σκάει για το Παρίσι. Στη διαδρομή, όπως και σε όλη την ταινία, καπνίζει αρειμανίως τσιγάρα Gitanes ή Gauloises ή Bayard, ενώ το μυαλό του είναι κολλημένο στην Πατρίτσια (Τζιν Σίμπεργκ), μια νεαρή Αμερικανίδα δημοσιογράφο. Διασχίζοντας τη γαλλική ύπαιθρο ανακατεύει φωναχτά τις αμοντάριστες σκέψεις του με το υπέροχο μουσικό θέμα του Μαρσιάλ Σολάλ. Κάποια στιγμή, ειρωνευόμενος είτε τον ασταθή χαρακτήρα της Πατρίτσια είτε τον ανικανοποίητο εαυτό του, είτε τους θεατές, λέει κοιτώντας την κάμερα: «Αν δεν σας αρέσει η θάλασσα, αν δεν σας αρέσει το βουνό, αν δεν σας αρέσει η πόλη, τότε να πάτε να γαμηθείτε».

Διατρέχει το ανοιξιάτικο τοπίο με την αψηφισιά της νιότης, πιστεύει ότι του ανήκουν όλα και τα οικειοποιείται με την ψευδαίσθηση του αιώνιου, χωρίς να φαντάζεται ότι στα επόμενα χιλιόμετρα το κοντέρ της ζωής του θ’ αρχίσει να μετράει αντίστροφα μιας και η μοίρα (ή η σύμπτωση) όρισε να γίνει δολοφόνος και καταζητούμενος .

Εικόνα δεύτερη: Ο Μισέλ (με άλλο κλεμμένο αυτοκίνητο) συνοδεύει την Πατρίτσια στο ραντεβού της από τα Ηλύσια Πεδία στο Σαιν Μισέλ. Στη διαδρομή, εκείνη, που αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο να φύγει μαζί του ή μακριά του, τον ρωτάει,

- «Είναι καλύτερα όταν σου μιλάω στον πληθυντικό ή στον ενικό;»

- «Το ίδιο μου κάνει. Έτσι κι αλλιώς δεν μπορώ χωρίς εσένα.»

- «Μπορείς πολύ καλά.»

- «Μπορώ, αλλά δεν θέλω.»

Και στη σιγή της σκοτεινής αίθουσας, η γραμμένη στους υπότιτλους φράση, «Μπορώ, αλλά δεν θέλω», με έβαλε, πρόωρα ίσως, να αναρωτηθώ αν το να αρνείται κάποιος αυτό που του υπαγορεύει η λογική του, είναι ένδειξη δύναμης ή αδυναμίας. Στην αγάπη ιδιαίτερα.

Εικόνα τρίτη: Η Πατρίτσια στέλνει ένα φιλί στον Μισέλ από τη μέση της σκάλας, κι ανεβαίνει προς την ταράτσα του αεροδρομίου Orly όπου δίνει συνέντευξη ο συγγραφέας Parvulesco (Ζαν Πιέρ Μελβίλ). Στην ερώτηση «Τι νομίζετε ότι είναι πιο ηθικό, μια γυναίκα που προδίδει ή ένας άντρας που εγκαταλείπει;», εκείνος απαντάει χαμογελώντας, «Μια γυναίκα που προδίδει», ενώ στην ερώτηση της Πατρίτσια «Ποια είναι η μεγαλύτερη φιλοδοξία της ζωής σας;», ομολογεί, «Να γίνω αθάνατος και μετά ας πεθάνω.»

Εκείνη την εποχή, στα αόριστα σχέδια της εφηβείας μου, κυριαρχούσε η επιθυμία μου να καταταγώ εθελοντής στη Λεγεώνα των Ξένων. Η ζωγραφική, μου άρεσε πολύ, αλλά τη φανταζόμουν «στατική», δίχως ταξίδια και δράση. Έτσι, βγαίνοντας από το σινεμά, υποσχέθηκα στον εαυτό μου να περπατήσουμε μια μέρα στα Ηλύσια Πεδία φορώντας τη στολή του λεγεωνάριου και καπνίζοντας Gitanes ή Gauloises ή Bayard, να ερωτευθούμε τη δική μας Πατρίτσια.

