Γράφει η Ελένη Δημητρίου

Με αφορμή την έκθεση του Κυριάκου Καλλή «Πώς να φτιάξεις ένα βουνό» στην γκαλερί Art Seen συναντηθήκαμε ένα βράδυ για μια παραπάνω κουβέντα. Στο χαμηλό φως του μπαρ με μπίρες και ζιβανία ο Κυριάκος Καλλής ξεδίπλωσε τη σκέψη του κομμάτια της οποίας σας παρουσιάζουμε πιο κάτω:

«Η τελευταία φορά που εξέθεσα ατομικά στην Κύπρο ήταν το 1999, αυτή είναι η δεύτερή μου ατομική έκθεση. Πάντοτε είχα πάρα πολλή δουλειά, είχα τακτικές προσκλήσεις σε εκθέσεις σημαντικών επιμελητών, απλά η διαδικασία της παρουσίασης με 'φόβιζε' με την έννοια πως ένιωθα πως δεν ήθελα να διαταράξω κάτι το ιερό. Μπορεί όλο αυτό να είναι και λάθος, αλλά με εκνευρίζει η έννοια του καλλιτέχνη καριερίστα».

Το πολύ trend..

«Η πολλή συνάφεια και το πολύ trend, η αγωνία ας πούμε για πρωτοπορία μπορεί να σε ρίξει στο επίπεδο μιας φθοράς, μιας κατανάλωσης. Πάντα ένιωθα πως πρέπει να κάνω μια υπέρβαση, εξάλλου στο Δάλι γεννήθηκα και μια ζωή έβρισκα θραύσματα ιεροτελεστικών αντικειμένων και όλο αυτό με επηρέασε στο να απέχω από τη 'στρατευμένη τέχνη'. Το έζησα και στην Πράγα όλο αυτό. Ήδη ο δυτικός κόσμος με τον ρόλο των διάφορων curators (επιμελητών) είναι μια κατάσταση λίγο του φαίνεσθαι και του τρεξίματος»

Ένας ανεπίκαιρος επίκαιρος

«Με την πάροδο του χρόνου στην προσπάθειά μου να αυτοπροστατευτώ, να μην κάνω κάτι δηλαδή που να μην βγαίνει από την προσωπική μου ιδιοσυστασία, τις καταβολές και τις εμπειρίες μου, αλλά να το αναγάγω σε κάτι πιο… εγκόσμιο, πρόσεχα πάντα, δηλαδή δεν είμαι της τελευταίας στιγμής. Πάντα μάζευα τα στοιχεία μου, τα εννοιολογικά και μορφοπλαστικά μέσα από την καθημερινή μου εμπειρία και μέσα από τις αναγνώσεις και εμπειρίες, την περιέργεια, την πολιτικοποίηση κ.λπ. και όλα αυτά αφομοιώνονταν μέσα σε έναν συγκεκριμένο ψυχισμό που διαμορφώθηκε και συνεχίζει να διαμορφώνεται. Είναι σημαντικό μέσα σου όσο και να αλλάζεις να κρατάς τις αξίες σου και τα θεμέλια που σε διαμόρφωσαν».

Υπάρχει φθορά

Μέσα στην ανάγκη λοιπόν να μην φθαρώ, διότι τη φθορά τη βλέπεις και σε πιο διάσημους ας πούμε καλλιτέχνες, όπου τα πρώιμα τους έργα είναι τα πιο αγνά και πιο δυνατά και αργότερα απλά εμπορικοποιούνται χάνοντας την πνευματικότητά τους, έπρεπε να δω κάτω από το παπούτσι μου ποιες αξίες υπάρχουν και αυτές είναι πολλές… Ο κόσμος της αγοράς απομακρύνει έναν καλλιτέχνη από τον πυρήνα του. Μπορεί να νιώθεις τη μοναξιά, όχι την ωραία μοναξιά αλλά εκείνη που σε κάνει να νιώθεις έλλειψη αυτοπεποίθησης, όχι τόσο ως προς το έργο σου το ίδιο αλλά ως προς το έργο σου αν είναι επίκαιρο ή μη επίκαιρο. Μέσα σε αυτήν την απομόνωση υπάρχει πόνος, εσύ προσπαθείς μέσα από την πληροφορία και την ανάγνωση των πολιτικοκοινωνικών να ανανεώνεσαι και μέσα σε όλο αυτό προσπαθείς παράλληλα να ζήσεις και να πάρεις πνοή. Είναι το οξυγόνο μου η τέχνη.

