Καθώς συνεχίζονταν οι διαδηλώσεις στο Ιράν που προκλήθηκαν από τον θάνατο μιας γυναίκας υπό αστυνομική κράτηση, πολλά σιντριβάνια της Τεχεράνης την Παρασκευή εμφανίστηκαν σαν να ήταν γεμάτα με αίμα, σύμφωνα με φωτογραφίες και ένα βίντεο -που επαληθεύτηκαν από το Storyful- που κοινοποιήθηκαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο λογαριασμός του Twitter 1500tasvir, ο οποίος παρακολουθεί την κρατική καταστολή που έχει προκαλέσει τον θάνατο δεκάδων ανθρώπων, απέδωσε το κόκκινο υγρό στις λεκάνες των σιντριβανιών σε έναν ανώνυμο καλλιτέχνη/ακτιβιστή, ο οποίος το αποκάλεσε έργο διαμαρτυρίας με τίτλο που μεταφράζεται περίπου ως "Η Τεχεράνη βυθίζεται στο αίμα".

Τα επηρεαζόμενα σιντριβάνια βρίσκονται σε πολιτιστικά σημαντικές τοποθεσίες, μεταξύ των οποίων ένα στο πάρκο Daneshjoo, κοντά στο θέατρο της πόλης, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο κυβερνητικής λογοκρισίας, και ένα άλλο μπροστά από το Φόρουμ Ιρανών Καλλιτεχνών, έναν διεπιστημονικό χώρο τεχνών που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της μεταρρυθμιστικής προεδρίας του Μοχάμαντ Κατάμι.

Σύμφωνα με τη Φωνή της Αμερικής, που επικαλείται την περσική υπηρεσία του BBC, τα σιντριβάνια έχουν έκτοτε αποξηρανθεί. Αλλά για μια στιγμή, το εφήμερο έργο λειτούργησε ως μια ενστικτώδης υπενθύμιση των θυσιών που έγιναν στο όνομα των δικαιωμάτων των γυναικών.

Οι εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες στο Ιράν ξεκίνησαν στα μέσα Σεπτεμβρίου, αφού η 22χρονη Μαχσά Αμινί συνελήφθη από την "αστυνομία ηθικής" επειδή φέρεται να φορούσε λάθος χιτζάμπ και πέθανε υπό κράτηση. Ο θάνατος της τροφοδότησε εκτεταμένες διαδηλώσεις. Μαθήτριες αφαίρεσαν τα καλύμματα του κεφαλιού τους και ύψωσαν τα μεσαία δάχτυλα. Γυναίκες έκαψαν τα χιτζάμπ τους και έκοψαν τα μαλλιά τους. Οι άνθρωποι έχουν κατακλύσει τους δρόμους φωνάζοντας "Γυναίκες, ζωή, ελευθερία" και "Θάνατος στον δικτάτορα", μια αναφορά στον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Η Πάμελα Καρίμη - ιστορικός τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης στο Dartmouth, η οποία πρόσφατα δημοσίευσε ένα βιβλίο για τη σύγχρονη ιρανική τέχνη με τίτλο "Εναλλακτικό Ιράν" - δήλωσε ότι οι καλλιτέχνες βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του κινήματος διαμαρτυρίας. "Δυστυχώς, τα τελευταία 40 χρόνια, δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν πολιτικές ομάδες που να μπορούν να αντισταθούν στην κυβέρνηση", είπε, επισημαίνοντας το αποτυχημένο προοδευτικό κίνημα του Ιράν. "Εξαιτίας αυτού, η τέχνη έχει γίνει ένα εργαλείο στα χέρια των ανθρώπων για να επικοινωνήσουν τη δυσαρέσκειά τους με το σύστημα".

Αλλά η τέχνη που προέκυψε κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων - απεικονίσεις που δείχνουν γυναίκες να κόβουν τα μαλλιά τους, για παράδειγμα - ξεχωρίζει για την αμεσότητά της, δήλωσε η Καρίμη.

Σε μια χώρα όπου το Υπουργείο Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης πρέπει να εγκρίνει όλη την τέχνη, η Καρίμη λέει ότι οι καλλιτέχνες συνήθως παρακάμπτουν τους κανόνες αναζητώντας εναλλακτικούς χώρους για την καλλιτεχνική δημιουργία - ερειπωμένα εργοστάσια, άδειες αποθήκες - και είναι ντροπαλοί όσον αφορά τα μηνύματά τους.

"Η ιρανική τέχνη είναι πολύ περίπλοκη. Δεν μπορείς να την περιγράψεις με έναν εύκολο, ασπρόμαυρο τρόπο", δήλωσε η Καρίμη. "Μερικές φορές, όταν μιλάς με Ιρανούς καλλιτέχνες, δεν σου μιλούν καν άμεσα για την πολιτική τους θέση. Πρέπει να διαβάσεις ανάμεσα στις γραμμές".

Βάφοντας το νερό κατακόκκινο μπορεί να φαίνεται λίγο υπερβολικό σε σύγκριση με αυτό, αλλά αυτό είναι το νόημα. "Τώρα αυτό που βλέπουμε στο διαδίκτυο αυτές τις μέρες είναι ένα κύμα εικόνων που είναι πολύ τολμηρές, με πολύ επαναστατικό χαρακτήρα και δεν ντρέπονται για αυτό που θέλουν να πουν. Έτσι, αυτό το είδος τέχνης είναι μοναδικό σε αυτό το κίνημα", δήλωσε η Καρίμη.

Η βαφή των σιντριβανιών δεν είναι καινούργια ιδέα. Διαδηλωτές για τα δικαιώματα των ζώων έχουν χύσει ψεύτικο αίμα σε σιντριβάνια στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου για να επιστήσουν την προσοχή στην εργοστασιακή εκτροφή. Και το 2017, ένας άνδρας έβαψε το σιντριβάνι Trevi κόκκινο για να διαμαρτυρηθεί για τη διαφθορά στη Ρώμη.

ΠΗΓΗ: The Washington Post