Εικόνα τέταρτη: Η Πατρίτσια τηλεφωνεί από το καφέ της γειτονιάς στον επιθεωρητή Vital (Ντανιέλ Μπουλανζέ). Του δίνει, όχι χωρίς ενοχές, τη διεύθυνση του σπιτιού που κρύβεται ο Μισέλ και οι αστυνομικοί καταφθάνουν άμεσα. Τον πυροβολούν καταμεσής του δρόμου, εκείνος τρέχει, αλλά μετά από λίγα μέτρα πέφτει στο λιθόστρωτο τραυματισμένος θανάσιμα. Πριν ξεψυχήσει ,κάνει αστείες γκριμάτσες (στην Πατρίτσια; στους διώκτες του; στον θάνατο;) και σοβαρεύοντας απότομα λέει: «Είμαι στ΄ αλήθεια αηδιαστικός». Πεθαίνει, και η Πατρίτσια που δεν κατάλαβε τα τελευταία του λόγια, ρωτάει τον επιθεωρητή «Τι είπε;», κι εκείνος της απαντάει ειρωνικά: «Είπε πως είσαστε στ’ αλήθεια αηδιαστική.»

Η ταινία του Ζαν Λικ Γκοντάρ Με κομμένη την ανάσα προβλήθηκε στον κινηματογράφο Rex το 1960. Βλέποντας τις φωτογραφίες στο λαμπερό χολ του σινεμά, εντυπωσιάστηκα από την ομοιότητα του άγνωστου τότε Μπελμοντό με τον πρώτο μου εξάδελφο Μιχάλη Κικίδη και αποφάσισα την επομένη να κάνω σκασιαρχείο. Την είδα τρεις φορές (πλήρες σχολικό ωράριο) και θυμάμαι πως βγαίνοντας στην Πανεπιστημίου, επηρεασμένος, τόσο από τον ήρωα όσο και από τα λόγια του συγγραφέα Parvulesco, σκεφτόμουν ότι πρέπει με κάποιον τρόπο να γίνω αθάνατος, «και μετά ας πεθάνω».

Την ίδια περίοδο στο Παρίσι, νέοι καλλιτέχνες, όπως ο Martial Rais, ο Daniel Spoeri, ο Reymontd Hains, ο Yves Klein, ο Jean Tinguely και άλλοι, δημιουργούσαν έργα που θα έμεναν στην ιστορία της Τέχνης του Εικοστού Αιώνα. Ανάμεσά τους και ο εκτός κινημάτων Τάκης.

Για τον Τάκη, η Ίρις Κλερ (στην οποία αναφέρθηκα στο άρθρο του προηγούμενου μήνα), γράφει (1).

«...Μέσα σε όλα ήρθε και ο Τάκης να με πιέσει για μια νέα έκθεση. Με απασχολούσαν πιο σημαντικά πράγματα, γι’ αυτό και το ανέβαλα για αργότερα.

-Δεν είναι η ώρα για έκθεση Τάκη. Περίμενε να πάμε στη νέα γκαλερί.

-Αδύνατον. Έχω ένα έργο που δεν μπορεί να περιμένει. Έμαθα από σίγουρη πηγή ότι οι Ρώσοι πρόκειται να εκτοξεύσουν έναν άνθρωπο στο Διάστημα και θέλω να τους προλάβω.

-Για τι πράγμα μιλάς;

-Θέλω να κρεμάσω έναν άνθρωπο στην γκαλερί σου. Θα στερεωθεί σε μια ράβδο που θα συγκρατείται ανάμεσα σε δύο μαγνήτες, ο ένας στην οροφή και ο άλλος σε έναν από τους τοίχους. Με τον τρόπο αυτό θα αιωρείται στο Διάστημα.

-Ειλικρινά Τάκη, κάτι τέτοιο μου φαίνεται αδύνατον.

-Ωραίος τίτλος! Θα το πούμε «Το Αδύνατον».

Είχε πάρει την απόφασή του και τίποτα δεν μπορούσε να τον κάνει να αλλάξει γνώμη. Συμβουλεύτηκα άμεσα την κυρία Privat (2) κι εκείνη ήταν αντίθετη στην επιλεγμένη ημερομηνία. Πρότεινε να περιμένουμε μέχρι τον Ιανουάριο, αν θέλαμε να έχουμε απήχηση στο ευρύ κοινό και στον Τύπο. Δεν μπορούσα να κάνω κάτι, ο Τάκης φοβόταν μην τον επισκιάσει ο Χρουστσόφ. Αυτός ο Ζορμπάς επέμενε τόσο πολύ, που στο τέλος συνθηκολόγησα.