Ισορροπία… ή αποδόμηση

«Το συστάρισμα υπάρχει παράλληλα με την ακαταστασία και την καταστροφή. Ενώ νιώθουμε ότι η τελειότητα δεν υπάρχει, και όταν έχεις σαν καταβολή την αρχαία ελληνική τέχνη που έχει αυτή την τελειότητα αλλά η υπερβατικότητα, η ανάταση και η ελευθερία της είναι τόσο δυνατή, αυτή η πνευματικότητα γαλήνης σε κάνει να την αναζητάς. Είναι η καλοκαγαθία που είναι αξεπέραστη παρόλο που εντασσόταν μέσα σε θρήσκευμα. Αυτή δημιουργούσε μια υπέρβαση που ήταν απόρροια της κοινωνίας της εποχής και αντίστροφα η θρησκεία εκείνη ανατροφοδοτούσε το πνεύμα της ελευθερίας ανατροφοδοτώντας πίσω την κοινωνία. Αυτό το βλέπεις και στη μουσική του Μπαχ με την οικουμενική και υπερκόσμια συμμετρία της. Στον ρομαντισμό πλέον μπαίνει η φθορά. Στο μπαρόκ έχουμε την κοσμικότητα, τον ορθολογισμό και τους νέους επιχειρηματίες της εποχής. Ή η ανάγκη του καθολικισμού να αντιπαρέλθει τον προτεσταντισμό, ο πλούτος, τα νέα κράτη, το εμπόριο κ.λπ., σε αυτά δεν υπήρχε εκείνο το φως της πνευματικής διαδικασίας της αρχαίας Ελλάδας ή ακόμα και της Αιγύπτου. Είναι το φως μέσα στο σκοτάδι, το φώσφορο...

Το έργο μου, ένας μονόλογος...

«Για να μην παρεξηγηθώ και να φανώ νοσταλγικός, στο έργο μου θα δεις και ρομαντισμό και αρχαία Ελλάδα και φθορά και ρομαντισμό, αλλά όλα πηγάζουν από έναν ψυχισμό δικών μου αφομοιώσεων και πνευματικών επεξεργασιών. Όλα αυτά προσπάθησα να τα τοποθετήσω στο έργο, τις συγκρούσεις και τις σκέψεις μέσα στο εργαστήριο μου, μονολογώντας με τον εαυτό μου και κάνοντας διάλογο με την ιστορία και τις αντανακλάσεις της στο σήμερα. Δουλεύω με την ιστορία προσωπικά αλλά προσπαθώ να αντιληφθώ και ποια σημερινά γεγονότα ανταποκρίνονται στο παρελθόν. Στα έργα μου είναι εμφανή τα σύμβολα εξουσίας αλλά και τα κατάλοιπα του τι αφήνουν οι συγκρούσεις των εξουσιών. Αν πας με την απόλυτη γεωμετρικότητα και δεν καταστρέψεις το έργο σου, δεν είναι έργο, εκτός αν καταφέρεις να οδηγηθείς στη μουσική του σύμπαντος. Πολύ λίγοι κατάφεραν να διαισθανθούν όλο αυτό. Το βλέπεις και στην αναγεννησιακή μουσική, στη γοτθική κοσμική μουσική με το δράμα και τον πόνο, αυτά είναι πανέμορφα.

Συγκεκριμένο... επικίνδυνο

«Αν δεις μικρά ελληνιστικά γλυπτά έχουν έναν απίστευτο νατουραλισμό και πόνο, η επιστροφή στον ίδιο τον άνθρωπο με την εξιδανίκευση και την αφαίρεση που κάνουμε για να το γενικεύσουμε και να το οικουμενικοποιήσουμε… εγώ κινούμε μεταξύ των δύο. Πάω στα νατουραλιστικά στοιχεία με την έννοια της καθημερινότητας αλλά οριακά. Μετά ξεφεύγω και κάνω την αφαίρεση για να μην γίνει το έργο συγκεκριμένο. Αν γίνει συγκεκριμένο είναι λίγο επικίνδυνο. Νομίζω πως έχω το δικαίωμα να απομακρυνθώ από το συγκεκριμένο και να δουλέψω με την κριτική ματιά του τι συμβαίνει σήμερα. Είτε είναι οι συγκρούσεις των κέντρων εξουσίας, είτε η επαναστροφή στην ολιγαρχία άρα στις αυτοκρατορίες, ή η συσσώρευση κεφαλαίου σε λίγους αν πάμε και λίγο μαρξιστικά, μέσα σε όλα αυτά τα κοινωνικά προβλήματα νιώθω πως κάνω μια επεξεργασία. Ζω σε μια κωμόπολη που φαίνεται να είναι πιο ισορροπημένη σε σχέση με τις μεγάλες αντιθέσεις των μεγαλουπόλεων που είναι και κέντρα εξουσίας παράλληλα. Εκεί η πολιτιστική πολιτική έχει συγκεκριμένη ατζέντα, δεν έχει αντικειμενικότητα. Εμένα αυτό που μου μένει είναι η επιστροφή μου στις ρίζες μου και η αναγωγή της αλήθειας μου στην προσωπική μου απόλαυση του καθημερινού ζην. Έτσι δημιουργώ οπτικά φίλτρα μιας εποχής η οποία μπορεί να φύγει και να μην μπορέσει κανείς να την αποτυπώσει συγκεκριμένα. Τέτοια είναι η γλώσσα μου, σαν τους λόφους των Ιερακαρκών που μπορεί αυτά να είναι και σαν τα πολυβολεία του πρώτου παγκοσμίου σε ένα βουνό της κεντρικής Ευρώπης».

* «Πώς να φτιάξεις ένα βουνό». Επιμέλεια: Μαρία Στάθη. Γκαλερί ArtSeen, Cronos Court, λεωφ. Μακαρίου ΙΙΙ 66Β, Λευκωσία. Διάρκεια: 18.03.2022-06.05.2022. Ώρες έκθεσης: Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή 16.00-19.30 ή οποιαδήποτε άλλη ημέρα με ραντεβού. Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε: Μαρία Στάθη, ιδρύτρια και διευθύντρια Art Seen+357 22006624 / info@art-seen.org/www.art-seen.org