Μια συλλογή από μικρές και μεγάλες γλάστρες με φυτά αβοκάντο είναι τοποθετημένες στις γωνιές της αίθουσας Ανώι στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή. «Βλέπεις αυτά εδώ τα τρία φύλλα;» λέει η Σιμώνη Φιλίππου αγγίζοντας τα μεγάλα πράσινα φύλλα ενός από τα ψηλότερα φυτά. «Είναι αυτά εδώ σε αυτό το έργο όταν ήταν μωρά», δείχνοντας προς ένα κάδρο στον τοίχο απέναντι από το μεγάλο ανοιχτό παράθυρο με θέα τις στέγες της παλιάς Λευκωσίας. Μέσα στο έργο, αιωρούμενα σε άσπρο φόντο σε μονόχρωμους γκρι τόνους είναι ένα φυτό αβοκάντο με δύο μικροσκοπικές φιγούρες πουλιών που θυμίζουν απεικόνιση σε αγγείο της αρχαιότητας. Το έργο είναι μέρος της ατομικής έκθεσης της νεαρής χαράκτριας Σιμώνης Φιλίππου με τίτλο Sessile (=Άμισχος). Μια σειρά από λιθογραφίες μέσα από τις οποίες η καλλιτέχνις φέρνει μαζί φύση και αρχαιότητα.

«Η δουλειά προέκυψε εντελώς οργανικά. Άρχισα να μεγαλώνω σπόρους αβοκάντο, βάζοντάς τους αρχικά σε νερό και μετά σε χώμα. Είναι κάτι που απολαμβάνω, να μεγαλώνω σπόρους και η ενασχόληση με τη γεωπονία. Με εμπνέουν πολύ η φύση και το ζωικό βασίλειο, γενικά το έκανα ενστικτωδώς, δεν το σκέφτηκα σαν πρότζεκτ. Καθώς τα φυτά μεγάλωναν μέσα στα γυάλινα δοχεία παρατηρούσα τις ρίζες τους, το κάθε ένα είχε πολύ διαφορετικό σύστημα ριζών. Κάποια έχουν πολύ απλή ρίζα, άλλα ήταν πιο τρελά και πολύπλοκα. Το κάθε αβοκάντο έχει τον δικό του χαρακτήρα και καθώς μεγάλωναν άρχισα να τα ζωγραφίζω και όσο περισσότερο τα ζωγράφιζα τόσο περισσότερο ξεκίνησα να παρατηρώ τους διαφορετικούς χαρακτήρες και τα στοιχεία των φυτών».

Την ίδια περίοδο σαν διάλειμμα από τη δουλειά στο εργαστήρι της στους Αγίους Ομολογητές επισκέπτεται το Αρχαιολογικό Μουσείο.

«Μου αρέσει να επισκέπτομαι μουσεία, με ξεκουράζει να πηγαίνω για έναν περίπατο, μπορεί να δουλεύω πάνω σε ένα πρότζεκτ και να χρειάζομαι έμπνευση, μπορεί να είναι μέρος της έρευνάς μου ή μπορεί αντί για καφέ να επισκεφθώ ένα μουσείο». Εκεί ξεκίνησε να σχεδιάζει κυπριακά αρχαιολογικά ευρήματα.





«Όσο περισσότερο τα παρατηρούσα οι ρωγμές τους μου θύμισαν το στάδιο του σπόρου που ανοίγει για να γίνει σπορόφυτο. Άρχισα να σκέφτομαι ότι ίσως μοιάζουν με σπόρους τα ίδια. Ο σπόρος είναι πολύ στιβαρός, αν τον ρίξεις με δύναμη στο έδαφος δεν θα σπάσει, όμως όταν αρχίσει να σπάζει για να ξεκινήσει η βλάστηση του νέου φυτού, σταδιακά φθείρεται, λιώνει, γίνεται σχεδόν χώμα. Χάνει τη δύναμή του γιατί την έδωσε για το επόμενο στάδιο. Τα ευρήματα στο μουσείο πέρασαν επίσης από ένα στάδιο φθοράς. Η φθορά έχει κάτι όμορφο το οποίο δεν είναι γενικά αποδεκτό από την κοινωνία μας, η έμφαση πάει στο τρυφερό, το όμορφο, το φρέσκο. Δεν κατανοούμε ότι πρέπει να εκτιμούμε την ομορφιά μέσα από κάθε στάδιο, και ότι κάτι θα καταστραφεί και θα πεθάνει για να δώσει χώρο σε κάτι άλλο. Εύκολα μπορούσα να φανταστώ να φυτρώνει κάτι μέσα από αυτά ή αν τα σηκώσω θα βρω ρίζες. Ίσως λόγω της οργανικής φόρμας ή το ότι κουβαλούν ιστορία, ότι έζησαν ή ότι έχουν από μόνα τους πράγματα να πουν... Ίσως επειδή ο δημιουργός τους ήταν πιο κοντά στη φύση; Κάποια ήταν φτιαγμένα και ως εργαλεία για κάποια τελετουργία, σαν τάμα... Μου έβγαλαν μια αίσθηση εορτασμού... πολλά από αυτά έχουν ανθρωπομορφικό ή ζωομορφικό χαρακτήρα».