Ο άνθρωπος που θα αιωρούνταν στο κενό ήταν ο Sinclair Beyles, ένας νεαρός Άγγλος ποιητής beat, μεγάλος θαυμαστής του Τάκη. Ο κίνδυνος που διέτρεχε τον άφηνε εντελώς αδιάφορο. Αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε μόνο δύο παραστάσεις. Ο ανθρώπινος δορυφόρος θα έμπαινε σε τροχιά στις 29 και 30 Νοεμβρίου. Η κυρία Privat μάς προειδοποίησε ότι στις 30 υπήρχε κίνδυνος πτώσης και σύγκρουσης του ποιητή με το πάτωμα. Έτρεξα να νοικιάσω ένα δίχτυ περιμένοντας τα χειρότερα.

Την ημέρα των εγκαινίων, η γκαλερί γέμισε από ένα κοινό ασυνήθιστο. Ήταν οι φίλοι του Τάκη, beat προσωπικότητες της εποχής, συγγραφείς και ποιητές, όπως ο William Burroughs, ο Gregory Corso, ο Brion Gysin, ο Jean-Claude de Feugas, ο Minos, ο Raymondos, κ.ά., όλοι στενοί του φίλοι. Η ατμόσφαιρα έμοιαζε πολύ high, όλοι ήταν ξαπλωμένοι στο πάτωμα με ασαφή βλέμματα και χειρονομίες σε αργή κίνηση. Μια έντονη μυρωδιά εξωτικού χόρτου αναδυόταν από ένα σύννεφο καπνού το οποίο ανέβαινε σαν δύνη προς τον κρεμασμένο ποιητή.

Ο Sinclair Beyles φώναζε απευθυνόμενος στο άπειρο:

-Δεν είμαι άνθρωπος, είμαι ένα γλυπτό του Τάκη που πωλείται, είμαι ένα έργο τέχνης.

(Δεν υποψιαζόμουν ότι εκείνη τη στιγμή πραγματοποιούνταν μια δράση body art (3) πριν από την ώρα της.) Όπως ήταν αναμενόμενο, στη δεύτερη παράσταση ο ποιητής έπεσε σαν μετεωρίτης από ύψος 3,50 μέτρων. Ευτυχώς, χάρη στο δίχτυ, δεν τραυματίστηκε, αλλά επαναλαμβάνοντας διαρκώς «είμαι ένα έργο τέχνης» κατέληξε να το πιστέψει κι έπρεπε να μείνει για λίγο σε ένα ψυχιατρείο υπεύθυνο για την επαναφορά του στη Γη. Κατά τη συνήθειά μου, στα εγκαίνια πρόσφερα ποτά, αγνοώντας ότι οι μπίτνικ κάπνιζαν χόρτο. Το αλκοόλ, αναμεμειγμένο με τα ναρκωτικά, είχε καταστροφικό αποτέλεσμα. Ξαφνικά ένας από αυτούς κατέρρευσε, τα μάτια του γύρισαν ανάποδα, και πανικοβλημένη κάλεσα ασθενοφόρο.

Εν τέλει η μαντάμ Privat είχε δίκιο σε όλα, αφού και η πτώση έγινε και ο Τύπος έλαμψε με τη σιωπή του».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Η αδόκιμη μετάφραση δική μου.

2.Η κυρία Privat ήταν η αστρολόγος της Ίρις Κλερ.

3. Πριν από τον όρο Performance, οι ανάλογες δράσεις ονομάζονταν είτε Body art, είτε Happening.

EIKON: Τάκις, «Το Αδύνατον». Γκαλερί Ίρις Κλερ, Παρίσι 29/11/1960

Την ίδια εποχή στο Παρίσι, νέοι καλλιτέχνες, όπως ο Martial Rais, ο Daniel Spoeri, ο Reymontd Hains, ο Yves Klein, ο Jean Tinguely κλπ, δημιουργούσαν έργα θα έμεναν στην ιστορία της Τέχνης του Εικοστού Αιώνα.. Ανάμεσά τους και ο Τάκις.

Για τον Τάκι, η Ίρις Κλερ, (στην οποία αναφέρθηκα στο άρθρο του προηγούμενου μήνα), γράφει.