Τότε άρχισε η εξερεύνηση της πιθανότητας να φέρει τα δύο μαζί και να δημιουργήσει αυτά τα υβρίδια, σαν κολάζ, δημιουργώντας νέες ιστορίες μέσα από αυτά. Τα αρχικά σχέδια των φυτών είχαν γίνει με μολύβι όπως και τα σχέδια των εκθεμάτων στο μουσείο.

 Η «μήτρα»

«Βλέποντάς τα μαζί ένιωσα ότι η αισθητική τους ήταν παρόμοια και αποφάσισα ότι ήθελα και τα υβρίδια να έχουν παρόμοια αισθητική. Έτσι σκέφτηκα ότι η λιθογραφία ίσως να είναι το πιο κατάλληλο μέσο για να επικοινωνήσω αυτά τα χαρακτικά. Η λιθογραφία σου επιτρέπει να σχεδιάσεις απευθείας πάνω στη «μήτρα». Για παράδειγμα, στην ξυλογραφία έχεις μια πλάκα ξύλου την οποία θα σκαλίσεις με ένα μαχαίρι δημιουργώντας τη μήτρα από την οποία θα εκτυπώσεις το έργο. Στη λιθογραφία μπορείς να σχεδιάσεις πάνω σε πέτρα με ένα κραγιόν με βάση το λάδι ή το κερί. Με την τοποθέτηση διαφόρων ουσιών όπως αραβική γόμα και οξύ δημιουργείται το κομμάτι της επεξεργασίας που θα μεταφράσει το σχέδιο σε μήτρα από την οποία μπορείς να τυπώσεις το έργο. Η μέθοδος είναι ιδιαίτερη και περίπλοκη γιατί έχει πολλά στάδια και ο χρόνος εκπλήρωσης εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους όπως την πολυπλοκότητα του σχεδίου, πόσα επίπεδα χρώματος θέλεις να έχεις, τις συνθήκες του εργαστηρίου αν επικρατεί ξηρασία ή υγρασία. Είναι πολύ ιδιαίτερη τεχνική, δεν μπορείς να την πιέσεις και να τη φέρεις στα μέτρα σου. Είναι σαν τη φύση από μόνη της. Σαν τον σπόρο του αβοκάντο που αν τον βάλω σε νερό δεν μπορώ να του πω άνοιξε σε μια εβδομάδα γιατί θέλω να σε ζωγραφίσω, χρειάζεται τον χρόνο του. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι επειδή ο χαρακτήρας της τεχνικής είναι τέτοιος, ταίριαξε και αυτό το κομμάτι με τη δουλειά», εξηγεί η Σιμώνη.





Το χρώμα των έργων δεν είναι ακριβώς μαύρο αλλά μια ανάμειξη μελανιών που οδήγησε σε μια απόχρωση κοντά στο μολυβί. Επέλεξε τα σχέδια να αιωρούνται σε ένα σχεδόν λευκό χαρτί για να δώσει στον επισκέπτη την επιλογή να αποφασίσει από μόνος του τι είναι αυτό που βλέπει, αν είναι κάτι πραγματικό ή φανταστικό. Να αφήσει ένα μέρος του αφηγήματος πιο αφηρημένο. «Ήθελα το αποτέλεσμα να έχει έναν πιο ευαίσθητο και διακριτικό χαρακτήρα. Η μονοχρωμία δένει τα δύο στοιχεία με έναν οργανικό τρόπο και αναδεικνύει περισσότερο την υφή τους σαν υλικά. Επίσης, όλα τα έργα έχουν τον τίτλο τους αλλά χωρίς την επιμέλεια με ξεκάθαρες λεζάντες για να αφήσω τον επισκέπτη να δώσει τη δική του ερμηνεία, να περιπλανηθεί και να εξερευνήσει μια δική του αφήγηση».

Το Ανώι

Η ευαισθησία του δωματίου ταιριάζει στη δουλειά της Σιμώνης. «Είναι ένας όμορφος χώρος, το μέγεθος είναι μικρό, οικείο, με υλικά κυπριακά, απλά, είναι παλιά αλλά καθαρά, και η δουλειά ήθελα να είναι απλή, λιτή, να έχει πράγματα να πει χωρίς να τα φωνάζει».

Η Σιμώνη Φιλίππου είναι η πρώτη φιλοξενούμενη χαράκτρια στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου όπου θα παρουσιάζουν τη δουλειά τους νέοι χαράκτες. Είναι τιμή μου και με χαροποιεί ιδιαίτερα που είμαι η πρώτη φιλοξενούμενη καλλιτέχνιδα. Πιστεύω είναι σημαντικό τα μουσεία να διοργανώνουν παράλληλες δράσεις για να ωθούν το κοινό να επιστρέφει ξανά και ξανά στον χώρο. «Ελπίζω να είναι η πρώτη από πολλές».

*Η έκθεση της Σιμώνης Φιλίππου Sessile (=Άμισχος) παρουσιάζεται στο Δημοτικό Μουσείο Χαρακτικής Χαμπή στη Λευκωσία από τις 16 Ιουνίου μέχρι τις 21 Ιουλίου | Τρίτη-Σάββατο 10 π.μ.-1 μ.μ. και 5 μ.μ.-8 μ.μ. | www.printmaking.cy.